واکاوی قول تفصیلی آخوند خراسانی در دلالت امر به واجب موقت بعد از وقت

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

دلالت امر به واجب موقت در خارج از وقت، یک مسأله چالشی در میان اصولیان امامیه بوده است؛ به طوری که اکثر علمای اصولی قائلند امر به واجب موقت بر بقاء وجوب بعد از سپری شدن وقت مطلقاً دلالت ندارد، در این میان صاحب کفایه، قول تفصیلی؛ مبنی بر دلالت داشتن آن در صورت اطلاق دلیل واجب و عدم اطلاق دلیل مقیّد و انفصال آن از دلیل واجبرا مطرح نموده است. نگارنده در مقام بررسی موضوع حاضر در پی دفاع از دیدگاه مشهور اصولیان، دیدگاه صاحب کفایه را از جهات متعددی مورد نقد قرار داده است؛ چه آنکه قول ایشان، خلاف تبادر شیء واحد از مقیّد بوده و مستلزم سد باب حمل مطلق بر مقیّد است و از سوی دیگر با اقتضای قاعده در تمام قیدها که بازگشت آنها به تقیید اصل مطلوب است، مخالف بوده و با ظهور تقیید در رکن بودن قید در مطلوب و عدم اختلاف بین اهمال یا اطلاق دلیل آن قید، و نیز با وحدت ملاک بین مقام بحث و بحث دلالت دلیل واجب منسوخ بر استحباب، در تنافی خواهد بود؛ لذا اخذ قید به نحو تعدّد مطلوب، خارج از مفروض مسأله بوده و نگره­ی صاحب کفایه قابل نقض و رد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of Akhoond Khorasani,s Detailed Troth in Implication of Joining the Temporary Obligatory after the Time

نویسندگان [English]

  • Seyfollah Ahadi 1
  • Mohammad Reza Elmi Sola 2
1 Ferdosi UM
2 Ferdowsi UM
چکیده [English]

The implication of joining the temporary obligatory after the time is a challenging issue among Imamiyah Osuli Scholars, the majority of who believe that when joining the temporary obligatory after the time is passed, it could never carry implications on the remaining of the obligatory. Among these scholars, the author of Kifayah has proposed a detailed troth indicating that such an implication could exist given the indication of the obligatory reason and lack of indication of the bound reason and its isolation from the obligatory reason is satisfied.
The authors of this paper have investigated this issue to support the majority of Os-uli scholars, views and have criticized the author of Kefayah,s perspective from different aspects who believes in the irregularity of referring the single bound entity which entails the obstruction of imposing the absolute on the bound. On the other hand, this word is in contradiction with the necessity of the rule in all forms of bounds and the optimal is their referring back to the bounds of the original. Likewise, this word is in contradiction with the emergence of bounds in that the bound is the pillar in the desired thing and there exists no contradiction between the negligence and the indication of the bound reason. It is similarly in contradiction with the unity of the criterion between the dignity of the issue and the issue of the indication of the abrogated obligatory reason on the recommended.
Hence, seizing bound given the desired are in diversity are excluded from our assumption and the author of Kefayah,s standpoint could be violated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The temporary obligatory
  • joining
  • unity of the criterion
  • bound
  • desired diversity

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة القول التفصیلی للآخوند الخراسانی فی دلالة الأمر بالواجب الموقّت بعد الوقت

چکیده [العربیة]

الخلاصة
تعتبر دلالة الأمر بالواجب الموقّت فی خارج الوقت من المسائل ذات الصبغة التحدّیة عند الأصولیین من الإمامیة، إذ ذهب أغلب علماء الأصول إلی أن الأمر بالواجب الموقّت علی بقاء الوجوب بعد فوت الوقت مطلقاً لا دلالة له، غیر أنّ صاحب الکفایة ذکر قولاً مفصّلاً یرتکز علی دلالته عند إطلاق الدلیل الواجب و عدم إطلاق الدلیل المقیّد و إنفصاله عن الدّلیل الواجب. و تعرّض الکاتب لنقد رأی صاحب الکفایة من وجوه عدیدة عند بحثه هذا الموضوع و إنتصاره لرأی الأصولیین المشهور، فقول الآخوند خلاف تبادر الشیء الواحد من المقیّد، و یستلزم سدّ باب الحمل المطلق علی المقیّد، کما أنّه یخالف إقتضاء القاعدة فی جمیع القیود التی یکون مرجعها إلی تقیید الأصل المطلوب، و کذلک أیضاً ظهور التقیید فی رکنیة القید فی المطلوب و عدم الإختلاف بین إهمال دلیل ذلک القید أو إطلاقه، کما أنّ بوحدة الملاک تناقضاً بین مقام البحث و بحث دلالة الدلیل الواجب المنسوخ علی الإستحباب، فأخذ القید علی نحو تعدّد المطلوب خارج عن مفروض المسألة، فیفقد بذلک رأی صاحب الکفایة التوجیه العلمی.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الواجب الموقّت
  • الأمر
  • وحدة الملاک
  • القید
  • تعدّد المطلوب

جهت مطالعه متن مقاله به فایل PDF مراجعه فرمایید

  1. قرآن کریم.
  2. آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1431ق). کفایة الأصول. چ‌هفتم. قم: مؤسسة آل‌البیت‌(ع) لإحیاء التراث.
  3. ایروانی نجفی، میرزا علی. (1370). نهایة النهایة فی شرح الکفایة. چ‌اول. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
  4. بروجردی، حسین. (1415ق). نهایة الأصول. تقریر: حسینعلی منتظری. چ‌اول. قم: نشر تفکر.
  5. تونی، عبدالله. (1415ق). الوافیة فی اصول الفقه. چ‌دوم. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  6. جزایری مروج، سیدمحمدجعفر. (1415ق). منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة. چ‌ششم. قم: م‍ؤسسة دارالکتاب للطباعة و النشر.
  7. حر عاملی، محمد‌‌بن‌حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعة. چ‌اول. قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).
  8. حسینی روحانی، سیدمحمد. (1416ق). منتقی الاصول. تقریر: سیدعبدالصاحب حکیم. چ‌دوم. قم: دفتر مؤلف.
  9. حسینی فیروز آبادی، سیدمرتضی. (1392ق). عنایة الاصول فی شرح کفایة الاصول. چ‌دوم. تهران. دارالکتب الإسلامیة.
  10. خمینی، سیدروح‌الله. (بی‌تا). تهذیب الاصول. تقریر: جعفر سبحانی. قم: مؤسسة اسماعیلیان.
  11. خمینی، سیدروح‌الله. (1415ق). مناهج الوصول إلی علم الأصول. چ‌دوم. قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  12. خویی، سیدابوالقاسم. (1419ق). دراسات فی علم الأصول. تقریر: سیدعلی هاشمی شاهرودی. چ‌اول. بی‌جا: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة.
  13. خویی، سیدابوالقاسم. (1410ق). محاضرات فی اصول الفقه. تقریر: محمد اسحاق فیاض. چ‌سوم. قم: دارالهادی.
  14. سبحانی تبریزی، جعفر. (1414ق). المحصول فی علم الاُصول. چ‌اول. قم: مؤسسة امام صادق(ع).
  15. صدر، محمدباقر. (1417ق). بحوث فی علم الأصول. تقریر: محمود هاشمی‌شاهرودی. چ‌سوم. قم: مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی.
  16. طباطبایی‌حکیم، محسن. (1408ق). حقائق الأصول. چ‌پنجم. قم: مکتبه بصیرتی.
  17. فاضل لنکرانی، محمد. (1385). ایضاح الکفایة. تقریر: سیدمحمد حسینی قمی. چ‌پنجم. قم: نوح.
  18. محقق داماد، محمد. (1382). المحاضرات. چ‌اول. اصفهان: مبارک.
  19. مشکینی اردبیلی، ابوالحسن. (1413ق). کفایة الاُصول (باحواشی مشکینی). چ‌اول. قم: انتشارات لقمان.
  20. مظفر، محمدرضا. (1386ق). اصول الفقه. چ‌دوم. نجف: انتشارات دارالنعمان.
  21. مکارم ‌شیرازی، ناصر. (1416ق). انوار الأصول. چ‌دوم. قم: انتشارات نسل جوان.
  22. موسوی بجنوردی، سیدحسن. (1421ق). منتهی الأصول. چ‌اول. بی‌جا: مؤسسة عروج.
  23. مؤمن قمی، محمد. (1419ق). تسدید الأصول. چ‌اول. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
  24. میرزای قمی، ابوالقاسم‌بن‌محمدحسن. (1378ق). قوانین الأصول. چ‌دوم. تهران: بی‌نا
  25. نایینی، محمدحسین. (بی‌تا). اجود التقریرات فی الأصول. تقریر: ابوالقاسم خویی. قم: مکتبة المصطفوی.
  26. نایینی، محمدحسین. (1404ق). فوائد الأصول. تقریر: محمدعلی کاظمی خراسانی. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
  27. نوری، حسین‌بن‌محمد‌تقی. (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. چ‌اول. قم: مؤسسة آل‌البیت(ع).