تحلیل نظریه دوگانگی طلاق به عوض و طلاق خلع و آثار مترتب بر آن

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری رشته فقه و حقوق جزای دانشگاه خوارزمی

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد الاهیات دانشگاه تبریز

چکیده

گروهی از فقیهان امامیه نوعی از طلاق را ذیل عنوان طلاق فدیه‌ای یا طلاق به عوض، درعرض طلاق خلع، مطرح ساخته و معتقدند که چنین طلاقی نیز بدلیل عمومات و اطلاقات ادله اولیه همچون آیه اوفوا بالعقود و اصل آزادی قراردادها و قاعده فقهی المؤمنون عند شروطهم و نیز صحت نظریه ایقاع مشروط، صحیح و دارای اثر حقوقی بوده و عوض و فدیه دریافتی در فرایند آن، به ملکیت مرد درمی‌آید. به لحاظ ماهوی باید گفت که برخلاف خلع، در طلاق به عوض، وجود کراهت نسبت به شوهر و استفاده از کلمه خُلع در صیغه طلاق، شرط نبوده، فدیه و عوض، جزو ماهیت آن نیست و زن پس از جدایی، حق رجوع به عوض و بازپس‌گیری آن را ندارد اما شوهر می‌تواند تا قبل از اتمام عده، دوباره به زندگی سابق با او، برگردد. بدین ترتیب، با توجه به اصل اولی لفظی و عملی در طلاق، رجعی بودن طلاق به عوض نیز ثابت می‌شود. به لحاظ فقهی و حقوقی، طلاق به عوض می‌تواند در قالب عقد مستقل نامعین، اشتراط عوض در ضمن طلاق، اشتراط طلاق در ضمن عقد لازم، جعاله بر طلاق، صلح و هبه معوضه بر طلاق، توجیه گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Dichotomy Theory of Ransom Divorce and Khil' Divorce and the Consequences pertaining to it

نویسندگان [English]

  • Ahmad Mortazi 1
  • Hossein Hajihosseini 2
  • Mahdi Safarkhani 3
1 teology
2 LOW
3 teology
چکیده [English]

  Some Imamiyeh jurisprudents have proposed a type of divorce in comparison to Khul' divorce, known as Ransom divorce – divorce in return. Using a descriptive-analytic method and referring to library references, the present paper has investigated the nature and jurisprudential effects of such a kind of divorce compared to Khul' divorce in detail. Having investigated the agreeing and disagreeing arguments regarding ransom divorce leads to the generalizations of the primary arguments of the verse "ufu biloqood" (fulfill all contracts) and the principle of "liberate of contractually" and the jurisprudential rule of "almo'meno enda shorrotihim" (the believers fulfill their contracts and obligations), likewise, the validity of conditional unilateral obligation bears legal effects and the wife is owned by the husband in return of a paid ransom.  In contrast to the Khul' divorce, in ransom divorce by nature, the reluctance of the wife to husband as implied by Khul' divorce does not matter and using the word Khul' in divorce decree is not necessary. Thus, ransom is not part of it and the wife cannot reclaim her ransom after divorcing from his husband but the husband can reconcile her and resume living with her before Eddeh Period is terminated. Thus, such a divorce is a kind of divorce on agreement because such a kind of divorce is a revocable one and agreement divorce, contrary to Khul' one, is categorized under revocable divorces. Therefore, jurisprudentially and legally, ransom divorce could be justified by satisfying the following conditions: independent indefinite marriage contract, conditioning a ransom in return while signing the contract, conditioning the issue divorce while signing contract, Ji'aleh (reward in return of an a job) in divorce, and exchange peace and gift in divorce.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • divorce
  • ransom divorce
  • revocable divorce
  • indefinite marriage contract
  • Khul' divorce

جهت مشاهده اصل مقاله به فایل PDF مراجعه نمایید.

  1.           قرآن کریم 

    1. آقاجمال خوانسارى، محمد. (بی­تا). التعلیقات على الروضة البهیة. قم: منشورات المدرسة الرضویة.
    2. ابن­ ادریس حلّى، محمد بن منصور. (1429). أجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفة. قم: دلیل ما.
    3. ابن شهیدثانى، جمال­الدین حسن. (بی­تا). معالم الدین و ملاذ المجتهدین. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    4. اردبیلى، احمد بن محمد. (بی­تا). زبدة البیان فی أحکام القرآن. تهران: المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    5. اصفهانى، سید ابوالحسن. (1422). وسیلة النجاة. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)
    6. امامى، سیدحسن. (1334). حقوق مدنى. تهران: انتشارات اسلامیه.
    7. انصارى، مرتضى بن محمدامین. (1415). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ انصارى(ره)
    8. ایروانى، على بن عبدالحسین. (1406). حاشیة المکاسب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    9. بجنوردى، سیدحسن. (1419). القواعد الفقهیة. قم: نشر الهادی.
    10. تبریزى، جواد بن على. (1427). صراط النجاة. قم:  دار الصدیقة الشهیدة.
    11. جبعی عاملى(شهیدثانى)، زین­الدین بن على. (1416). تمهید القواعد الأصولیة و العربیة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    12. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1412). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    13. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
    14. حرّ عاملى، محمد بن حسن. (1409). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل­البیت(:).
    15. حسینى عاملى، سیدجواد بن محمد. (1419). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    16. حلّى، ابن ادریس. (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    17. خمینى(امام)، سیدروح اللّه. (1404). زبدة الأحکام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامى.
    18. ـــــــــــــــــــــــــ . (1421).  کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)
    19. خوانسارى، محمد. (بی­تا). الحاشیة الثانیة على المکاسب. بی­جا.
    20. خویى، سید ابوالقاسم. (1413). مصباح الفقاهة(المکاسب). بی­جا.
    21. ـــــــــــــــــــ . (1410). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینة العلم.
    22. راوندى، قطب­الدین سعید. (1405). فقه القرآن. قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
    23. سبزوارى، سید عبدالأعلى. (1413). مهذّب الأحکام. قم: مؤسسه المنار.
    24. سیستانى، سیدعلى. (1417). منهاج الصالحین. قم: دفتر حضرت آیة الله سیستانى.
    25. سیورى، مقداد بن عبدالله. (1404). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
    26. شریف مرتضى، على بن حسین. (1415). الانتصار فی انفرادات الإمامیة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    27. شیخ طوسى، ابو جعفر محمد. (1407). تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    28. ـــــــــــــــــــــــــ . (1400). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دار الکتاب العربی.
    29. طباطبایى حکیم، سیدمحسن. (1410). منهاج الصالحین(المحشّى). بیروت: دارالتعارف.
    30. طبرسى، امین­الإسلام فضل بن حسن. (1410). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف. مشهد: مجمع البحوث.
    31. علامه حلّى، حسن بن یوسف. (1413). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    32. فاضل آبى، حسن بن ابى­طالب. (1417). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    33. فاضل­­لنکرانى، محمد. (1421). تفصیل ­الشریعة ­فی ­شرح ­تحریرالوسیلة-الطلاق، المواریث. قم: مرکزفقهى­ائمه­ (:)
    34. فاضل هندى، محمد بن حسن. (1416). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    35. فیض کاشانى، محمدمحسن(بی­تا). مفاتیح الشرائع. قم: کتابخانه آیة­الله مرعشى ره.
    36. کاتوزیان، ناصر. (1385). حقوق خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    37. ــــــــــــــــــ . (1388). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: میزان.
    38. ــــــــــــــــــ . (1387). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    39. مجاهد طباطبایى، محمد بن على. (1296). مفاتیح الأصول. قم: موسسه آل­البیت(:)
    40. محقق حلّى، نجم­الدین جعفر. (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    41. محقق داماد، سیدمصطفى(بی­تا). بررسى فقهى حقوق خانواده-نکاح و انحلال آن، قم: مرکز نشر علوم اسلامی.
    42. محقق کرکى، على بن حسین. (1409). رسائل المحقق الکرکی. قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره.
    43. مغنیه، محمدجواد. (1421). فقه الإمام الصادق (7). قم: مؤسسه انصاریان.
    44. موسوى عاملى، محمدبن­على. (1411). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    45. موسوى گلپایگانى، سیدمحمدرضا. (1399). بلغة الطالب فی التعلیق على بیع المکاسب. قم: چاپخانه خیام.
    46. نائینى، میرزا محمدحسین. (1413). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    47. نجفى، محمدحسن. (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    48. نراقى، محمدمهدى بن ابى‏ذر. (1384). تجرید الأصول. قم: بی­جا.
    49. ــــــــــــــــــــــــــ . (1388). انیس المجتهدین فی علم الأصول. قم: بوستان کتاب.
    50. یزدى، سید محمدکاظم. (1421). حاشیة المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.