ORIGINAL_ARTICLE
نقد مستند روایی نظریه جهاد دعوت، بررسی موردی حدیث مقاتله
نظریة جهاد دعوت یکی از سه نظریة اصلی در باب فلسفة جهاد ابتدایی است که در میان فقیهان متقدّم طرفدار بیشتری داشته است. این نظریه، جهاد ابتدایی را جنگی با هدف ترویج و گسترش ایدئولوژی یا دین و با هدف دعوت به شریعت اسلام توصیف میکند و تا مسلمان شدن یا کشته شدن کافران متوقف نخواهد شد. تحقیق حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن گزارشی از نظریة مزبور و مستندات قرآنی و حدیثی آن، به بررسی اصالت و صدور مهمترین دلیل روایی آن در منابع شیعه و اهل سنت، دلالت حدیث و نقد تمسک به اطلاق وجوب قتال پرداخته است و مینگارد: اساساً پیامبر اکرم(ص) در مقام بیان احکامِ قتال و جنگ نبوده و صرفاً در صدد هشدار نسبت به جان و مال مسلمان و احترام به خون او، بودهاند. بخش دیگری از نقد این نظریه، به حجیّت روایت و تعارض آن با سایر گزارههای قرآنی و حدیثی، بر فرض داشتن دلالت بر مطلوب، اختصاص دارد.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65684_c6bcd8f6e6c4ca69b07c5ed371ce3326.pdf
2017-11-22
9
36
10.22081/jrj.2018.65684
جهاد دعوت
جهاد ابتدایی
آیة سیف
حدیث مقاتله
صحیحة عبید بن زراره
مجتبی
الهی خراسانی
mojtaba.elahi.khorasani@gmail.com
1
استاد خارج حوزه علمیه خراسان
LEAD_AUTHOR
محمد
مروارید
mdmd1370@gmail.com
2
دانش آموخته سطح سه مرکز مدیریت حوزه علمیه
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم. (1425ق) . قتال الکفار و مهادنتهم و تحریم قتلهم لمجرد کفرهم. چاول. ریاض: مکتبة الملک فهد.
2
ابن رشد قرطبی، محمد بن احمد. (1395ق) . بدایة المجتهد و نهایة المقتصد. چ چهارم. قاهره: مطبعة مصطفی البابی الحلبی.
3
ابن ماجه، محمد بن یزید. (بیتا) . سنن ابن ماجه. بیروت: دار الفکر.
4
ابن هشام، جمال الدین. (1985م) . مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب. چششم. بیروت: دارالفکر.
5
ابوداود، سلیمان بن اشعث. (بیتا) . سنن أبیداود. بیروت: دار الکتاب العربی.
6
ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم. (1382ق) . الخراج. چ سوم. قاهره: السلفیه.
7
احمد بن حنبل، ابوعبدالله. (1419ق) . مسند أحمد. چ اول. بیروت: عالم الکتب.
8
اردبیلی، احمد بن محمد (مقدس اردبیلی). (1403ق) . مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
9
آصفی، محمد مهدی. (1421ق) . الجهاد. چاول. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
10
بخاری، محمد بن اسماعیل. (1407ق) . صحیح البخاری. چسوم. بیروت: دار ابن کثیر.
11
برقی، احمد بن محمد. (1371ق) . المحاسن. چدوم. قم: دار الکتب الإسلامیة.
12
بغوی، حسین بن مسعود. (1418ق) . التهذیب فی فقه الإمام الشافعی. چاول. بیجا: دار الکتب العلمیة.
13
__________________. (1403ق) . شرح السنة. چدوم. بیروت: المکتب الإسلامی.
14
بلاغی، محمد جواد. (1431ق) . الرحلة المدرسیة. چدوم. قم: مرکز إحیاء التراث الإسلامی.
15
بوطی، محمد سعید رمضان. (1414ق) . الجهاد فی الإسلام. چاول. دمشق: دار الفکر.
16
بیهقی، ابوبکر. (1414ق) . سنن البیهقی الکبری. مکه: مکتبة دار الباز.
17
ترمذی، محمد بن عیسی. (بیتا) . سنن الترمذی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
18
جرار، حسنی ادهم. (بیتا) . الشهید عبدالله عزام. عمان: دار الضیاء.
19
جعفریان، رسول. (1385ش) . تاریخ خلفا. چچهارم. قم: دلیل ما.
20
حاکم، محمد بن عبدالله. (1411ق) . المستدرک علی الصحیحین. چاول. بیروت: دار الکتب العلمیة.
21
حایری، سیدکاظم. (بیتا) . الکفاح المسلح فی الإسلام. بیجا: الرسول المصطفی.
22
حلی، جعفر بن حسن (محقق حلی). (1408ق) . شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چدوم. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
23
______________ . (1407ق) . المعتبر فی شرح المختصر. چاول. قم: مؤسسة سیدالشهدا (7)
24
حلی، حسن بن یوسف (علامه حلی). (1414ق) . تذکرة الفقهاء. چاول. قم: مؤسسة آل البیت (:).
25
_____________ . (1381ق) . خلاصة الأقوال. چدوم. نجف: المطبعة الحیدریة.
26
_____________ . (1412ق) . منتهى المطلب فی تحقیق المذهب. چاول. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
27
خویی، ابوالقاسم. (بیتا) . مصباح الفقاهة. تقریر: محمد علی توحیدی. بیجا: بینا.
28
____________ . (بیتا) . معجم رجال الحدیث. بیجا: بینا.
29
____________ . (1418ق) . موسوعة الإمام الخوئی. چاول. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
30
دارقطنی، علی بن عمر. (1386ق) . سنن الدارقطنی. بیروت: دار المعرفة.
31
دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن. (1407ق) . سنن الدارمی. چاول. بیروت: دار الکتاب العربی.
32
رشید رضا، محمد. (1990م) . تفسیر المنار. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
33
زحیلی، وهبه. (1385ق) . آثار الحرب فی الفقه الإسلامی. چدوم. بیروت: دار الفکر.
34
سید قطب، قطب بن ابراهیم . (1412ق) . فی ظلال القرآن. چهفدهم. بیروت: دار الشروق.
35
شافعی، محمد بن ادریس. (1422ق) . الأم. چاول. قاهره: دار الوفاء.
36
شبیری زنجانی، موسی. (1419ق) . کتاب نکاح. چاول. قم: مؤسسة رأی پرداز.
37
صالحی نجف آبادی، نعمت الله. (1382ش) . جهاد در اسلام. چاول. تهران: نشر نی.
38
صاحب بن عباد، اسماعیل. (1414ق) . المحیط فی اللغة. چاول. بیروت: عالم الکتاب.
39
صدوق، محمد بن علی. (1398ق) . التوحید. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
40
_______________ . (1406ق) . ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. چدوم. قم: دار الشریف الرضی.
41
_______________ . (1378ق) . عیون أخبار الرضا علیه السلام. چاول. تهران: نشر جهان.
42
طباطبایی، علی. (1418ق) . ریاض المسائل. چاول. قم: مؤسسة آل البیت.
43
طباطبایی، محمد حسین. (1417ق) . المیزان فی تفسیر القرآن. چپنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
44
طبرسی، فضل بن حسن. (بیتا) . إعلام الوری بأعلام الهدی. چسوم. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
45
___________________. (1372ش) . مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چسوم. تهران: ناصر خسرو.
46
طبری، ابن جریر. (1420ق) . جامع البیان. چاول. بیجا: مؤسسة الرسالة.
47
طریحی، فخرالدین. (1416ق) . مجمع البحرین. چسوم. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
48
طوسی، محمد بن حسن. (1414ق) . الأمالی. چاول. قم: دار الثقافة.
49
________________ . (1407ق) . تهذیب الأحکام. چچهارم. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
50
________________ . (1407ق) . الخلاف. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
51
________________ . (1427ق) . رجال الطوسی. چسوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
52
عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی). (1421ق) . الرسائل. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
53
_______________ . (1410ق) . الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. چاول. قم: کتابفروشی داوری.
54
_______________ . (1402ق) . روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان. چاول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
55
عبدالمحمدی، حسین. «نقد دیدگاه مستشرقان درباره جنگهای پیامبر اعظم (9)»، قرآنپژوهی خاورشناسان، 1391ش، پاییز و زمستان/ سال هفتم، ش13، ص65 تا 86.
56
عبده، محمد. (2005م) . رسالة التوحید. بیجا: مکتبة الأسرة.
57
عزام، عبدالله. (بیتا) . فی الجهاد فقه و اجتهاد . پیشاور: مرکز الشهید عزام الإعلامی.
58
فراهانی، میرزا ابوالقاسم. (1426ق) . رسالهی جهادیه. چاول. قم: مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی.
59
فضل الله، محمد حسین. (1419ق) . من وحی القرآن. چدوم. بیروت: دار الملاک.
60
فوزان، صالح. (1430ق) . أحکام التعامل مع غیر المسلمین. چاول. ریاض: دار کنوز إشبیلیا.
61
فیومی، احمد بن محمد. (بیتا) . المصباح المنیر. چاول. قم: دار الرضی.
62
قرضاوی، یوسف. (2009م) . فقه الجهاد. چدوم. قاهره: مکتبة وهبة.
63
قمی، علی بن ابراهیم. (1367ق) . تفسیر القمی. چچهارم. قم: دار الکتاب.
64
کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق) . الکافی. چچهارم. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
65
کولبرگ، اتان. (1371ش) . کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او. ترجمه: سید علی قرائی و رسول جعفریان. قم: کتابخانهی عمومی آیت الله مرعشی نجفی.
66
مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی. (1387ش) . فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (:). چاول. قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
67
مسلم بن حجاج، ابو الحسین. (بیتا) . صحیح مسلم. بیروت: دار الجیل.
68
مغربی، نعمان بن محمد. (1385ق) . دعائم الإسلام. چدوم. قم: مؤسسة آل البیت (:).
69
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1413ق) . الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد. چاول. قم: کنگرهی شیخ مفید.
70
مقدسی، ابن قدامه. (1388ق) . المغنی. قاهره: مکتبة القاهرة.
71
منتظری، حسینعلی. (1409ق) . دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة. چدوم. قم: تفکر.
72
مهاجر، ابوعبدالله. (بیتا) . مسائل من فقه الجهاد. بیجا: بینا.
73
نجاشی، احمد بن علی. (1407ق) . رجال النجاشی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
74
نجفی، محمد حسن. (1404ق) . جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چهفتم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
75
نسایی، احمد بن شعیب. (1406ق) . سنن النسائی. چدوم. حلب: مکتب المطبوعات الإسلامیة.
76
واقدی، محمد. (1409ق) . المغازی. چسوم. بیروت: اعلمی.
77
یعقوبی، احمد. (بیتا) . تاریخ الیعقوبی. قم: اهل بیت (ع).
78
ORIGINAL_ARTICLE
عدم ارث بری فرزند نامشروع از والدین طبیعی در بوته نقد
نظریه پردازان مکتب تحقّقی(اثباتگرایان) قائل به وجود مفهومی تحت عنوان «مجرمان بالفطره» هستند؛ ایشان معتقدند کسانیکه ذاتاً تمایل به انجام بزه دارند و به خاطر داشتن حالت خطرناک حتی قبل از وقوع جرم باید تحت مراقبت و اقدامات تأمینی قرار گیرند. در مواجهه با این دیدگاه، ما با دو نوع تعالیم، در منظومه دینی خود روبروییم. در بسیاری از متون دینی، افراد بشر از فطرت و درون مایه پاک برخوردار و همگان در برابر رفتار آگاهانه و قاصدانه خود مسئولاند؛ در مقابل، برخی نصوص، مانند روایاتی که سعادت و شقاوت را ذاتی انسانها می داند و نیز احکامی که فرد را بدون داشتن اختیار، از برخی حقوق و امتیازات محروم می دارد، شائبه نظریه های تحققی را زنده می کند. یکی از مصادیق چالش برانگیز وضعیت شرعی فرد متولد از رابطه نامشروع است؛ با این توضیح که مشهور فقیهان معتقدند: «ولدالزنا» از تصدّی برخی امور و پاره ای از حقوق اجتماعی محروم است؛ از جمله بین او و والدینش رابطة توارث وجود ندارد. بنابراین، نه او از والدین ارث می برد و نه ایشان می توانند از وی چیزی به ارث برند. نوشتار حاضر در پژوهشی توصیفی- تحلیلی و با نگاهی مسئله محور، به بررسی حکم مزبور پرداخته و پس از تحلیل و نقد ادله، به این نتیجه رسیده که هیچیک از مستندات قول مشهور، به وضوح، مدّعای عدم ارث بری فرزند نامشروع از والدینش را اثبات نمی کند، بلکه عموم آیات، روایات وارده و دلیل عقل، صراحتاً دالّ بر ارث بری وی از والدین خود می باشد، امّا ارث بری والدین از ولدالزّنا، به طور خاص و ویژه در مورد پدر، شدیداً محلّ تردید است.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65589_c997cb76a1e716e29f10c0e6f4ae4e9e.pdf
2017-11-22
37
63
10.22081/jrj.2018.65589
ولدالزنا
پدر
مادر
نسب شرعی
رابطه توارث
سید جمال
احمدی روئین
smi_sja@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
AUTHOR
حسین
ناصری مقدم
2
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
عباسعلی
سلطانی
soltani@um.ac.ir
3
عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
قرآن کریم، با ترجمه ناصر مکارم شیرازی
1
ابن ادریس،محمدبنمنصور. (1410). السرائرالحاویلتحریرالفتاوى. چدوم قم:دفترانتشاراتاسلامى.
2
ابن براج،قاضىعبدالعزیز. (1406). المهذب. چاول. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
3
ابن جنید اسکافى، محمدبناحمد.(1416). مجموعهفتاوى. چاول. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
4
اراکی، محمدعلی. (1413). رسالة فی الإرث. چاول. قم:مؤسسه در راه حق.
5
تبریزى،جوادبنعلى. (1426). تنقیحمبانیالعروه-کتابالطهاره. چاول. قم:دارالصدیقه الشهیده(ع).
6
حائرى طباطبایى،سیدعلىبنمحمد. (1418). ریاض المسائل. چاول. قم:مؤسسه آل البیت(ع).
7
حلبى،ابوالصلاح،تقىالدین. (1403). الکافیفیالفقه.چاول. اصفهان:کتابخانه امیرالمؤمنین(ع).
8
جمالالدین حلّى،احمد. (1407). المهذبالبارعفیشرحالمختصرالنافع. چاول. قم:دفترانتشارات اسلامى.
9
خمینى،سیدروحاللّه. (1421). تحریرالوسیله. چاول. قم:مؤسسه مطبوعاتدارالعلم.
10
خویى،سیدابوالقاسم. (1417). احکام الرّضاع فی فقه الشّیعه. قم:مؤسسه المنیر للطباعه والنشر.
11
_______(1418). موسوعةالإمام الخوئی. چاول. قم:مؤسسه إحیاءآثارالإمام الخوئی(ره).
12
_______(1410).منهاج الصالحین. چبیستوهشتم. قم:نشرمدینةالعلم.
13
خوانسارى،سیداحمد.(1405). جامعالمدارکفیشرحمختصرالنافع. چدوم. قم:مؤسسهاسماعیلیان.
14
زبیدى،سیدمحمدمرتضى. (1414). تاجالعروسمنجواهرالقاموس. چاول. بیروت:دارالفکر.
15
سرخسی، محمد بن أحمد. (1414). المبسوط. بیروت: دارالمعرفه.
16
سبزوارى،سیدعبدالأعلى. (1413). مهذّبالأحکام. چچهارم. قم:مؤسسهالمنار.
17
شهیداول،محمدبنمکى. (1410). اللّمعهالدّمشقیه. چاول. بیروت:دارالتراث-الدارالإسلامیه.
18
________(1417). الدّروس الشّرعیه فی فقه الإمامیه. چدوم. قم:دفتر انتشارات اسلامی.
19
شهیدثانى،زینالدینبنعلى. (1412). الروضةالبهیه. چاول. قم:دفترانتشارات اسلامى.
20
________(1413). مسالکالأفهامإلىتنقیحشرائعالإسلام. چاول. قم:مؤسسهالمعارفالإسلامیه.
21
صانعی، یوسف. (1392). استفتائات/فتاوایموردنیازافرادمقیمخارجازکشور. چاول. قم:انتشاراتفقهالثقلین.
22
صدوق قمّى، محمّدبنعلىبنبابویه. (1413). منلایحضرهالفقیه. چدوم. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
23
________(1415). المقنع. چاول. قم:مؤسسهامامهادى(ع).
24
صیمرى،مفلحبنحسن. (1420). غایةالمرامفیشرحشرائعالإسلام. چاول. بیروت:دارالهادی.
25
طبرسى،فضلبنحسن. (1410). المؤتلفمنالمختلفبینأئمةالسلف. چاول. مشهد:مجمعالبحوثالإسلامیه.
26
طوسى،ابوجعفر،محمدبنحسن. (1387). المبسوط فی فقه الإمامیه. چسوم. تهران:المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
27
_________(1390). الاستبصارفیمااختلفمنالأخبار. چاول. تهران:دارالکتبالإسلامیه.
28
_________(1407). ،تهذیبالأحکام. چچهارم. تهران:دارالکتبالإسلامیه.
29
__________(1407)،الخلاف. چاول. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
30
__________(1400). النّهایه فی مجرّد الفقه و الفتاوی. چدوم. بیروت:دار الکتاب العربی.
31
طوسى، ابنحمزه. (1408). الوسیلة إلی نیل الفضیله. چاول. قم:انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى(ره).
32
عاملی، کرکی، محقّقثانی. علیبنحسین. (1414). جامعالمقاصدفیشرحالقواعد. قم: موسسهآلالبیتعلیهمالسلام.
33
علامه حلّى،حسنبنیوسف. (1413). مختلفالشیعهفیأحکامالشریعه. چدوم. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
34
__________(1413). قواعدالأحکامفیمعرفهالحلالوالحرام. چاول. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
35
عمرانی یمنی شافعی، ابوالحسین یحیی بن أبی الخیر. (1421). البیان فی مذهب الشّافعی. چاول. جدّه:دارالمنهاج.
36
عیّاشی، محمد بن مسعود. (1380). تفسیر العیّاشی. چاول. تهران:چاپخانه علمیه.
37
فاضل لنکرانى،محمدموحدى. (1421). تفصیلالشریعه-الطّلاق،المواریث. چاول. قم:مرکزفقهىائمهاطهار(ع).
38
فاضلمقداد،مقدادبنعبداللّه. (1404). التنقیحالرائعلمختصرالشرائع. چاول. قم:کتابخانهمرعشى.
39
فاضلهندى،محمدبنحسن. (1416). کشفاللثاموالإبهامعنقواعدالأحکام. چاول. قم:دفتر انتشاراتاسلامى.
40
فخرالمحققین،محمدبنحسن. (1387). إیضاحالفوائدفیشرحمشکلاتالقواعد. چاول. قم:مؤسسهاسماعیلیان.
41
فیضکاشانى،محمدمحسنابنشاهمرتضى. (بیتا) مفاتیحالشرائع. چاول. قم:انتشاراتکتابخانهمرعشى.
42
قمی، سیدتقی طباطبایی. (1423). الدّلائل فی شرح منتخب المسائل. چاول. قم:کتابفروشی محلّاتی.
43
کلینى،ابوجعفر،محمدبنیعقوب. (1407). الکافی. چچهارم. تهران:دارالکتبالإسلامیه.
44
مجلسی اول، محمدتقی، (1406)، روضهالمتقینفیشرحمنلایحضرهالفقیه، چدوم، قم: موسسهفرهنگیاسلامیکوشانبور.
45
محقق اردبیلى،احمدبنمحمد. (1403). مجمعالفائدة والبرهان. چاول. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
46
محققحلّى،جعفربنحسن. (1408). شرائعالإسلامفیمسائلالحلالوالحرام. چدوم. قم:مؤسسهاسماعیلیان.
47
_________(1412ق). نکتالنهایه. چاول. قم:دفترانتشاراتاسلامى.
48
نجفى،محمدحسن. (1404ق). جواهرالکلامفیشرحشرائعالإسلام. چهفتم. بیروت:دارإحیاءالتراثالعربی.
49
نجفی، کاشف الغطاء، عباسبنحسن. (بیتا). الفوائد الجعفریه. قم:مؤسسة کاشف الغطاء.
50
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نگره نسبت دادن قیاس به ابن جنید
ابن جنید که نام او در برخی منابع در کنار ابن ابی عقیل با عنوان قدما آمده، یکی از فقیهانی است که گرچه آثار او به دست ما نرسیده، اما توسط متقدمان و متأخران به اعتقاد به قیاس متّصف شده است. گزارش های متأخران نیز بر اساس همان نقلهای رایج متقدمان است. حال آنکه همگان او را از اجلّای فقیهان امامیه دانسته اند. یکی از فقیهانی که در عصر حاضر تلاش نموده تا رفتار وی را بررسی نماید، آیت الله سیستانی است. نگارندگان با محور قرار دادن آثار ایشان و با جستجو در کتبی مانند رجال کشّی که دربردارنده جریانشناسی اصحاب امامان و روشهای استنباط میان آن هاست کوشیده اند تا ضمن معنا کردن قیاس، از جزمیّت این نسبت به ابن جنید بکاهند و مواردی که موجب توهّم قیاس میشود را بیان نمایند. نتیجه آنکه به هیچ رو نمیتوان او را بهطور قطع عمل کننده به قیاس به معنای امروزی آن دانست و این نگره به شدّت قابل تشکیک است.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65685_ee6f7f290a43913885692992a57e12a9.pdf
2017-11-22
65
90
10.22081/jrj.2018.65685
ابن جنید
قیاس
آیتالله سیستانی
تاریخ فقه
حمیدرضا
تمدن
tamaddon.hamid@gmail.com
1
پژوهشگر سازمان پژوهش و تألیف کتب درسی-وزارت آموزش و پرورش
LEAD_AUTHOR
علی
الهی خراسانی
parsayan.ali@gmail.com
2
پژوهشگر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی
AUTHOR
ابن بابویه قمی ،1357ش، التوحید، قم:چاپ:هاشم حسینی طهرانی.
1
ابن بابویه قمی(صدوق)، محمد بن علی بن الحسین، 1377ق، من لایحضره الفقیه (بهکوشش: حسن موسی خرسان)، نجف: دار الکتب الإسلامیة.
2
ابن حزم اندلسی، علی بن احمد، 1985م، الإحکام فی أصول الأحکام(تحقیق أحمد محمد شاکر)، بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
3
ابن حزم، 1379ق، ملخص إبطال القیاس والرأی والاستحسان والتقلید والتعلیل(تحقیق سعید الافغانی)، دمشق: مطبعة جامعة دمشق.
4
ابنشاذان، فضل، 1402ق، الایضاح(بهکوشش: جلالالدین محدث ارموی)، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
5
ابنطاووس، علی بن موسی،1370ق،کشف المحجة لثمرة المهجة، نجف:منشورات المطبعة الحیدریة.
6
ابنمنظور، محمد بن مکرم، 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر.
7
اردبیلی، محمد بن علی،1403ق، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد،بیروت:دار الأضواء
8
آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، 1413ق، کفایة الأصول(با حواشی مشکینی)، قم: انتشارات لقمان.
9
آمدی، علی بن محمد، 1405ق، الإحکام فی أصول الأحکام، بیروت: دار الکتب العلمیة.
10
بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی،1363ش، الرجال(معروف به الفوائد الرجالیة-تحقیق حسین و محمد صادق بحرالعلوم)،تهران:مکتبة الصادق(ع)
11
بحرانی، یوسف بن احمد،1359ش،الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم:جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة
12
پاکتچی، احمد و گرجی،ابوالقاسم،1373ش،دایرة المعارف بزرگ اسلامی(مدخل اجتهاد)،تهران:مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی
13
تمدن،حمیدرضا؛ الهیخراسانی، علی، نقشیابی عدالت در اجتهاد فقهی در پرتوی بررسی چالش حکمتانگاری عدالت در خطابات قرآنی، مجله علمیپژوهشی کاوشی نو در فقه، دوره23، شماره87، بهار و تابستان1395
14
حائری اصفهانی، محمدحسین، 1363ش، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم:دار إحیاء العلوم الإسلامیة
15
حرّانی، ابن شعبه،1404ق، تحف العقول، قم:مؤسسه انتشارات اسلامی
16
حرّعاملی، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت(:)
17
حکیم،محمدتقی،1394ش،الاصول العامة للفقه المقارن،تهران:مجمع جهانی تقریب مذاهب
18
حلّی، ابن ادریس1410ق، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
19
ربانی، سید محمد علی، حجیة الخبر الواحد (تقریرا لدروس آیة الله العظمی السید علی الحسینی السیستانی)، رهیاب: fa.shafaqna.com/news/169630/
20
ربانی، سید محمد علی،مباحث الحجج (تقریرا لدروس آیة الله العظمی السید علی الحسینی السیستانی)، رهیاب:www.taghrirat.net
21
سید مرتضی،علی،1384ش،الذریعة الی اصول الشریعة(بهکوشش ابوالقاسم گرجی)،تهران:دانشگاه تهران
22
سیدمرتضی،علی،1415ق، الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم:جماعة المدرسین بالحوزة العلمیة،مؤسسة النشر الإسلامی
23
سیستانی، سید علی حسینی،1414ق، قاعدة لا ضرر و لا ضرار (للسیستانی)، قم:دفتر آیة الله سیستانی
24
شوشتری،محمد تقی،1410ق، قاموس الرجال،قم:جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،دفتر انتشارات اسلامی
25
صفار،محمد بن حسن،1404ق، بصائر الدرجات، تهران:منشورات الأعلمی
26
طبرسی، احمد بن علی،1403ق، الاحتجاج، مشهد: نشر مرتضی
27
طوسی،محمد بن حسن ، 1403ق،عدّة الأصول(به کوشش محمد مهدی نجف)،قم:مؤسسة آل البیت
28
طوسی،محمد بن حسن،بیتا، الفهرست(به کوشش محمد صادق بحرالعلوم)، نجف:کتابخانة مرتضویه
29
عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی،۱۴۱۰ق، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی - کلانتر)،قم: کتابفروشی داوری
30
عاملی، شهید ثانی،1413ق، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم:مؤسسة المعارف الإسلامیة
31
علامه حلّی ، 1411ق،ایضاح الاشتباه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
32
علامه حلّی،حسن بن یوسف بن مطهر اسدی،1387ق، رجال العلامة =خلاصة الأقوال(یک جلدی)،نجف: منشورات المطبعة الحیدریة
33
علم الهدی،علی بن الحسین،بیتا، رسائل الشریف المرتضی(به کوشش مهدی رجایی زیر نظر احمد حسینی اشکوری)،قم:دار القرآن الکریم
34
غزالی،محمد بن محمد،1356ق، المستصفی من علم الأصول، القاهرة:المکتبة التجاریة الکبری
35
قطیفی،سید عدنان، 1414ق، الرافد فی اصول الفقه(محاضرات آیة العظمیسیدعلی الحسینی السیستانی)، قم:دفتر آیت الله العظمیسیستانی
36
کاظمیتستری،اسد الله بن اسماعیل،بی تا،کشف القناع عن وجوه حجیة الإجماع،الطبعة الحجریة
37
کشی، محمد بن عمر بن عبدالعزیز،1348ش،رجال کشّی، اختیار معرفة الرجال(تصحیح حسن مصطفوی)،مشهد:دانشگاه مشهد
38
کلینی،محمد بن یعقوب،1369ش،اصول الکافی،تهران:کتاب فروشی علمیه اسلامیه
39
مجلسی اصفهانی،محمد باقر بن محمد تقی،1410ق، بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر
40
محقق حلی،جعفربن حسن،1403ق،معارج الأصول،قم:مؤسسة آل البیت(:)
41
محقق کرکی،علی بن حسین،1396ق،رسالة فی طریق استنباط الأحکام(تحقیق عبدالهادی فضلی)،قم:مکتبة الاسلامیة الکبری
42
مدرسی طباطبایی،سید حسین،1395ش،مکتب در فرآیند تکامل،تهران:نشر کویر.
43
مظفر، محمدرضا،1373ش،اصول الفقه،قم:مؤسسه اسماعیلیان
44
مغنیه، محمد جواد،1421ق،فقه الإمام الصادق 7، قم:مؤسسه انصاریان
45
مفید بیتا،المسائل السرویة(تحقیق عبدالحمید صائب)، قم: المؤتمر العالمیلألفیة الشیخ المفید
46
مفید، 1413ق، الإختصاص(با تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری)،قم:کنگره هزاره شیخ مفید
47
مفید،1414ق، التذکرة بأصول الفقه(تحقیق مهدی نجف)،بیروت:دار المفید للطباعة و النشر و التوزیع
48
مفید،محمد بن محمد،بی تا،المسائل الصاغانیة، قم:المؤتمر العالمیلألفیة الشیخ المفید
49
مکارم شیرازی،ناصر،1386ش،أنوار الأصول(بتقریر احمد قدسی)،قم:مدرسه امام علی بن ابیطالب(7)
50
میرزای قمی،ابوالقاسم بن محمد حسن،1378ش،قوانین الأصول،تهران:مکتبة العلمیة الاسلامیة
51
نایینی،محمد حسین،1418ق،رسالة الصلاة فی المشکوک،قم:موسسة آل البیت لإحیاء التراث
52
نجاشی، احمد بن علی، 1407ق، الرجال(بهکوشش:سیدموسی شبیریزنجانی)، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
53
وحید بهبهانی ،1415ق،الفوائد الحائریة،قم:مجمع الفکر الإسلامی
54
وحید بهبهانی،القیاس؛ابطال القیاس، نسخه خطی(محل نگهداری:کتابخانه دانشگاه امام صادق علیه السلام)
55
وحید بهبهانی،محمد باقر بن محمد اکمل،1417ق،حاشیة مجمع الفائدة و البرهان،قم:مؤسّسة العلّامة المجدِّد الوحید البهبهانی
56
وحید بهبهانی، 1410ق، مقدمهای بر فقه شیعه، مشهد:بنیاد پژوهشهای اسلامی مترجم:محمد آصف فکرت
57
الهی خراسانی، علی، 1395ش، نظریه اعتبار قانونی در گذار از شخصیتگرایی (در پرتو اندیشه آیتالله العظمی سیستانی)، قم:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
58
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در مضمون بودن مأخوذ بالسّوم
«مأخوذ بالسّوم» عبارتست از کالایی که به وسیلة مشتری از فروشنده گرفته می شود و پس از بررسی و صلاحدید مورد معامله قرار میگیرد. فقها در مضمون بودن «مأخوذ بالسّوم» اختلاف نظر دارند؛ به طوریکه برخی از ایشان، گیرنده را به دلیل قاعدة «عدم ضمان امین» و «اصل برائت ذمّه» ضامن ندانسته و مشهور فقها او را با استناد به قاعدة «علی الید» ضامن دانسته و برخی دیگر نیز، به دلیل عدم ترجیح میان ادلّه توقف کرده اند. نگارندگان پس از تتبع در ادلّه و عبارات فقها به شیوة توصیفیتحلیلی به بررسی ادلّه و بازخوانی آرای آن ها می پردازند و نظر قوی تر را این می دانند که آخذ بالسّوم، هرچند از ناحیه مالک اذن داشته باشد، اما این اذن بر اساس ارتکاز و عرف عُقلا، مقید به ضمان بوده و از آنجا که قبضِ آخذ به مصلحت مالک نبوده است، و با توجه به متصرف بودن آخذ و نیز بر اساس قاعدة احترام مال مسلمان، به بازگرداندن عین یا بدل کالای اخذ شده، او ملزم خواهد شد.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65880_69b76c674d06829a222fbf2c748b6c51.pdf
2017-11-22
91
108
10.22081/jrj.2017.65880
مأخوذ بالسّوم
قاعدة عدم ضمان امین
اصل برائت
قاعدة علی الید
قاعدة احترام مال مسلمان
سیف اله
احدی
ahadi.seifollah1251@yahoo.com
1
دانشگاه فردوسی
LEAD_AUTHOR
اسدالله
لطفی
lotfi.dr.as@yahoo.com
2
گروه فقه دانشگاه قزوین
AUTHOR
مسلم
حیدری
moslem@yahoo.com
3
دانشگاه تهران
AUTHOR
قرآن کریم
1
آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین(1409ق)، کفایة الاصول، قم، مؤسسة آل البیت(ع).
2
آشتیانی، محمد حسن بن جعفر(1403ق)، بحرالفوائد فی شرح الفرائد، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
3
ابن ابی الجمهور، محمد بن علی(1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة، قم، دار سید الشهداء.
4
ابن ادریس، محمد بن احمد(1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج دوم، قم، موسسة نشر اسلامی.
5
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار الفکر- دار صادر.
6
ابوجیب، سعدی(1408ق)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحاً، دمشق، دار الفکر.
7
اصفهانی، محمد حسین(1374ق)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، قم، سید الشهداء(7)
8
امامی، حسن( 1375)، حقوق مدنی، ج دوم، تهران، انتشارات اسلامیة.
9
بجنوردی، حسن(1419ق)، القواعد الفقهیۀ، تحقیق: مهدی مهریزی و محمد حسین درایتی، قم، نشر الهادی.
10
بروجردی، حسین(1412ق)، جامع احادیث الشیعة، قم، انتشارات مؤلف.
11
جزیری، عبدالرحمن، غروی، سید محمد- یاسر مازح(1419ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت علیهم السلام، بیروت، دار الثقلین.
12
جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1378ش)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانة گنج دانش.
13
ــــــــــــــــــــ (1392ش)، وسیط در ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش.
14
جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی(1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (:)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(:).
15
حر عاملی، محمد بن حسن(1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت(:).
16
حسینی حائری، سید کاظم(1408ق)، مباحث الاصول، تقریرات سید محمد باقر صدر، قم، مکتب الإعلام الإسلامی.
17
حسینی شیرازی، سید صادق(1425ق)، التعلیقات علی شرائع الإسلام، انتشارات استقلال، قم، چاپ ششم.
18
حسینی عاملی، محمد جواد بن محمد(1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، محقق: محمد باقر خالصی، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
19
حسینی مراغی، عبدالفتاح بن علی(1417ق)، العناوین الفقهیة، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
20
خمینی، سید روحالله ، (امام خمینی) (1421ق)، کتاب البیع، تهران، مؤسسهی تنظیم و نشر آثار امام خمینی(1).
21
خوئی، سیدابوالقاسم(1412 ق)، المستند فی شرح العروة الوثقی، مقرر: مرتضی بروجردی، بیجا، بینا.
22
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان، دارالعلم- الدار الشامیة.
23
روحانی، سید محمد صادق(1413ق)، فقه الصادق(7)، قم، دارالکتاب.
24
شریف مرتضی، علی بن حسین(1415ق)، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
25
شهید اول، محمد بن مکی(1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت، دار التراث- الدار الإسلامیة.
26
ـــــــــــــــــــــــــ (1414ق)، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، محقق/ مصحح: رضا مختاری، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
27
شهید ثانی، زینالدین بن علی(1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج پنجم، قم، کتابفروشی داوری.
28
ـــــــــــــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج هشتم، قم، مؤسسه المعارف الإسلامیة.
29
صدر، سید محمد باقر(1417ق)، بحوث فی علم الاصول، تألیف سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی.
30
طباطبائی، علی بن محمد(1418ق)، ریاض المسائل، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت(:)
31
طریحی، فخرالدین(1416ق)، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم.
32
طوسی، محمد بن حسن(1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
33
عبدالرحمان، محمود(1418 ق )، معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیة، بیروت، دارالفکر.
34
عراقی، ضیاءالدین(1414ق)، مقالات الاصول، تحقیق: محسن اراکی و منذر حکیم، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
35
علامه حلی، حسن بن یوسف(1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
36
ـــــــــــــــــــــــــ (1413ق)، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، محقق/ مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
37
فخرالمحققین، محمد بن حسن بن یوسف( 1387ق)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، محقق/ مصحح: سید حسین موسوی کرمانی، علیپناه اشتهاردی و عبدالرحیم بروجردی، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
38
فخلعی، محمدتقی و ولیاللهی مجتبی(1389 ش)، «بررسی شرط معاصرت سیرة عقلا با عصر معصومان»، فصلنامه مطالعات اسلامی: فقه و اصول، سال42، شمارهی1/85، دانشگاه فردوسی مشهد.
39
فیّومی، احمد بن محمد بن علی(1425ق)، المصباح المنیرفی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، موسسه دارالهجرة.
40
قاسمزاده، مرتضی(1387 ش)، «الزامها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد»، تهران، انتشارات میزان، چاپ دوم.
41
کاتوزیان، ناصر(1387ش )، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، نشر میزان.
42
کلینی، محمد بن یعقوب(1407ق)، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیّة.
43
لطفی، اسدالله(1393ش)، «سلسله مباحث فقهی حقوقی مسئولیت مدنی»، تهران، انتشارات جاودانه و جنگل، چاپ اول.
44
محقق حلی، جعفر بن حسن(1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
45
محقق داماد، سید مصطفی(1406ق)، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
46
محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن(1423ق)، کفایة الأحکام، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
47
محقق کرکی، علی بن حسین(1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت(:).
48
مرتضی زبیدی، محمد بن محمد(1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
49
مصطفوی، حسن(1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
50
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد(1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، محقق/ مصحح: مجتبی عراقی، علیپناه اشتهاردی و حسین یزدی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
51
مکارم شیرازی، ناصر(1411ق)، القواعد الفقهیة، قم، مدرسه امیرالمؤمنین(ع)
52
نجفی، محمد حسن(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق/ مصحح: عباس قوچانی و علی آخوندی، ج سی و هفتم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
53
نراقی، احمد بن محمد مهدی(1417ق)، عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
54
نوری، حسین بن محمد تقی(1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ اول، بیروت، مؤسسة آل البیت(ع).
55
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی قاعدة جَبّ با نگاهی تاریخی و تطبیقی
قاعدۀ جبّ، از قواعد فقهی جاری در ابواب مختلف فقه مانند نماز و زکات است. مورد قاعده جایی است که کافری مسلمان شود و بر او گناهان یا حقوقی از پیش بوده باشد. بر اساس این قاعده، آنچه را که کافر تا پیش از آن مرتکب شده با اسلام آوردنش محو می گردد. در مقاله، ضمن اشاره به تاریخچه و انواع حقوق اعمّ از حقوق خدا، حقوق مردم و حقوق مشترک، موارد شمول قاعده، نسبت به هرکدام مشخص می شود. فقها شمول قاعده را نسبت به حقوق اختصاصی خدای تعالی قائل بوده و معتقدند؛ قاعده آن را ساقط می کند. تعبیر به ساقط شدن حقوق خدا برای آن است که کافران در دوران کفرشان، مانند مسلمانان مکلف به واجبات هستند و با قبول اسلام، قضای آن عبادات از ایشان برداشته می گردد. همچنین قاعده، شامل حقوق مشترک بین خدا و مردم مانندِ زکات و خمس نیز می شود، ولی حقوق اختصاصی مردم را در بر نمی گیرد. قاعده، احکام تکلیفی را تحت شمول قرار میدهد و به یقین بخشی از احکام وضعی را در برنمی گیرد.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65878_4863693ce12c099fc81e79d5d5078921.pdf
2017-11-22
109
137
10.22081/jrj.2017.65878
قاعدۀ جبّ
احکام تکلیفی در جبّ
احکام وضعی در جبّ
انواع حقوق در جبّ
محمدرضا
مبلغی
mreza.mobaleghi@gmail.com
1
هیئت علمی دانشگاه پیام نور ایران- ایلام
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
ابن ابی الحدید.(1378).شرح نهج البلاغة.چاپ دوم.بیروت:دار احیاء التراث العربی.
2
ابن ابی جمهور،محمد بن على.(1403).عوالی اللآلی الغریزیة فی الأحادیث الدینیّة.چاپ اول.قم:چاپخانه سیدالشهداء.
3
ابن ادریس حلی،محمد بن منصور.(1410).السرئر الحاوی لتحریر الفتاوی.چاپ دوم.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
4
ابن حزم،علی بن احمد.(بی تا).المحلی.بیروت:دارالفکر.
5
ابن زهره حلبی،حمزه.(1417).غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع.چاپ اول.قم:موسسه امام صادق(7).
6
ابن سعد.(بیتا).الطبقات الکبری.بی جا:بی نا.
7
ابن قدامة،عبدالله.(بی تا).المغنی.بی جا:بی نا.
8
أحمد بن حنبل.(بی تا).مسند أحمد بن حنبل.چاپ اول.بیروت:موسسة الرسالة.
9
الدرویش،أحمد بن عبدالرزاق.(1424).فتاوی اللجنة الدائمة للبحوث العلمیّة و الإفتاء.الریاض:دار الموید للنشر و التوزیع.
10
انصاری،مرتضی.(1418).کتاب الطهارة.چاپ اول.قم:موسسة الهادی.
11
بجنوردی،حسن.(1419).القواعد الفقهیة.چاپ اول.قم:نشرالهادی.
12
بروجردی،مرتضی.(1368).مستند العروة الوثقی.چاپ اول.قم:لطفی.
13
بهوتی،منصوربن یونس.(1418).کشاف القناع عن متن الإقناع.چاپ اول.بیروت:دار الکتب العلمیة.
14
بیهقی،ابوبکر احمدبن حسین.(1414).السنن الکبری.چاپ اول.بیروت:دارالکتب العلمیة.
15
جواهری،محمد.(1424).المفید من معجم رجال الحدیث.چاپ دوم.بی جا:بی نا.
16
حرعاملی،محمدبن حسن،(1409).وسائل الشیعة.چاپ اول.قم:موسسه آل البیت(:).
17
حسینی روحانی،سیدمحمدصادق.(1412).فقه الصادق.چاپ اول.قم:دارالکتاب.
18
حسینی شیرازی،سید محمد.(1413).الفقه،کتاب القواعد الفقهیة.چاپ اول.بیروت:موسسه امام رضا(7).
19
حسینی عاملی،سیدمحمدجواد.(1419).مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة.چاپ اول.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
20
حسینی مراغی،سید میرعبدالفتاح.(1418).العناوین الفقهیة.چاپ اول.قم:موسسة النشرالإسلامی.
21
حکیم،سید محسن.(1416).مستمسک العروة الوثقى.چاپ اول.قم:موسسه دار التفسیر.
22
حلبی.(1400).السیره الحلبیه.بی جا:بی نا.
23
حلی،مقداد بن عبدالله.(1404).التنقیح الرائع لمختصر الشرائع.چاپ اول.قم:کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
24
حلی،یحیی بن سعید.(1405).الجامع للشرائع.چاپ اول.قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة.
25
رافعی،عبدالکریم.(بی تا).فتح العزیز.بی جا:بی نا.
26
رعینی،حطاب.(1416).مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل.چاپ سوم.تهران:دارالفکر.
27
زین الدین ،محمدامین.(1413).کلمة التقوی.چاپ سوم.قم:ناشرسید جواد وداعی.
28
سبزواری،محمدباقر.(1247).الذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد.چاپ اول.قم:موسسه آل البیت(:).
29
سرخسی،محمد بن احمد.(1406).المبسوط.بیروت:دار المعرفة.
30
شافعی،محمدبن ادریس.(1403).کتاب الأم.چاپ دوم.بی جا:بی نا.
31
شوکانی،محمد بن علی بن محمد.(1973).نیل الأوطار.بیروت:دارالجیل.
32
شهید اول،محمد بن مکى.(1417).الدروس الشرعیّة فی فقه الإمامیة.چاپ دوم.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
33
شهید ثانی،زین الدین بن على.(1413).مسالک الافهام إلى تنقیح شرائع الإسلام.چاپ اول.قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
34
شیخ مفید،محمد.(1410).المقنعة.چاپ دوم.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
35
طباطبایی،سید علی.(1421).ریاض المسائل.چاپ اول.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
36
طوسی،محمد بن حسن.(1407).الخلاف.چاپ اول.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
37
طوسی،محمد بن حسن.(1387).المبسوط فی فقه الامامیة.چاپ سوم.تهران:المکتبة المرتضویة.
38
طوسی،محمد بن حسن.(1400).النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى.چاپ دوم.بیروت:دار الکتاب العربی.
39
عبدالله بن قدامة.(بی تا).المغنی.نوبت چاپ جدید با افست.قاهره:مکتبة القاهرة.
40
علامه حلی،حسن بن یوسف.(1410).إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان.چاپ اول.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
41
علامه حلی،حسن بن یوسف.(1420).تحریر الأحکام الشرعیّة على مذهب الإمامیة.چاپ اول.قم:موسسه امام صادق(7).
42
علامه حلی،حسن بن یوسف.(1415).تذکرة الفقهاء.چاپ اول.قم:موسسه آل البیت(:).
43
علامه حلی،حسن بن یوسف.(1413).مختلف الشیعة فی احکام الشریعة.چاپ دوم.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
44
علامه حلی،حسن بن یوسف.(1412).منتهی المطلب فی تحقیق المذهب.چاپ اول.مشهد:مجمع البحوث الإسلامیة.
45
فاضل دربندی،آقا بن عابد.(1284).خزائن الاحکام.بی جا:بی نا.
46
فاضل لنکرانی،محمد.(1383).القواعد الفقهیة.چاپ دوم.قم:مرکز فقه الائمة الاطهار(:).
47
فخرالمحققین،محمد بن حسن بن یوسف.(1387).ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد.چاپ اول.قم:موسسه اسماعیلیان.
48
فیض کاشانی.محمدمحسن،(بی تا).مفاتیح الشرائع.چاپ اول.قم:انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی.
49
قاضی،عبد العزیز بن برّاج.(1406).المهذّب.چاپ اول.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
50
قمی،علی بن ابراهیم.(1367).تفسیرقمی.چاپ چهارم.قم:موسسه دارالکتاب.
51
کلینی،محمدبن یعقوب.(1367).الکافی.چاپ سوم.تهران:دارالکتب الاسلامیة.
52
مجلسی،محمد باقر.(1403).بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (:).چاپ دوم.بیروت:دار احیاء التراث العربی.
53
محقق حلی،جعفر.(1407).المعتبر فی شرح المختصر.چاپ اول.قم:موسسه سیدالشهداء(7).
54
مزنی،اسماعیل.(بی تا).مختصرالمزنی.بی جا:بی نا.
55
مکارم شیرازی،ناصر.(1411).القواعد الفقهیّة.چاپ سوم.قم:مدرسة الإمام أمیرالمومنین(7).
56
موسوی عاملی،سیدمحمد.(1411).مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام.چاپ دوم.بیروت:موسسة آل البیت لاحیاءالتراث.
57
میرزای قمی،ابوالقاسم.(1417).غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام.چاپ اول.قم:دفتر انتشارات اسلامی.
58
نجفی،محمدحسن.(1404).جواهرالکلام فی شرح شرائع الإسلام.چاپ هفتم.بیروت:دار احیاء التراث العربی.
59
نووی،محیی الدین.(1417).المجموع شرح المهذّب.چاپ اول.بیروت:دارالفکر.
60
نووی،محیی الدین.(1412).روضةالطالبین.چاپ سوم.بیروت:مکتب الاسلامی.
61
همدانی،آقارضا.(1416).مصباح الفقیه.چاپ اول.قم:موسسه نشر اسلامی.
62
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فقهی ـ حقوقی حکم تأسیس دفتر وکالت در ملک غیرتجاری
به موجب اصلِ فقهی تسلیط: «الناس مسلّطون علی أموالهم» هر مالکی نسبت به مایملک خود، حقِّ هرگونه تصرّف و انتفاعی را دارد، مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد(مادۀ 30 قانون مدنی). یکی از این استثنائات، تبصرة بند 24 مادة 55 قانون شهرداری است که به موجب آن دایر کردن محل کسب در منطقة غیرتجاری ممنوع است و در انتهای تبصره آمده است: «دایرکردن دفتر وکالت و... بوسیلة مالک، استفاده تجاری نیست.» مفاد تبصره و به ویژه عبارت پایانی آن ابهاماتی دارد که اشکالاتی را در عمل به وجود آورده است. نگارندگان با روش توصیفیتحلیلی در پی پاسخ به این پرسش اند که: «آیا دایرکردن دفتر وکالت مصداق دایرکردن محل کسب است و استفادة تجاری محسوب میشود؟» و به بررسی «ارتباط بین حکم مندرج در ذیل تبصره، با حکم ذکر شده در صدر آن» پرداخته و سپس به بررسی «مفهوم مخالف داشتن عبارت پایانی تبصره (قید مالک)» پرداخته و اثبات میکنند که فاقد مفهوم است. در ادامه با بررسی معنا و مصادیق «غیر مالک» که مفهوم مخالف قید «مالک» در انتهای تبصره است، آن را بازگشت به «دفتر مهندسی» میدانند و دست کم، کلام قانونگذار در مورد دفتر وکالت را «مجمل» میشمارند. در پایان نویسندگان، ضمن بررسی رویة قضایی و اندیشه های حقوقی درخصوص مفاد تبصره و به کمک اصول مسلّم فقهی و حقوقی و مقرّرات جاری، ثابت میکنند دفتر وکالت، محل کسب نبوده و وکیل، تاجر نیست و دایر کردن دفتر وکالت در ملک غیرتجاری توسط مالک و مستأجر استفاده تجاری به شمار نمیآید.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65879_6772a73e672ede1157b38221817f6496.pdf
2017-11-22
139
167
10.22081/jrj.2017.65879
مادة 30 قانون مدنی
بند24 مادة 55 قانون شهرداری
تبصرة بند 24 ماده 55 قانون شهرداری
آرای قضایی تبصرة بند 24 ماده 55 قانون شهرداری
تجاری نبودن دفتر وکالت
محمدرضا
خزعلی
mr.khazali93@ut.ac.ir
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی پردیس بین المللی ارس دانشگاه تهران
AUTHOR
محمد تقی
رفیعی
mtrafiei@ut.ac.ir
2
دانشیار دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
الف) قوانین
2
1-قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوّب بهمن 1358 همراه با اصلاحات 1368.
3
2-قانون آیین دادرسی مدنی، مصوّب 1379.
4
3-قانون آیین دادرسی کیفری، مصوّب 1392 با اصلاحات 1394.
5
4-قانون تجارت، مصوّب 1311.
6
5-قانون شهرداری، مصوّب 1334 با الحاقات 1352.
7
6-قانون مجازات اسلامی، مصوّب 1392.
8
7-قانون مدنی، مصوّب 1307 و اصلاحات بعدی آن.
9
8-قانون نظام صنفی، مصوّب 1392.
10
ب) فارسی
11
1-اسکینی، ربیعا. (1373ش). حقوق تجارت؛ کلیات، معاملات تجارتی، تجار و سازماندهی فعالیت تجاری. تهران: سمت.
12
2- ---------. (1373ش). حقوق تجارت؛ برات، سفته، قبض انبار، اسناد در وجه حامل وچک. تهران: سمت.
13
3-امامی، سیدحسن. (1373ش). حقوق مدنی. ج4. چاپ دهم. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
14
4-بوشهری، سیدجعفر.(۱۳۳۲ش) «عام و خاص»، مجله کانون وکلا،خرداد و تیر۳۲.
15
5-جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1353ش).دایرة المعارف حقوق مدنی و تجارت.ج1.تهران:چاپخانه مشعل آزادی.
16
6- ---------------------. (1356ش). دانشنامة حقوقی. ج2. تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
17
7- ---------------------. (1356ش). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. چاپ دوم. تهران: کتابخانه گنج دانش.
18
8-دمرچیلی، محمد؛ حاتمی، علی و قرائی، محسن. (1381ش). قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی. چاپ دوم. تهران: انتشارات میثاق عدالت.
19
9-ستوده تهرانی، حسن. (1376ش). حقوق تجارت. ج1. چاپ سوم. تهران: نشر دادگستر.
20
10-شمس، عبدالله. (1384ش). آیین دادرسی مدنی؛ دوره جدید. ج1. تهران: انتشارات دراک.
21
11- شهیدی، مهدی. (1382ش). آثار قراردادها. ج3. تهران: انتشارات مجد.
22
12-عمید، حسن. (1375ش). فرهنگ عمید، چاپ هشتم. تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
23
13-قافی، حسین و شریعتی، سعید. (1395ش). اصول فقه کاربردی. ج1. چاپ 13. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انتشارات سمت.
24
14-قربانی، فرج الله. (1382ش). مجموعه آرای وحدت رویه(تدوین) دیوان عالی کشور. حقوقی. تهران: انتشارات فردوسی.
25
15-کاتوزیان، ناصر. (1378ش). حقوق مدنی؛ دوره مقدماتی، اموال و مالکیت. تهران: نشر دادگستر.
26
16- ----------. (1393ش). شیوه تجربی تحقیق در حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
27
17- ----------. (1394ش). عقود معین. ج1. تهران: شرکت سهامی انتشار.
28
18- ----------. (1377ش). فلسفه حقوق. ج2و3. تهران: شرکت سهامی انتشار.
29
19- ----------. (1377ش). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: نشر دادگستر.
30
20- ----------. (1394ش). گامی بسوی عدالت؛ مجموعه مقالات. ج3. تهران: نشر میزان.
31
21- محمدی، ابوالحسن. (1385ش). مبانی استنباط حقوق اسلامی. چاپ 23. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
32
ج) عربی
33
1-انصاری، مرتضی.(1404ق). مطارح الأنظار، تقریرات ابوالقاسم کلانتری. قم: مؤسسه آل البیت(:).
34
2-خراسانی(آخوند)، محمد کاظم. (1412ق). کفایۀ الأصول. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
35
3-خویی، سید ابوالقاسم. (1413ق). محاضرات (تقریرات محمد اسحاق فیاض). چاپ دوم. قم: دارالهادی للمطبوعات.
36
4-عاملی، حسن بن زین الدین. (1363ش). معالم الدین. تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
37
5-عراقی، آغاضیاء. (1414ق). مقالات الأصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
38
6-قمی، میرزا ابوالقاسم. (بیتا). قوانین الأصول. تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیه.
39
7-مشکینی، علی. (1371ش). اصطلاحات الأصول. چاپ پنجم. قم: دفتر نشر الهادی.
40
8-مظفر، محمدرضا. (1370ش). اصول الفقه. ج1. چاپ چهارم. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه قم.
41
9-مکارم شیرازی، ناصر. (1416ق). انوارالأصول (تقریرات احمد قدسی). چاپ دوم. قم: انتشارات نسل جوان.
42
10-نائینی، میرزا محمد حسین. (1421ق). فوائد الأصول (تقریرات محمدعلی کاظمی). چاپ هفتم. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
43