بررسی ایقاع فضولی با مطالعه موردی طلاق فضولی

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 استاد تمام رشته حقوق دانشگاه مازندران- بابلسر

2 استادیار رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی موسسه آموزش عالی پارسا- بابلسر

چکیده

در وقوعِ ایقاعِ فضولی، از جمله طلاق فضولی بین فقها اختلاف­ نظر است. گروهی از ایشان با توجه به ادلّه­ ای همچون اجماع بر منع ایقاع فضولی و عدم صلاحیت داشتنِ ایقاعات برای تعلیق، وقوع ایقاعات از جمله طلاق را به­ صورتِ فضولی جایز ندانسته ­اند. گروهی دیگر، تنها جریان فضولی در طلاق و عتق را جایز ندانسته ­اند، درحالی­که وقوع فضولی در سایر ایقاعات را صحیح شمرده ­اند. تعدادی نیز در این مسئله مردّد شده­ اند و برخی دیگر نیز جریان فضولی در تمامی ایقاعات از جمله طلاق را جایز دانسته ­اند. نگارندگان پس از نقد و بررسی ادلة فقها در نهایت به این نتیجه می ­رسند که با توجه به وجود مقتضی برای وقوع ایقاعات فضولی و فقدان موانع، منعی در وقوع ایقاعات فضولی از جمله طلاق که به ­نوعی بارزترین مصداق آنست، وجود ندارد. این مقاله به­ صورت تحلیلی استنادی بر مبنای یافته ­ای که بیان شد و مستدل و مبرهن نمودن آن و نیز جرح و نقد اقوال رقیب و مستندات ایشان، سامان یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Unauthorized Unilateral Obligation: A Case Study of Unauthorized Divorce

نویسندگان [English]

  • Aliakbar EzadiFar 1
  • Seyyed Mojtaba Hosseinnejad 2
1 Mazandaran Un
2 Assistant Professor of Jurisprudence and Principles of Islamic Law Institute of Higher Education Parsa-Babolsar
چکیده [English]

Jurisprudents differ on the occurrence of unauthorized unilateral obligation such as unauthorized divorce. Some of them believe that occurrence of unilateral obligations such as divorce could not take place by the virtue of indications such as consensus on the prohibition of unilateral obligation and illegibility of obligations for suspension. However, another group of jurisprudents are of the view that merely unauthorized unilateral obligation in divorce and emancipation is allowed and the occurrence of unauthorized obligation could be allowed for other obligations. Besides, some other jurisprudents doubt in this regard and other ones maintain that the unauthorized obligations are allowed for all of the unilateral obligations including divorce. Using an analytical-referential method, the authors have criticized and investigated jurisprudents’ indications to document and stated them. Other opposing statements and their documentations have been criticized as well. The authors of this paper have come to this conclusion that since there are some exigencies for the occurrence of unauthorized unilateral obligation (the necessity of permitting the owner for the contract made without his permission), and lack of obstacles (consensus on the nullity of suspension in unilateral obligations), there is no prohibition for the occurrence of unauthorized unilateral obligation namely divorce.

کلیدواژه‌ها [English]

  • unauthorized unilateral obligation
  • unauthorized divorce
  • consensus on the prohibition of unauthorized unilateral obligation
  • suspension of unilateral obligation
  • Aleppoian Sahihah

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة إیقاع الشخص الفضولی مرکّزة علی تناول طلاق الفضولی

چکیده [العربیة]

علی اکبر ایزدی فرد




سیدمجتبی حسین نجاد









الملخص: هناک إختلاف عند الفقهاء فی إمکانیة إیقاع الفضولی بما فیه من طلاق الفضولی. لم یعتبر بعض الفقهاء وقوع الإیقاعات صحیحة من جانب الشخص الفضولی ومنها الطلاق؛ معتمدین علی بعض الأدلة کالإجماع علی عدم صحة الإیقاع الفضولی، و عدم قابلیة التعلیق للإیقاعات. فیما قد جوّز بعضهم وقوع إیقاع الفضولی إلا فی الطلاق و العتق. کما توقف و تردد عدد منهم فی المسألة و عمّم البعض صحة إیقاع الفضولی فی جمیع الإیقاعات.




یعتقد کاتبوا المقال أنه لا وجه لبطلان مثل هذه الإیقاعات و منها الطلاق نظرا إلی وجود المقتضی للصحة ( الإذن اللاحق لصاحب الحق الذی کان قد تم الإیقاع دون إذنه) و عدم وجود المانع بعد توجیه النقد إلی إجماع الفقهاء علی بطلان الإیقاع الفضولی و نظریة بطلان التعلیق فی الإیقاعات؛ و هذا جاء نتیجة دراسة أدلة الفقهاء و نقدها و مناقشة الأدلة المخالفة قائما علی الأسلوب التحلیلی و الإسنادی فی البحث.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • إیقاع الفضولی
  • طلاق الفضولی
  • الإجماع علی عدم صحة الإیقاع الفضولی
  • التعلیق فی الإیقاعات – صحیحة الحلبی

برای مشاهده اصل مقاله به فایلPDF مراجعه نمایید.

  1.            قرآن کریم.

    1. آخوند خراسانى، محمد کاظم بن حسین.(1409ق).کفایة الأصول، قم: مؤسسۀ آل ­البیت(ع).
    2. ابن­ ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد.(1410ق). السرائر، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    3. ابن­ شهر آشوب، رشید الدین محمد بن على.(1380ق). معالم العلماء، نجف، منشورات المطبعة الحیدریة.
    4. ابن ­شهید ثانى، حسن بن زین الدین.(بی­تا). معالم الدین و ملاذ المجتهدین، قم: بی­نا.
    5. احسایى، محمد بن على.(1405ق). عوالی اللئالی العزیزیة، قم: دار سیدالشهداء للنشر.
    6. اصفهانى، محمد حسین کمپانى.(1418ق). حاشیة کتاب المکاسب، قم: أنوار الهدى.
    7. انصاری، مرتضى بن محمد امین.(1421ق). صیغ العقود و الإیقاعات، قم: مجمع اندیشه اسلامى.
    8. ـــــــــــــــــــــــــ(1415ق). کتاب المکاسب، قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
    9. ربانی شیرازی، عبدالرحیم(1361ش). مقدمۀ«معانی الأخبار»، قم: انتشارات اسلامی.
    10. بحرانى، یوسف بن احمد بن ابراهیم.(1405ق). الحدائق الناضرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    11. بیهقی، ابی­بکر احمد بن الحسین بن علی.(بی­تا). السنن الکبری، بی­جا: بی­نا.
    12. ترمذی، محمد بن عیسی بن سورة.(بی­تا). سنن الترمذی، بی­جا: بی­نا.
    13. حر عاملى، محمد بن حسن.(1409ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل­البیت(:).
    14. حسینی عاملى، سید جواد بن محمد.(بی­تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    15. حکیم، سید محسن طباطبایى.(1416ق). مستمسک العروة الوثقى، قم: مؤسسة دارالتفسیر.
    16. حکیم، محمد تقى بن محمد سعید.(1418ق). الأصول العامة فی الفقه المقارن، قم: بی­نا.
    17. حلّى، حسن بن على بن داود.(1383ق). رجال ابن داود، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    18. حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى(علامه). (1381ق). الخلاصة، نجف: منشورات المطبعة الحیدریة.
    19. خمینى (امام)، سیدروح­اللّه. (1421ق). کتاب البیع، قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
    20. خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین.(بی­تا). روضات الجنات، بی­جا: بی­نا.
    21. دارقطنی، علی بن عمر.(بی­تا). سنن الدار قطنی، بیروت: بی­نا.
    22. سبزوارى، سید عبدالأعلى.(1413ق). مهذّب الأحکام، قم: مؤسسۀ المنار.
    23. سجستانی، ابوداود سلیمان بن اشعث اَزدی.(بی­تا). سنن ابی داود، بی­جا: بی­نا.
    24. سیوری، مقداد بن عبد اللّه.(1403ق). نضد القواعد الفقهیة، قم: کتابخانه آیة­الله العظمی مرعشى­نجفی.
    25. شریف مرتضى، على بن حسین موسوى.(1415ق). الانتصار، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    26. شهیدی، میرزا فتاح.(1375ق). هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، تبریز: چاپخانه اطلاعات.
    27. شیبانی، محمد بن حسن.(بی­تا). الجامع الصغیر، بیروت: عالم الکتاب.
    28. طباطبایی، سید على بن محمد.(1418ق). ریاض المسائل، قم: مؤسسه آل البیت(:).
    29. طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم.(1421ق). حاشیة المکاسب، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    30. طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن.(1407ق). الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    31. ــــــــــــــــــــــــــــــ .(1427ق). الرجال، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    32. ــــــــــــــــــــــــــــــ .(بی­تا). الفهرست، نجف: المکتبة الرضویة.
    33. عاملى، زین الدین بن على(شهید ثانى). (1421ق)، رسائل الشهید الثانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامى،مجلد2.
    34. ــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1410ق). الروضة البهیة، قم: کتابفروشى داورى.
    35. ــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413ق ). مسالک الأفهام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    36. عاملى، محمد بن مکى(شهید اول).(1414ق). غایة المراد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    37. ـــــــــــــــــــــــــــــــ .(بی­تا). القواعد و الفوائد، قم: کتابفروشى مفید.
    38. غروی نائینى، میرزا محمد حسین.(1373). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تهران: المکتبة المحمدیة.
    39. فیض کاشانى، محمد محسن ابن شاه مرتضى.(بی­تا). مفاتیح الشرائع، قم: کتابخانه آیة­الله العظمی مرعشى­نجفی.
    40. فاضل هندی، محمد بن حسن.(1416ق). کشف اللثام، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    41. قمی، محمّد بن على بن بابویه.(شیخ صدوق)(1413ق). کتاب من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    42. کاظمی، اسدالله بن اسماعیل.(بی­تا). کشف القناع عن وجوه حجیة الاجماع، بی­جا: بی­نا.
    43. کرکی عاملى، على بن حسین(محقق ثانى).(1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم:مؤسسه آل البیت(ع).
    44. کشّى، ابو عمرو محمد بن عمر بن عبد العزیز.(بی­تا). رجال الکشی، مشهد: مؤسسۀ نشر دانشگاه مشهد.
    45. کلینى، ابوجعفر محمد بن یعقوب.(1407ق). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    46. مالکی نجفى، جعفر بن خضر کاشف الغطاء.(1420ق). شرح الشیخ جعفر على قواعد العلاّمة ابن المطهر، قم: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
    47. مجلسی اول، محمد تقى.(1414ق).  لوامع صاحبقرانى، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    48. ــــــــــــــــــــــــــ .(1400ق). یک دوره فقه کامل فارسى، تهران: مؤسسه و انتشارات فراهانى.
    49. محدث نورى، میرزا حسین.(1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت(ع).
    50. محقق اردبیلى، احمد بن محمد.(1403ق). مجمع الفائدة و البرهان، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    51. مظفر، محمد رضا.(1375ق). أصول الفقه،قم: طبع اسماعیلیان.
    52. مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى.(1413ق). تحریم ذبائح أهل الکتاب، چاپ شده در مصنفات الشیخ المفید، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(;)
    53. ـــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413ق). التذکرة باُصول الفقه، چاپ شده در مصنفات الشیخ المفید، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(;)
    54. ــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413ق). المسح على الرجلین، چاپ شده در مصنفات الشیخ المفید، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(;)
    55. مکارم شیرازى، ناصر.(1425ق). أنوار الفقاهة - کتاب البیع، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(7).
    56. موسوی خویى، سیدابوالقاسم.(بی­تا)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، بی­جا: بی­نا.
    57. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ .(1413)، معجم رجال الحدیث، بی­جا: بی­نا.
    58. میرزاى قمّى، ابوالقاسم بن محمد حسن گیلانی.(1413ق). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، تهران: مؤسسه کیهان.
    59. نجاشى، ابوالحسن احمد بن على.(1407ق). الرجال، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
    60. نجفى، محمد حسن.(1404ق). جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    61. نجفی ایروانى، على بن عبدالحسین.(1406ق). حاشیة المکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
    62. نراقى، مولى محمد مهدى بن ابى­ذر.(1425ق). أنیس التجار (محشّى)، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.