ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل جرم سازمانیافته از دریچۀ فقه
جرم سازمانیافته، عمل مجرمانۀ گروهی بیش از دو نفر است که برای مدتزمان قابلملاحظهای استمرار یافته و بهصورت هدفمند و از سر تبانی برای کسب منافع مادی صورت میگیرد. در رهیافت فقهی، این پرسشها مطرح است که آیا موضوع جرم سازمانیافته با همۀ عناصر آن در منابع فقهی قابل جستجوست؟ آیا در دیدگاههای فقهی، سازمانیافتگی جرم در مجازات تأثیر دارد؟ آیا افساد فی الارض ملاک و اثر جرم سازمانیافته است؟ در این پژوهش، به روش تحلیلی- توصیفی ضمن بررسی مفهوم و عناصر جرم سازمانیافته، به سؤالهای مطرحشده پاسخ داده و مشخص میگردد گرچه سازمانیافتگی جرم در معنای جدید آن در منابع فقهی قابل جستجو نیست، ولی ردپای آن را میتوان در برخی پدیدههای مجرمانۀ صدر اسلام و نیز برخی عناوین مجرمانۀ فقهی یافت. بنابر دیدگاه فقهی، سازمانیافتگی و تشکیلاتی بودن، موجب تشدید مجازات و یا حتی تغییر عنوان جرم میشود. در جرائم سازمانیافته، افساد فیالارض بهمثابۀ ملاک عمل مجرمانه، شدیدتر به چشم میخورد و لازم است مجازات جرم سازمانیافته در سایۀ این ملاک تعیین شود.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_66894_6490e5c480c6d2c4311ccbae65050ebf.pdf
2018-02-20
9
39
10.22034/jrj.2018.49340.1283
جرم سازمانیافته
جرم تشکیلاتی
توطئه افک
بغی
محاربه
افساد فی الارض
حمید
سلیمانی
h.soleymani@mail.um.ac.ir
1
دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
عباسعلی
سلطانی
soltani@um.ac.ir
2
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد- ایران (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
محمدتقی
فخلعی
fakhlaei@ferdowsi.um.ac.ir
3
استاد تمام گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد - ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن ادریس، محمدبن احمد.(1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. ج2، 3 و6. قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
2
ابن اثیر، علی بن محمد. (بی تا). اسد الغابه فی معرفه الصحابه. ج1. لبنان-بیروت: دار الصادر.
3
ــــــــــــــــــــــــــــ .(1399). الکامل فی التاریخ. ج2. لبنان-بیروت : دار الصادر.
4
ابن برّاج، عبدالعزیز بن نحریر. (1406). المهذب. قم: جامعة مدرسین.
5
ابن حمزه، محمد بن علی.(1408). الوسیله. قم: منشورات مکتبه آیتالله مرعشی نجفی.
6
ابوالصّلاح حلبی، تقی بن نجم.(1403ق). الکافی فی الفقه، تحقیق: رضا استادی، اصفهان: مکتبه الامام امیرالمؤمنین(7).
7
اسعدی، سید حسن. (1386). جرائم سازمان یافته فراملی. تهران: نشر میزان.
8
الهام، غلامحسین، سمیعی زنوز، حسین.«جرم تبانی علیه اموال، اعراض و نفوس مردم»، دیدگاههای حقوق قضایی، 1392 ش، شماره 64.
9
بای، حسین علی. «افساد فی الارض چیست، مفسد فی الارض کیست؟»، مجله فقه و حقوق، 1385، شماره 9.
10
ــــــــــــــــــــ . «سیری در مستندات فقهی جرم انگاری افساد فی الارض»، فقه وحقوق، 1384، سال2، شماره7.
11
بحرانی، هاشم بن سلیمان.( بیتا). البرهان فی تفسیر القرآن. ج2و4. قم: مؤسسه البعثه.
12
بوریکان، ژاک. «بزهکاری سازمان یافته در حقوق کیفری فرانسه»، ترجمه دکتر علی حسین نجفی ابرندآبادی، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1377-1376، شماره 22-21.
13
پوربافرانی، حسن. «تحلیل جرم قیام مسلحانه»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، بهار و تابستان 1391، سال 4، شماره 6.
14
تبریزی، میرزا جواد. (1378). استفتائات جدید. قم: سرور.
15
فخررازی، محمد بن عمر. (بی تا). تفسیر الفخر الرازی. ج8 و23. بی جا: بی نا.
16
جصاص، احمدبن علی. (1415). احکام القرآن. ج 2و3. لبنان-بیروت: دارالکتاب العلمیه.
17
جوانمرد، بهروز.(1396).جرایم سازمان یافته فراملّی. تهران: انتشارات جاودانه و جنگل.
18
حبیب زاده، محمدجعفر. (1370). بررسی جرم محاربه و افساد فی الارض. تهران: انتشارات کیهان.
19
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (1379). محاربه در حقوق کیفری ایران. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
20
حبیب زاده، محمد جعفر، مومنی، مهدی. (1389)، «جرم تبانی علیه امنیت کشور در حقوق ایران»، مجله مدرس علوم انسانی، دوره 14، شماره 67.
21
خمینی، سید روحالله. (1390). تحریر الوسیله. ج2. قم: دار الکتب العلمیه- مؤسسه اسماعیلیان.
22
دامغانی، حسینبنمحمد. (1361). قاموس قرآن در وجوه و لغات مشترک.ترجمه کریم عزیزی نقش .ج2. تهران: بنیاد علوم اسلامی، اول.
23
ذاقلی، عباس.(1394). قاچاق انسان در سیاست جنایی ایران و اسناد بین المللی. تهران: نشر میزان.
24
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1427).المفردات فی غریب القرآن. قم: مکتبه ذوی القربی.
25
زحیلی، وهبه. (1411). تفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج-جز26. ج21. بیروت: دار الفکر المعاصر.
26
زرگوش نسب، عبدالجبار، غیبی، معصومه.« بررسی فقهی جرم سیاسی بغی و نقش توبه در تخفیف مجازات آن»، معرفت سیاسی، بهار و تابستان 1391، سال 4، شماره 1.
27
زمخشری، محمود بن عمر. (1385). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل وعیون الاقاویل فی وجوه التاویل. ج3و4. قاهره: شرکت مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحلبی و اولاده بمصر.
28
سرخسی، محمدبن احمد. (1406). المبسوط. ج9 و10. بیروت: دار المعرفه للطباعه و النشر و التوزیع.
29
سلیمی، صادق. (1391). جنایات سازمان یافته فراملی. تهران: انتشارات صدا.
30
سیادت، سعیده، پیرعلی، علیرضا. «جرائم سازمانیافته فراملّی و نقش اینترپل فراملّی در مقابله با آن»، مطالعات بینالمللی پلیس، بهار 1395. سال6، شماره25.
31
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (بی تا). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. ج3. بیروت: دار المعرفه للطباعه و النشر.
32
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1416). الإتقان فی علوم القرآن، ج2، لبنان: دار الفکر.
33
شمس ناتری، محمد ابراهیم. «جرائم سازمان یافته»، مجله فقه و حقوق، تابستان1383، سال1.
34
شهید اول، محمد بن مکی. (1411). اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه. قم: منشورات دار الفکر.
35
شهیدثانی، زین الدین بن علی. (1387). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. ج2، 9و10. نجف: منشورات جامعه النجف الدینیه.
36
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ.. (1414ق). مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام. ج15. قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه.
37
طباطبائی، علی. (1415). ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل. ج7و13. قم: النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
38
طباطبائی، محمدحسین. (بی تا). المیزان فی تفسیر القرآن. ج3، 9 و15. قم: النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
39
طبرسی، حسن بن فضل. (1415). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ج2، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
40
طبری، محمد بن جریر. (بی تا). تاریخ الامم و المملوک (تاریخ الطبری). ج2. بیروت: اعلمی.
41
طغرانگار، حسن.(1380)، «جرائم سازمانیافته در حقوق جزای ایران و بینالملل»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق(ع).
42
طوسی، محمد بن حسن. (بی تا). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار. ج4. بیجا : دار الکتاب العلمیه.
43
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1420). الخلاف، ج5، بیجا: النشر الاسلامیه لجماعه المدرسین.
44
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1363). المبسوط فی فقه الامامیه. ج7. بیجا : المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه.
45
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1365). تهذیب الاحکام. ج10. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
46
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1368). تبصره المتعلمین فی احکام الدین. تهران: انتشارات فقیه.
47
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1419). تذکره الفقهاء، ج9. قم: مؤسسه آلالبیت لاحیاء التراث.
48
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1419). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. ج3. قم: النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
49
عوده، عبدالقادر .(2001م). الموسوعه العصریه فی الفقه الجنایی الاسلامی. بیجا: دار المشرق.
50
غلامی، علی. «سازمانیافتگی جرایم در آیینۀ فقه»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، بهار و تابستان 1393، سال 47، شماره 1.
51
فاضل لنکرانی، محمد. (1422). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله-الحدود. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (:).
52
فخرالمحققین، محمد بن الحسن. (1389). ایضاح الفوائد.ج4 . قم: بینا.
53
قرشی، سیدعلیاکبر. (1352). قاموس قرآن. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
54
قرطبی، محمد بن احمد. (1405). الجامع الأحکام القرآن، ج 8. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
55
قمی، علی بن ابراهیم. (1404). تفسیر القمی. ج1. قم: دار الکتاب.
56
کاشف الغطاء، جعفر بن خضر. (1422). کشفالغطاء عن مبهمات شریعه اغراء. ج2و 4. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
57
گلدوست جویباری، رجبعلی. (1388). جرائم علیه امنیت کشور، تهران: جنگل جاودانه.
58
مجیدی، سیدمحمود. (1386). جرائم علیه امنیت. تهران: نشر میزان.
59
محقق حلی، جعفر بن حسن. (1412). النهایه و نکتها. ج 3. قم: النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
60
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1409). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. ج4. تهران: نشر استقلال.
61
محمدی گیلانی، محمد. (1361). حقوق کیفری در اسلام. قم: انتشارات المهدی.
62
مرعشی ، شهاب الدین. (1424). احکام السرقه علی ضوء القرآن و السنه. قم: انتشارات آیتالله مرعشی نجفی.
63
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1415). القصاص علی ضوء القرآن و السنه. ج1. بیجا: مکتبه آیتالله مرعشی نجفی.
64
مرعشی شوشتری، محمدحسن. (1373). دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام. تهران: نشر میزان.
65
مرکز تحقیقات فقهی. (بی تا). گنجینه آرای فقهی قضایی. بی جا: بی نا.
66
معظّمی، شهلا، برجسته، مهدی. (1395). جرم سازمانیافته در قلمرو حقوق مالکیت فکری. تهران: انتشارات دادگستر.
67
معظمی، شهلا. (1387). جرم سازمان یافته و راهکارهای مقابله با آن. تهران: انتشارات دادگستر.
68
مغنیه، محمد جواد. (1981). تفسیر الکاشف. ج2 و 4 . بیروت: دار العلم للملایین.
69
مفید، محمدبن محمد. (1410). المقنعه. قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
70
مقدس اردبیلی، احمدبن محمد. (1409). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان. ج7و13و 14. قم: النشرالاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
71
مکارم شیرازی، ناصر. (بیتا).الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل. ج8 . بیجا: بینا.
72
میرمحمد صادقی، حسین. (1377). حقوق جزای بین الملل (مجموعه مقالات). تهران: نشر میزان.
73
موسوی اردبیلی، عبدالکریم.(1429). فقه الحدود و التعزیرات. قم: مؤسسه النشر لجماعه المفید، الثانیه.
74
موسوی بجنوردی، سید محمد.(1386). فقه تطبیقی بخش جزایی. تهران: انتشارات سمت.
75
موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (1412). الدر المنضود. ج3. قم: دارالقرآن الکریم.
76
مؤمن قمی، محمد. «کاوشی در مجازات محارب و مفسد فی الارض»، مجله فقه اهلبیت(:)، 1382، سال 9، شماره 35.
77
ـــــــــــــــــــــ . (1389). مجازات محارب و مفسد فی الارض. تهران: نشر امیرکبیر.
78
نجفی ابرندآبادی، علی حسین، حبیب زاده، محمدجعفر، شمس ناتری، محمد ابراهیم. جرم سازمان یافته در جرم شناسی و حقوق جزا، فصلنامه مدرس، 1379، سال 4، شمارۀ 4.
79
نجفی، محمدحسن. (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. ج21، 41و42. تهران: دار الکتاب الاسلامیه.
80
نحاس، ابی جعفر. (1409). معانی القرآن. ج3و4. بیجا: جامعه ام القری.
81
هاشمی شاهرودی، محمود. (1385). صحیفه عدالت. ج2. تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.
82
www.Makaremshirazi.org
83
www.Gorgani.Ir
84
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ایقاع فضولی با مطالعه موردی طلاق فضولی
در وقوعِ ایقاعِ فضولی، از جمله طلاق فضولی بین فقها اختلاف نظر است. گروهی از ایشان با توجه به ادلّه ای همچون اجماع بر منع ایقاع فضولی و عدم صلاحیت داشتنِ ایقاعات برای تعلیق، وقوع ایقاعات از جمله طلاق را به صورتِ فضولی جایز ندانسته اند. گروهی دیگر، تنها جریان فضولی در طلاق و عتق را جایز ندانسته اند، درحالیکه وقوع فضولی در سایر ایقاعات را صحیح شمرده اند. تعدادی نیز در این مسئله مردّد شده اند و برخی دیگر نیز جریان فضولی در تمامی ایقاعات از جمله طلاق را جایز دانسته اند. نگارندگان پس از نقد و بررسی ادلة فقها در نهایت به این نتیجه می رسند که با توجه به وجود مقتضی برای وقوع ایقاعات فضولی و فقدان موانع، منعی در وقوع ایقاعات فضولی از جمله طلاق که به نوعی بارزترین مصداق آنست، وجود ندارد. این مقاله به صورت تحلیلی استنادی بر مبنای یافته ای که بیان شد و مستدل و مبرهن نمودن آن و نیز جرح و نقد اقوال رقیب و مستندات ایشان، سامان یافته است.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65904_51087c0f363fd120382b101f8edda959.pdf
2018-02-20
41
63
10.22081/jrj.2018.65904
ایقاعِ فضولی
طلاق
اجماع
تعلیق
روایت حلبی
علی اکبر
ایزدی فرد
ali85akbar@yahoo.com
1
استاد تمام رشته حقوق دانشگاه مازندران- بابلسر
AUTHOR
سید مجتبی
حسین نژاد
mojtabahoseinnezhad4@gmail.com
2
استادیار رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی موسسه آموزش عالی پارسا- بابلسر
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
آخوند خراسانى، محمد کاظم بن حسین.(1409ق).کفایة الأصول، قم: مؤسسۀ آل البیت(ع).
2
ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد.(1410ق). السرائر، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
3
ابن شهر آشوب، رشید الدین محمد بن على.(1380ق). معالم العلماء، نجف، منشورات المطبعة الحیدریة.
4
ابن شهید ثانى، حسن بن زین الدین.(بیتا). معالم الدین و ملاذ المجتهدین، قم: بینا.
5
احسایى، محمد بن على.(1405ق). عوالی اللئالی العزیزیة، قم: دار سیدالشهداء للنشر.
6
اصفهانى، محمد حسین کمپانى.(1418ق). حاشیة کتاب المکاسب، قم: أنوار الهدى.
7
انصاری، مرتضى بن محمد امین.(1421ق). صیغ العقود و الإیقاعات، قم: مجمع اندیشه اسلامى.
8
ـــــــــــــــــــــــــ(1415ق). کتاب المکاسب، قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
9
ربانی شیرازی، عبدالرحیم(1361ش). مقدمۀ«معانی الأخبار»، قم: انتشارات اسلامی.
10
بحرانى، یوسف بن احمد بن ابراهیم.(1405ق). الحدائق الناضرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
11
بیهقی، ابیبکر احمد بن الحسین بن علی.(بیتا). السنن الکبری، بیجا: بینا.
12
ترمذی، محمد بن عیسی بن سورة.(بیتا). سنن الترمذی، بیجا: بینا.
13
حر عاملى، محمد بن حسن.(1409ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آلالبیت(:).
14
حسینی عاملى، سید جواد بن محمد.(بیتا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
15
حکیم، سید محسن طباطبایى.(1416ق). مستمسک العروة الوثقى، قم: مؤسسة دارالتفسیر.
16
حکیم، محمد تقى بن محمد سعید.(1418ق). الأصول العامة فی الفقه المقارن، قم: بینا.
17
حلّى، حسن بن على بن داود.(1383ق). رجال ابن داود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
18
حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى(علامه). (1381ق). الخلاصة، نجف: منشورات المطبعة الحیدریة.
19
خمینى (امام)، سیدروحاللّه. (1421ق). کتاب البیع، قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
20
خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین.(بیتا). روضات الجنات، بیجا: بینا.
21
دارقطنی، علی بن عمر.(بیتا). سنن الدار قطنی، بیروت: بینا.
22
سبزوارى، سید عبدالأعلى.(1413ق). مهذّب الأحکام، قم: مؤسسۀ المنار.
23
سجستانی، ابوداود سلیمان بن اشعث اَزدی.(بیتا). سنن ابی داود، بیجا: بینا.
24
سیوری، مقداد بن عبد اللّه.(1403ق). نضد القواعد الفقهیة، قم: کتابخانه آیةالله العظمی مرعشىنجفی.
25
شریف مرتضى، على بن حسین موسوى.(1415ق). الانتصار، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
26
شهیدی، میرزا فتاح.(1375ق). هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، تبریز: چاپخانه اطلاعات.
27
شیبانی، محمد بن حسن.(بیتا). الجامع الصغیر، بیروت: عالم الکتاب.
28
طباطبایی، سید على بن محمد.(1418ق). ریاض المسائل، قم: مؤسسه آل البیت(:).
29
طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم.(1421ق). حاشیة المکاسب، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
30
طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن.(1407ق). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
31
ــــــــــــــــــــــــــــــ .(1427ق). الرجال، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
32
ــــــــــــــــــــــــــــــ .(بیتا). الفهرست، نجف: المکتبة الرضویة.
33
عاملى، زین الدین بن على(شهید ثانى). (1421ق)، رسائل الشهید الثانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامى،مجلد2.
34
ــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1410ق). الروضة البهیة، قم: کتابفروشى داورى.
35
ــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413ق ). مسالک الأفهام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
36
عاملى، محمد بن مکى(شهید اول).(1414ق). غایة المراد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
37
ـــــــــــــــــــــــــــــــ .(بیتا). القواعد و الفوائد، قم: کتابفروشى مفید.
38
غروی نائینى، میرزا محمد حسین.(1373). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تهران: المکتبة المحمدیة.
39
فیض کاشانى، محمد محسن ابن شاه مرتضى.(بیتا). مفاتیح الشرائع، قم: کتابخانه آیةالله العظمی مرعشىنجفی.
40
فاضل هندی، محمد بن حسن.(1416ق). کشف اللثام، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
41
قمی، محمّد بن على بن بابویه.(شیخ صدوق)(1413ق). کتاب من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
42
کاظمی، اسدالله بن اسماعیل.(بیتا). کشف القناع عن وجوه حجیة الاجماع، بیجا: بینا.
43
کرکی عاملى، على بن حسین(محقق ثانى).(1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم:مؤسسه آل البیت(ع).
44
کشّى، ابو عمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز.(بیتا). رجال الکشی، مشهد: مؤسسۀ نشر دانشگاه مشهد.
45
کلینى، ابوجعفر محمد بن یعقوب.(1407ق). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
46
مالکی نجفى، جعفر بن خضر کاشف الغطاء.(1420ق). شرح الشیخ جعفر على قواعد العلاّمة ابن المطهر، قم: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
47
مجلسی اول، محمد تقى.(1414ق). لوامع صاحبقرانى، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
48
ــــــــــــــــــــــــــ .(1400ق). یک دوره فقه کامل فارسى، تهران: مؤسسه و انتشارات فراهانى.
49
محدث نورى، میرزا حسین.(1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت(ع).
50
محقق اردبیلى، احمد بن محمد.(1403ق). مجمع الفائدة و البرهان، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
51
مظفر، محمد رضا.(1375ق). أصول الفقه،قم: طبع اسماعیلیان.
52
مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى.(1413ق). تحریم ذبائح أهل الکتاب، چاپ شده در مصنفات الشیخ المفید، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(;)
53
ـــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413ق). التذکرة باُصول الفقه، چاپ شده در مصنفات الشیخ المفید، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(;)
54
ــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413ق). المسح على الرجلین، چاپ شده در مصنفات الشیخ المفید، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(;)
55
مکارم شیرازى، ناصر.(1425ق). أنوار الفقاهة - کتاب البیع، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(7).
56
موسوی خویى، سیدابوالقاسم.(بیتا)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، بیجا: بینا.
57
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413)، معجم رجال الحدیث، بیجا: بینا.
58
میرزاى قمّى، ابوالقاسم بن محمد حسن گیلانی.(1413ق). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، تهران: مؤسسه کیهان.
59
نجاشى، ابوالحسن احمد بن على.(1407ق). الرجال، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
60
نجفى، محمد حسن.(1404ق). جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
61
نجفی ایروانى، على بن عبدالحسین.(1406ق). حاشیة المکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
62
نراقى، مولى محمد مهدى بن ابىذر.(1425ق). أنیس التجار (محشّى)، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
63
ORIGINAL_ARTICLE
قاعده انگاری «لاقود لمن لا یقاد منه»
در مسئله قتل عمدی دیوانه توسط فرد عاقل، فقیهان بر خلاف قاعده اولیه در قتل عمد، حکم به نفی قصاص و لزوم پرداخت دیه نموده اند. مستند این رأی به ظاهر اجماعی، خبری از امام باقر (علیه السلام) است که به «صحیحه ابابصیر» معروف است. از آنجا که مفاد خبر خلاف قواعد اولیه باب قصاص است؛ فقیهان، حدیث را منحصر به مورد خود- یعنی قتل دیوانه- دانسته و از تسری آن بر سایر موارد اجتناب نموده اند. نگارندگان بر خلاف مشهور فقهاء، عبارت ذیل روایت را که فرموده اند: «لا قود لمن لا یقاد منه» تعلیل حکم می دانند؛ ازاین رو، مضمون خبر را نه قضیه ای جزیی و مختص به مورد خود که مبین «قاعده ای عام» و «کبرایی کلی» می بینند؛ در نتیجه با تأسیس قاعده ای فقهی ابتدا مدارک و مستندات آن را برشمرده و به بررسی سند آن ها پرداختهاند، در ادامه ضمن تبیین مفاد قاعده به تحدید قلمرو آن پرداخته و در نهایت با احراز «وحدت ملاک» و به استناد «عموم تعلیل» مواردی را که می تواند تحت شمول قاعده قرار گیرد، احصاء کرده اند.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65673_108260b6ba245929235ad476f717f2bf.pdf
2018-02-20
65
90
10.22081/jrj.2018.65673
قتل عمد
قصاص
نفی قصاص
قاعدة فقهی «لا قود لمن لا یقاد منه»
صحیحه ابابصیر
رزاق
ادبی فیروزجاه
radabi66@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران
AUTHOR
محمد
محسنی دهکلانی
mmdehkalany@umz.ac.ir
2
دانشیار رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران
LEAD_AUTHOR
امان الله
علیمرادی
alimoradi1342@yahoo.com
3
استادیار گروه الاهیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
AUTHOR
1) ابن براج طرابلسى، عبدالعزیز،1406 ق، المهذب، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم .
1
2) ابن حمزه طوسى، محمد بن على، 1408ق، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، چ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
2
3) ابن ادریس حلی، محمد بن منصور،1410ق، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
3
4) ابن زهره حلبی، حمزة بن على،1417ق، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، چ اول، مؤسسه امام صادق(ع).
4
5) ابن فهد حلّى، احمد بن محمد،1410ق، المقتصر فی شرح المختصر، چ اول، مشهد، مجمع اللبحوث الاسلامیه.
5
6) ابن فهد حلّى، احمد بن محمد،1407ق، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، چ اول ، قم ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
6
7) ابوالصلاح حلبی، تقى الدین بن نجم الدین،1403ق، الکافی فی الفقه، چ اول، اصفهان، کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین7.
7
8) اردبیلى، سید عبدالکریم،1427ق، فقه الحدود و التعزیرات، چ دوم ، قم ،مؤسسة النشر لجامعة المفید.
8
9) اردبیلى، احمد بن محمد، 1403 ه ق، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
9
10) امام خمینى، سید روح اللّه، بیتا، تحریر الوسیلة، چ اول، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم.
10
11) بحرانى، یوسف بن احمد، 1405ق، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
11
12) بجنوردى، سید حسن،1419ق، القواعد الفقهیة، چ اول، قم، نشر الهادی.
12
13) بروجردى، آقا حسین، 1429ق، جامع أحادیث الشیعة، انتشارات فرهنگ سبز.
13
14) بهجت فومنى، محمد تقى،1428ق، استفتاءات، چ اول، قم، دفتر حضرت آیة الله بهجت.
14
15) تبریزى، جواد بن على، 1426ق، تنقیح مبانی الأحکام - کتاب القصاص، چ دوم، قم، دار الصدیقة الشهیدة (س).
15
16) تبریزى، جواد،بی تا، استفتاءات جدید، چ اول، قم، بینا.
16
17) خوانسارى، سید احمد بن یوسف، 1405ق، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان
17
18) خویى، سید ابوالقاسم،1422ق، مبانی تکملة المنهاج، چ اول، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
18
19) خویى، ابوالقاسم، 1422 ق، مصباح الأصول، چ اول، قم، موسسة إحیاء آثار السید الخوئی.
19
20) جوهرى، اسماعیل بن حماد،1410ق، الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، چ اول، بیروت، دار العلم للملایین.
20
21) راغب اصفهانى، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، چ اول، لبنان-سوریه، دار العلم - الدار الشامیة.
21
22) روحانی، سید صادق، 1412ق، فقه الصادق علیه السلام، چ اول، قم، دار الکتاب .
22
23) روحانى، محمدصادق،1382، زبدة الأصول ، چ اول، تهران، بی نا.
23
24) زبیدی، سید محمد، 1414ق ، تاج العروس فی جواهر القاموس، بی چا، بیروت، دارالفکر.
24
25) سبزوارى، سید عبد الأعلى، 1413ق، مهذّب الأحکام، چ چهارم، قم، مؤسسه المنار.
25
26) شهید ثانى، زین الدین بن على، 1413ق، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، چ اول، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
26
27) شهید ثانى، زین الدین بن على،1412 ه ق، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
27
28) شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه، بی تا ،علل الشرایع، چ اول، قم، کتابفروشى داورى.
28
29) شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه،1413ق، من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
29
30) شیخ طوسى، محمد بن حسن، 1407ق، تهذیب الأحکام، چ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
30
31) شیخ طوسى، محمد بن حسن،1387ق، المبسوط فی فقه الإمامیة، چ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
31
32) شیخ طوسى، محمد بن حسن،1400ق، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت، دار الکتب العربی.
32
33) شیرازی، سید محمد،1427، الفقه، چ اول، بیروت، دار العلوم.
33
34) طباطبایى حائرى، سید على بن محمد ، بیتا، ریاض المسائل (ط - القدیمة)، چ اول، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام
34
35) طباطبایى حائرى ، سید على بن محمد طباطبایى، 1418ق ، ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، چ اول، قم، مؤسسه آل البیت(:).
35
36) طباطبایى قمى، تقى،1371، آراؤنا فی أصول الفقه ، چ اول، قم، بی نا.
36
37) طریحى، فخر الدین، 1416ق، مجمع البحرین، چ سوم، تهران، کتابفروشى مرتضوى.
37
38) عاملی، سید جواد، 1419ق، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
38
39) عاملى، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعة، چ اول، قم، مؤسسه آل البیت(:).
39
40) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1413ق، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
40
41) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1413ق، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
41
42) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1410ق، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
42
43) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1420ق، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، چ اول، قم، مؤسسه امام صادق .7
43
44) علامه حلی، حسن بن یوسف،1421ق، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، چ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
44
45) علامه حلی، حسن بن یوسف، 1411ق، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، چ اول، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
45
46) فاضل آبى، حسن بن ابى طالب،1417ق، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، چ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
46
47) فاضل لنکرانى، محمد، 1422 ق، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحدود، چ اول، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار ع
47
48) فاضل لنکرانى، محمد، 1421ق، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - القصاص، چ اول، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار(:).
48
49) فاضل لنکرانى، محمد، بیتا، جامع المسائل (فارسى)، چ یازدهم، قم، انتشارات امیر قلم.
49
50) فاضل مقداد، مقداد بن عبد اللّه سیورى،1404ق، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
50
51) فاضل هندى، محمد بن حسن،1416ق، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
51
52) فیاض کابلى، محمد اسحاق، بیتا، منهاج الصالحین (للفیاض)، چ اول، قم، بینا.
52
53) قرشى، سید على اکبر، 1412ق، قاموس قرآن، چ ششم، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
53
54) کلینى، محمد بن یعقوب،1407 ق، الکافی (ط - الإسلامیة)، چ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة
54
55) گلپایگانى، محمد رضا، 1409ق، مجمع المسائل، چ دوم، قم، دار القرآن الکریم.
55
56) لطفی، اسدالله، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، بررسی مبنای فقهی عدم قصاص بالغ در قتل کودک، شماره 22، زمستان 1389.
56
57) لوییس، معلوف، بی تا، المنجد، چ اول، بیروت، دارالمشرق.
57
58) مجلسى اول، محمد تقى،1414ق، لوامع صاحبقرانى، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
58
59) مجلسى اول، محمد تقى، 1406ق، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، چ دوم، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
59
60) مجلسى دوم، محمد باقر بن محمد تقى، 1406ق، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، بی چا، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
60
61) محسنی، محمد آصف،1424ق، الفقه و مسائل طبیة، چ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
61
62) محقق حلی، جعفر بن حسن،1418ق، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، چ ششم، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة.
62
63) محقق حلی، جعفر بن حسن،1408ق، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
63
64) مدنى تبریزى، یوسف، 1403 ق، درر الفوائد فی شرح الفرائد، چ اول، قم، بینا.
64
65) مدنی کاشانى، حاج آقا رضا، 1410ق، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
65
66) مرعشى نجفى، سید شهاب الدین، 1415ق، القصاص على ضوء القرآن و السنة، چ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
66
67) مکارم شیرازى، ناصر،1427ق، استفتاءات جدید، چ دوم، قم، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب(ع)
67
68) یزدى، محمدکاظم بن عبدالعظیم، 1426 ق، حاشیة فرائد الأصول، چ اول، قم، بی نا
68
69) نجفى، محمد حسن، 1404ق، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ هفتم، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
69
70) نائینى، محمد حسین،1352، أجود التقریرات ، چ اول، قم، بینا.
70
71) وحید خراسانى، حسین،1428ق، منهاج الصالحین، چ پنجم، قم، مدرسه امام باقر(ع).
71
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی ـ حقوقی موجدات و مسقطات حقحبس در عقود معاوضی
حق حبس، در اصطلاح حق امتناعی است که هر یک از طرفین معامله در صورت عدم تسلیم مورد تعهد از طرف دیگر دارد، در حقیقت، حقی است که در عقود معوض، هر یک از طرفین بعد از ختم عقد میتوانند مالی را که به طرف مقابل منتقل کرده ، به او تسلیم نکند، تا طرف دیگر هم متقابلا حاضر به تسلیم شود، به نحوی که در آن واحد تسلیم و تسلّم انجام پذیرد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش جمعآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی به بررسی شرایط ایجاد و اسقاط حق حبس در عقود معاوضی پرداخته است و نتایج بهدستآمده حاکی از آن است که در پیدایش و اسقاط این حق در فقه و حقوق شرایطی دخیل هستند که از جمله آنها میتوان وجود عقد معوض صحیح میان طرفین عقد، وجود تعهدهای اصلی و متقابل، حال بودن مبیع و ثمن، عدم تسلیم هیچ یک از دو مورد حق، قابلیت مطالبه همزمان و آماده تسلیم بودن یکی از متعاقدین را نام برد. که مهمترین شرط پیدایش این حق میتوان وجود تعهدهای اصلی و متقابل را بیان کرد. و از جمله شرایطی که موجب اسقاط حق حبس در عقود معاوضی میشوند نیز میتوان اراده صاحب حق(اسقاط توسط طرفین)، تسلیم یکی از دو مورد توسط متعاقدین، اخذ ضمان و حواله نسبت به ثمن و مبیع کلی، تعیین مدت برای مبیع یا ثمن، ازبین رفتن دین متقابل تعهد و عرف را می توان نام برد، که از میان این شرایط میتوان گفت که اسقاط توسط متعاقدین جزو مهمترین و اصلی ترین شرایط اسقاط این حق در عقود معاوضی به شمار میرود. که تبیین این شرایط در جهت کاربردی کردن این حق در جامعه حقوقی، می تواند بسیار موثر باشد.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65590_545e63c7be975d363bd84195e1c936d9.pdf
2018-02-20
91
112
10.22081/jrj.2018.65590
حق حبس
عقود معاوضی
تعهد متقابل
قبض
اعظم
امینی
amini_f5920@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
AUTHOR
حسن
حائری
2
استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
حسین
ناصری مقدم
naseri1962@um.ac.ir
3
دانشیار رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد و سردبیر فصلنامه
AUTHOR
امامی، سیدحسن، (1375) . حقوق مدنی. جلداول. چاپ هفدهم. تهران: اسلامیه.
1
باقری، احمد. طباطبایی. محمدصادق. (1383)حق حبس،فصلنامه مطالعات اسلامی. شماره 67. مشهد.
2
خویی، سیدابوالقاسم. (بی تا). مصباح الفقاهة. دوره 7 جلدی. بیجا: بینا.
3
خمینی،سیدروح الله. (1415). المکاسب المحرمة. دوره دو جلدی. چاپ اول: قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1).
4
------------. (1412) . کتاب البیع، دوره 5 جلدی. چاپ اول. تهرن: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی (1) .
5
جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1386). دائرة المعارف عمومی حقوق. جلد دوم. دوره 5 جلدی. گنج دانش: تهران.
6
----------------------- . (1386). ترمینولوژی حقوق، چاپ هجدهم، تهران،گنج دانش.
7
زرقاء، مصطفی. (1967). المدخل الفقهی العام، دمشق: دارالفکر.
8
سروی، محمد باقر. (1391). حقوق مدنی کاربردی. چاپ اول. تهران: فکرسازان.
9
شهید ثانی، زین الدین بن علی جبعی عاملی . (1413)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. دوره 15 جلدی. چاپ اول. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
10
---------------------------. (1412). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، دوره 2جلدی، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
11
شهیدی، مهدی .(1383). آثار قراردادها و تعهدات. جلد سوم. چاپ دوم. تهران: مجد.
12
صفایی. حسین. (1384). دوره مقدماتی حقوق مدنی. جلد دوم. چاپ سوم. تهران: نشر میزان.
13
طباطبائی، علی بن محمد. (1418) . ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل. چاپ اول. دوره 16 جلدی. قم: موسسه آل البیت علیهم السلام.
14
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1387). المبسوط فی فقه الامامیه. دوره 8 جلدی. چاپ سوم. تهران: المکتبه المرتضوی لاحیاء الآثار الجعفریه
15
عبده بروجردی، محمد. (1380). حقوق مدنی. چاپ اول. تهران: انتشارات گنج دانش.
16
عدل، مصطفی (1342). حقوق مدنی، چاپ هفتم، بی جا: امیرکبیر.
17
علامهحلی، حسن بن یوسف. (1414) . تذکرة الفقهاء، دوره 14 جلدی. چاپ اول. قم: موسسه آل البیت(:).
18
علیاحمدی جشفقانی، حسین. (1375). اجرای تعهد قراردادی. چاپ اول: ورامین.
19
کاتوزیان. ناصر. (1386) . دوره مقدماتی حقوق مدنی، اعمال حقوقی؛ قرارداد-ایقاع، چاپ دوازدهم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
20
------------------، (1353) . حقوق مدنی: عقود معین، جلداول. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران.
21
------------------، (1387). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد 4. چاپ پنجم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
22
روحانی، محمد صادق. (1376). منهاج الفقاهة (تعلیق بر مکاسب). چاپ چهارم، قم: انتشارات علمی.
23
محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، دوره 13جلدی، چاپ دوم، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1412ق.
24
نجفی، محمدحسن بن باقر. (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، دوره 43 جلدی. چاپ هفتم. بیروت: داراحیا التراث العربی.
25
نوین، پرویز، خواجه پیری. عباس. (1382). حقوق مدنی: عقود معین. چاپ دوم. تهران: پیام نور.
26
ORIGINAL_ARTICLE
ماهیت و قلمرو قاعدۀ «الزّرعُ لِلزّارعِ وَ لَو کانَ غاصِباً»
قواعد فقهی برای تبیین و استخراج فروع فقهی و حقوقی کاربرد فراوانی دارد. از جملۀ آنها قاعدۀ «الزَّرعُ لِلزّارِع وَ لو کانَ غاصِباً میباشد که در انتهای مادۀ 33 قانون مدنی انعکاس یافته است. برابر قسمت انتهایی مادۀ 33 قانون مدنی: «... مگر اینکه نماء یا حاصل از اصله یا حبّه غیرحاصل شده باشد که در این صورت درخت و محصول، مال صاحبِ اصله یا حبّه خواهد بود، اگر چه بدون رضایت صاحب زمین کاشته شده باشد.» اگر شخصی بذر متعلّق به خود یا دیگری را در ملک متعلّق به دیگری بکارد، محصول، متعلّق به صاحب بذر است، اگر چه زمین را غصب کرده باشد. در این نوشته با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی فروعات این قاعده میپردازیم. در نهایت علاوه بر تثبیت این قاعده، در خصوص محصولات بهدست آمده از حبّه و تعمیم آن به محصولات بهدست آمده از اصل درخت، بهنظر میرسد نتاج حیوانات و حقّ زارعانه نسبت به غاصب از مواردی است که از این قاعده تبعیت نکرده و حکم مستقلّی دارند.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_66015_46933b568b3f865bd47e399f627a1798.pdf
2018-02-20
113
139
10.22081/jrj.2018.66015
زراعت
زارع
مزارعه
غاصب
حق زارعانه
حمیدرضا
موسوی پور
h.mosavipur@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار
LEAD_AUTHOR
غلامرضا
یزدانی
ygholamreza1@gmail.com
2
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد مقدس
AUTHOR
الاحسایی، ابن ابی جمهور، (1405هـ.ق.)، عوالی اللئالی العزیزیه، چاپ اول، قم، دار الشهداء.
1
اردبیلی، احمد، (1403ه.ق.)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
2
اصغری آقمشهدی، فخر الدین، و محمد زاده، علی، (1385)،وضعیت زرع پس از انقضای مدت مزارعه، مجله مقالات و بررسیها، تهران، دانشگاه تهران.
3
امامی، سید حسن، (1376)، حقوق مدنی، چاپ 13، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
4
انصاری، مرتضی، (1415ه.ق.) المکاسب (البیع)، چاپ اول، قم، باقری.
5
بجنوردی، سید محمد حسن، (1388)، القواعد الفقهیه، چاپ چهارم، قم، انتشارات دلیل ما.
6
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1388) الفارق، تهران، ایران، انتشارات گنج دانش.
7
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1380) حقوقاموال، چاپ پنجم، تهران، ایران، کتابخانه گنج دانش.
8
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1388) دائرة المعارف حقوق مدنی و تجارت،چاپ اول، تهران، گنج دانش.
9
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،(1390) فلسفه حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران، انتشارات گنج دانش.
10
حسینی عاملی، محمد جواد، (1318ه ق.) مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، چاپ اول، بیروت، دار التراث.
11
حر عاملی، محمد، (1409 ه ق) وسائل الشیعه، چاپ اول، قم، موسسه آل البیت.
12
حکیم، سید محسن، (1416هـ ق) مستمسک العروه الوثقی، چاپ اول، قم، دارالتفسیر.
13
علامه حلی، حسن بن یوسف، (1412هق)، مختلف الشیعه فی أحکام الشریعة ، چاپ دوم، قم، نشر اسلامی.
14
دهخدا، علی اکبر، (1342) لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
15
طباطبایی، سید محمد حسین، (1393 هـ ق) المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
16
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، (1390) العروة الوثقى (المحشى)، چاپ سوم، قم، انتشارات الامام علی بن ابی طالب.
17
طبرسی، ابوعلیالفضل بنالحسن، (امین الإسلام)، (1371) جوامع الجامع، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
18
طوسی، محمد بن حسن، (1407ه.ق)، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
19
عراقی، اکبر، (1391) حق زارعانه یا اولویّت در حقوق ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات پردیس دانش.
20
قمی، میرزا ابوالقاسم، (1314هـ ق)، جامع الشتات، چاپ اول، تهران، مؤسّسه کیهان.
21
فاضل لنکرانی، محمد، درس خارج فقه، www. lankarani.com.
22
شیرازی، سید محمد، (1409 هـ ق) الفقه، چاپ دوم، بیروت، دار العلوم.
23
شهید ثانی، زین الدین، (1412 ه.ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
24
شهید ثانی، زین الدین، (1414ه.ق.) مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، بیروت، لبنان، مؤسسه البلاغ.
25
شهیدی، مهدی، وضعیت حقوقی تصرفات شریک در مال مشاع، فصلنامه حق، 1365، شماره ششم.
26
کاتوزیان، ناصر، (1386) حقوق مدنی عقود معین 2 مشارکتها و صلح، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
27
ـــــــــــــــــــ ، (1379) گامی به سوی عدالت، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
28
ـــــــــــــــــــ ، (1386) حقوق اموال و مالکیت، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
29
ـــــــــــــــــــ ، (1385) قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ سیزدهم، تهران، نشر میزان.
30
کرکی، علی بن حسین (محقق کرکی)، (1414 هق) جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، موسسه آل البیت (:).
31
کلینی، محمد بن یعقوب، (1388) الکافی، چاپ سوم، قم، دار الکتب الاسلامیه.
32
محقق حلی، (1408 هـ ق) شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
33
معاونت قوه قضائیه، (1386) مجموعه نشستهای قضایی، چاب اول، مسائل قانون مدنی، قم، نشر قضا.
34
معین، محمد، (1353) فرهنگ فارسی معین، تهران، انتشارات امیر کبیر.
35
روزنامه رسمی دادگستری،مذاکرات و آراء هیات عمومی دیوان عالی کشور، جلد 5، تهران،1380.
36
مؤسسه آموزشی و پژوهشی قضا، پرسمان فقهیقضایی(4)، جلد 2، قم، 1390.
37
موسوی خمینی (امام)، سید روحالله، (1374)تحریرالوسیله، قم، مؤسسه دار العلم.
38
نائینی، محمد حسین، (1431 هق) منیة الطالب فی شرح المکاسب، قم، مؤسسه النشر الاسلامی
39
نجفی، محمد حسن، (1367) جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
40
ORIGINAL_ARTICLE
درنگی در قلمروی قاعدة فقهی«التّعزیر فی کلِّ عمل المحرّم»
پژوهشِ حاضر، بررسی فقهی قاعدة «التّعزیر فی کلِّ عمل محرّم» در بینِ فقهاست. این قاعده یکی از قواعدی است که در نزدِ فقهای اسلام، اعمّ از متقدّمان و متأخّران دارای شُهرت بوده و یک قاعدة اصطیادی از مضامینِ ادلّه است؛ بهگونهای که هیچ فقیهی به طورِ صریح آن را نفی نکرده است؛ اما این قاعده با وجودِ شُهرت، خالی از اِشکال نیست. موضوع قاعده، تعمیمِ تعزیر به جمیعِ معاصی و محرّمات است، بدین گونه که حاکمِ شرع طبقِ قاعدة مذکور حقّ دارد در موردِ جرایمی که به اصطلاحِ فقهی، حرام اند و موجبِ حد نیستند، تعزیر نماید. هدف از این پژوهش، نقد و ردّ استنادِ قاضی به این قاعده در جُرم انگاری معاصی فاقدِ بیانِ مجازات در شرع و بهطور کلّی، نقدِ جُرم انگاری دوگانه (براساسِ متون شرع و قانون) میباشد. در نهایت، با ذکرِ ادلّه و بررسی آنها به دست میآید که استدلال بر این قاعده به دلیلِ وجود نداشتنِ مستندِ قابلِ اعتماد تمام نبوده است و قاعده ای بی پایه قلمداد می شود؛ مگر اینکه جُرم و گناه را یکسان و مساوی بدانیم که چنین چیزی هم نمی تواند صحیح قلمداد گردد، زیرا هیچگونه تلازم و رابطه ای بینِ جُرم و گناه نیست.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_66014_7e21a89257f43908cf6b570ef17624db.pdf
2018-02-20
141
168
10.22081/jrj.2018.66014
تعزیر
حدّ
مجازات
حرام
جُرم
حسین
جعفری
h.jafari0@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
AUTHOR
مصطفی
رجائی پور
2
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
LEAD_AUTHOR
غلامحسن
دلاور
hojafari1395@gmail.com
3
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
AUTHOR
قرآن کریم
1
آیتی، محمّدرضا، اسفندیاریبیات، حمزه،«نسبتِ جُرم و گناه در حقوقِ ایران»، پژوهشنامة فقه و حقوق اسلامی،(تابستان 1387)،شمارة 1، ص 9- 35.
2
ابن فارس، احمد، (1404ق). معجم مقائیس اللغه، به تصحیح عبدالسلام محمد هارون، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات حوزة علمیه قم.
3
ابن ادریس، محمّد بن احمد، (1410ق). السّرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم.
4
ابن بابویه، محمدبن علی، (1415ق). المقنع. به تصحیح و تحقیق گروه پژوهش مؤسسة امام هادی(7). چاپ اول. قم: مؤسسة امام هادی(7).
5
ابن زهره، حمزه بن على، (1417ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع. به تحقیق ابراهیم بهادری. چاپ اول. قم: مؤسّسه امام صادق (7).
6
ابن منظور، محمّد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. به تحقیق و تصحیح احمد فارس صاحب الجوائب. چاپ سوم. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دارصادر.
7
ابوالصلاح حلبی، تقى الدّین بن نجم الدّین، (1403ق)، الکافی فی الفقه. محقّق رضا استادی، جاپ اول. اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیرالمؤمنین(7).
8
ایروانی، باقر، (1426ق)، دروس تمهیدیة فی القواعد الفقهیه. چاپ سوم. قم: دارالفقه للطباعة و النشر.
9
جوهری، اسماعیل بن حماد. (1410ق). الصحاح- تاج اللغة و صحاح العربیة. محقّق احمد عبد الغفور عطار. چاپ اول. بیروت: دار العلم للملایین.
10
حبیب زاده، محمّد جعفر، عینی، محسن. «مبنا و ملاک تعزیر». مجلّةدادرسی، (مهر و آبان 1381ش)، ش 34، ص 17 - 20.
11
حُرّ عاملی، محمّد بن حسن. (1409ق). وسائل الشّیعه إلی تحصیل مسائل الشّریعه. به تحقیقِ گروه پژوهش مؤسّسة آل بیت (:). چاپ اول. قم: موسّسةآل بیت (:).
12
حسینی تاش، سیّد صادق. (1386ش). رابطةجُرم و گناه. چاپ اول. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
13
حسینی، سیّد محمد. (1383ش). رابطةمفهومِ شرعی «گناه» و مفهومِ حقوقی «جُرم» و نسبتِ تحریم تجریم. علوم جنایی ( مجموعه مقالات در تجلیل از دکتر محمّد آشوری). مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی«سمت».
14
خمینی، روح الله. (بی تا). تحریر الوسیله. چاپ اول. قم: مؤسّسه مطبوعات دار العلم.
15
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. محقّق صفوان عدنان داودى. چاپ اول. لبنان- سوریه: دار العلم- الدّار الشّامیّه.
16
رشتی، حبیبب الله. (بی تا). بدائع الافکار. قم:مؤسّسه آل بیت(:) لاحیاء التّراث.
17
شهید ثانی، زین الدین بن علی العاملی. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. به تحقیق گروه پژوهش مؤسّسه معارف اسلامى. چاپ اول. قم: مؤسّسة المعارف الإسلامیّه.
18
صاحب الجواهر، محمّدحسن. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. به تحقیق و تصحیح عبّاس قوچانى و على آخوندى. چاپ هفتم. بیروت- لبنان: دار إحیاء التّراث العربی.
19
صاحب بن عبّاد، اسماعیل بن عبّاد. (1414ق). المحیط فی اللغة. به تحقیق محمّدحسن آل یاسین. چاپ اول. بیروت-لبنان: عالم الکتاب.
20
صافی، لطف الله. (بی تا). التّعزیر، أحکامه و حدوده. قم: مؤسّسة النشر الاسلامی التابعه.
21
طُریحی، فخرالدّین بن محمّد. (1416ق). مجمع البحرین. به تحقیق سیّد احمد حسینی. چاپ سوم. تهران:کتاب فروشی مرتضوی.
22
طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). الخلاف. به تحقیق على خراسانى، سیّد جواد شهرستانى، مهدى طه نجف ومجتبى عراقى. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم.
23
_____________(1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیّه. محقّق سیّد محمّد تقى کشفى،چاپ سوم. تهران: المکتبه المرتضویّه لإحیاء الآثار الجعفریّه، 1387ق.
24
طبرسی، فضل بن حسن. (1377ش). تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
25
_______________(1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
26
علم الهدی، علی بن حسین. (1415ق). الانتصار فی انفرادات الإمامیّه. به تحقیق گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم.
27
عوده، عبد القادر. (1402ق). التّشریع الجنایی الاسلامی فی المذاهب الخمسه مقارنًٌ بالقانون الوضعی. الدّراسات الاسلامیّه فی مؤسّسه البعثه. بی جا.
28
فاضل لنکرانی، محمد. (1425ق). جامع المسائل. چاپ اول. قم: انتشارات امیر قلم.
29
فخرالمحققین، محمد بن حسن.(1387ق). ایضاح الفؤائد فی شرح مشکلات القواعد. مصحح و محقق سید حسن موسوی کرمانی. علی پناه اشتهاردی. عبدالرحیم بروجردی. چاپ اول. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
30
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین. تحقیق مهدی مخزومی، ابراهیم سامرائی. چاپ دوم. قم: نشر هجرت.
31
کدخدایی، محمد رضا. «پاسخِ اشکالاتِ نظری به قاعدةالتعزیر فی کلّ عمل محرم.» مجلّة فقه اهل بیت :. (بهار 1389ش). ش 61. ص 137- 197.
32
کلینى، محمّد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. به تحقیق علیاکبر غفّاری. چاپ چهارم. تهران: دار الکتب الاسلامیّه.
33
کیاهراسی، ابوالحسن علی بن محمد. (1405ق). احکام القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
34
محقق حلّی، جعفر بن حسن. (1408). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. به تحقیق عبد الحسین محمد علی بقال. چاپ دوم. قم: مؤسسةاسماعیلیان.
35
________________(1412ق). نکت النهایه- النهایه و نکتها. محقّق گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامى. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم.
36
محقّق داماد، مصطفی. (1406ق). قواعد فقه. چاپ دوازدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
37
مرتضی زبیدى، محمد بن محمد. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. به تحقیق علی شیری. چاپ اول. بیروت- لبنان: دار الفکر للطّباعة و النّشر و التّوزیع.
38
مفید، محمّد بن محمّد. (1413ق). المقنعه. چاپ اول. قم: کُنگره جهانى هزارۀ شیخ مفید (رحمه الله علیه).
39
مقدس اردبیلى، احمد بن محمّد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. محقّق آقا مجتبى عراقى، علىپناه اشتهاردى و آقا حسین یزدى اصفهانى. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم.
40
منتظری، حسینعلی. (1409ق). مبانی فقهی حکومتِ اسلامی، مترجم: محمود صلواتى، محمود. شکورى. ابوالفضل. چاپ اول. قم: مؤسّسه کیهان.
41
موسوی اردبیلى، سیّد عبدالکریم موسوى. (1413ق). فقه الحدود و التّعزیرات. قم: منشورات مکتبه امیر المؤمنین (دارالمفید).
42
موسوی خوانسارى، احمد بن یوسُف. (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النّافع. محقّق علی اکبر غفّاری. چاپ دوم. قم: مؤسّسه اسماعیلیان.
43
موسوی خویی، ابوالقاسم. (1422ق). مبانی تکملة المنهاج. چاپ اول. قم: موسّسه احیاء آثار الامام الخویی.
44
نائینی، محمد حسین. (1404ق). فؤائد الاصول مقرر(محمد علی کاظمی). به تعلیق آقا ضیاء الدّین عراقی. قم: مؤسّسه النّشر الاسلامی التّابعه لجماعه المدرّسین.
45
هاشمی، سیّدحسن. «نقدی بر مادّة638 ق. م.ا در جُرم انگاری بد حجابی». فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، (پاییز 1386ش)، ش 37، ص 75- 133.
46
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل نظریه دوگانگی طلاق به عوض و طلاق خلع و آثار مترتب بر آن
گروهی از فقیهان امامیه نوعی از طلاق را ذیل عنوان طلاق فدیهای یا طلاق به عوض، درعرض طلاق خلع، مطرح ساخته و معتقدند که چنین طلاقی نیز بدلیل عمومات و اطلاقات ادله اولیه همچون آیه اوفوا بالعقود و اصل آزادی قراردادها و قاعده فقهی المؤمنون عند شروطهم و نیز صحت نظریه ایقاع مشروط، صحیح و دارای اثر حقوقی بوده و عوض و فدیه دریافتی در فرایند آن، به ملکیت مرد درمیآید. به لحاظ ماهوی باید گفت که برخلاف خلع، در طلاق به عوض، وجود کراهت نسبت به شوهر و استفاده از کلمه خُلع در صیغه طلاق، شرط نبوده، فدیه و عوض، جزو ماهیت آن نیست و زن پس از جدایی، حق رجوع به عوض و بازپسگیری آن را ندارد اما شوهر میتواند تا قبل از اتمام عده، دوباره به زندگی سابق با او، برگردد. بدین ترتیب، با توجه به اصل اولی لفظی و عملی در طلاق، رجعی بودن طلاق به عوض نیز ثابت میشود. به لحاظ فقهی و حقوقی، طلاق به عوض میتواند در قالب عقد مستقل نامعین، اشتراط عوض در ضمن طلاق، اشتراط طلاق در ضمن عقد لازم، جعاله بر طلاق، صلح و هبه معوضه بر طلاق، توجیه گردد.
http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_65598_8e2c742af9aa6618262a86638ab98b37.pdf
2018-02-20
169
197
10.22081/jrj.2018.65598
طلاق به عوض
طلاق خلع
طلاق فدیهای
فدیه
کراهت
بائن
احمد
مرتاضی
a.mortazi@tabrizu.ac.ir
1
استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تبریز
LEAD_AUTHOR
حسین
حاجی حسینی
ahmadmahmud.1362@gmail.com
2
دانشجوی دکتری رشته فقه و حقوق جزای دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
مهدی
صفرخانی
d.m.a.fiqh@gmail.com
3
دانش آموخته کارشناسی ارشد الاهیات دانشگاه تبریز
AUTHOR
قرآن کریم
1
آقاجمال خوانسارى، محمد. (بیتا). التعلیقات على الروضة البهیة. قم: منشورات المدرسة الرضویة.
2
ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور. (1429). أجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفة. قم: دلیل ما.
3
ابن شهیدثانى، جمالالدین حسن. (بیتا). معالم الدین و ملاذ المجتهدین. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
4
اردبیلى، احمد بن محمد. (بیتا). زبدة البیان فی أحکام القرآن. تهران: المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة.
5
اصفهانى، سید ابوالحسن. (1422). وسیلة النجاة. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)
6
امامى، سیدحسن. (1334). حقوق مدنى. تهران: انتشارات اسلامیه.
7
انصارى، مرتضى بن محمدامین. (1415). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ انصارى(ره)
8
ایروانى، على بن عبدالحسین. (1406). حاشیة المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
9
بجنوردى، سیدحسن. (1419). القواعد الفقهیة. قم: نشر الهادی.
10
تبریزى، جواد بن على. (1427). صراط النجاة. قم: دار الصدیقة الشهیدة.
11
جبعی عاملى(شهیدثانى)، زینالدین بن على. (1416). تمهید القواعد الأصولیة و العربیة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
12
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1412). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
13
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
14
حرّ عاملى، محمد بن حسن. (1409). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آلالبیت(:).
15
حسینى عاملى، سیدجواد بن محمد. (1419). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
16
حلّى، ابن ادریس. (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
17
خمینى(امام)، سیدروح اللّه. (1404). زبدة الأحکام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامى.
18
ـــــــــــــــــــــــــ . (1421). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)
19
خوانسارى، محمد. (بیتا). الحاشیة الثانیة على المکاسب. بیجا.
20
خویى، سید ابوالقاسم. (1413). مصباح الفقاهة(المکاسب). بیجا.
21
ـــــــــــــــــــ . (1410). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینة العلم.
22
راوندى، قطبالدین سعید. (1405). فقه القرآن. قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
23
سبزوارى، سید عبدالأعلى. (1413). مهذّب الأحکام. قم: مؤسسه المنار.
24
سیستانى، سیدعلى. (1417). منهاج الصالحین. قم: دفتر حضرت آیة الله سیستانى.
25
سیورى، مقداد بن عبدالله. (1404). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
26
شریف مرتضى، على بن حسین. (1415). الانتصار فی انفرادات الإمامیة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
27
شیخ طوسى، ابو جعفر محمد. (1407). تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
28
ـــــــــــــــــــــــــ . (1400). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دار الکتاب العربی.
29
طباطبایى حکیم، سیدمحسن. (1410). منهاج الصالحین(المحشّى). بیروت: دارالتعارف.
30
طبرسى، امینالإسلام فضل بن حسن. (1410). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف. مشهد: مجمع البحوث.
31
علامه حلّى، حسن بن یوسف. (1413). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
32
فاضل آبى، حسن بن ابىطالب. (1417). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
33
فاضللنکرانى، محمد. (1421). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة-الطلاق، المواریث. قم: مرکزفقهىائمه (:)
34
فاضل هندى، محمد بن حسن. (1416). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
35
فیض کاشانى، محمدمحسن(بیتا). مفاتیح الشرائع. قم: کتابخانه آیةالله مرعشى ره.
36
کاتوزیان، ناصر. (1385). حقوق خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
37
ــــــــــــــــــ . (1388). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: میزان.
38
ــــــــــــــــــ . (1387). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
39
مجاهد طباطبایى، محمد بن على. (1296). مفاتیح الأصول. قم: موسسه آلالبیت(:)
40
محقق حلّى، نجمالدین جعفر. (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
41
محقق داماد، سیدمصطفى(بیتا). بررسى فقهى حقوق خانواده-نکاح و انحلال آن، قم: مرکز نشر علوم اسلامی.
42
محقق کرکى، على بن حسین. (1409). رسائل المحقق الکرکی. قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره.
43
مغنیه، محمدجواد. (1421). فقه الإمام الصادق (7). قم: مؤسسه انصاریان.
44
موسوى عاملى، محمدبنعلى. (1411). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
45
موسوى گلپایگانى، سیدمحمدرضا. (1399). بلغة الطالب فی التعلیق على بیع المکاسب. قم: چاپخانه خیام.
46
نائینى، میرزا محمدحسین. (1413). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
47
نجفى، محمدحسن. (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
48
نراقى، محمدمهدى بن ابىذر. (1384). تجرید الأصول. قم: بیجا.
49
ــــــــــــــــــــــــــ . (1388). انیس المجتهدین فی علم الأصول. قم: بوستان کتاب.
50
یزدى، سید محمدکاظم. (1421). حاشیة المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
51