جایگزینی قاعده اقرار با قاعده الزام از نگاه فقهای معاصر

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، دانشگاه قم

2 عضو هیئت علمی دانشگاه قم

3 عضو هیئت علمی رشته فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

10.22034/jrj.2022.64069.2490

چکیده

قاعده الزام یکی از قواعد فقهی‌ای است که نوع ارتباط امامیه با مذاهب دیگر و حتی غیر مسلمانان را نیز شامل می‌شود.
آقای سیستانی قاعده‌ی الزام به معنای متداول آن بین فقهاء شیعه را قبول ندارند و دلالت روایات باب را بر این قاعده تمام نمی‌دانند، بلکه با توجه به این روایات دو قاعده‌ی دیگر جایگزین آن می‌کنند، قاعده اقرار و قاعده مقاصه نوعیه. قاعده اقرار در تنظیم روابط شیعیان با پیروان سائر ادیان و مذاهب اسلامی و همچنین در سطوح بالاتر، در تنظیم ارتباط دولت شیعی یا مسلمان با دولتهای غیر مسلمان یا کافر، دارای نقش مهم و تسهیل کننده می‌باشد. در حقیقت قاعده اقرار همان امضاء و یا احترام به قوانین سائر ادیان و مذاهب برای یک زندگی مسالمت آمیز می‌باشد؛ قاعده‌ی مقاصه‌ نوعیه نیز دلالت بر مقابله‌ی به مثل اجتماعی و یا حرکت مماثل در سطح قدرت و حاکمیت دارد. قاعده‌ی اقرار در فقه امامیه به عنوان یک قاعده‌ی فقهی و حقوقی –عمومی و خصوصی-، منادی اصل صلح در روابط بین الملل و بین المذاهب می‌باشد. درحقیقت آقای سیستانی با خدشه در روایات قاعده الزام به معنای مشهور در نزد فقهاء و همچنین خدشه در تعمیم آن و استظهار قاعده‌ی عقلائی اقرار یا مقاصه‌ی نوعیه از این روایات، ظهور این روایات در قاعده‌ای تعبدی به نفع پیروان امامیه را انکار می‌نماید و سعی در تفسیری جهان شمول از این روایات دارد؛ این خوانش از قاعده اقرار تناسب بیشتری با عدالت و همزیستی با سایر اقوام مذاهب دارد. عدم عمومیت قاعده اقرار و همچنین عدم تنافی قاعده الزام با قاعده اقرار و استظهار هر دو قاعده از روایات باب، از جمله مناقشات در این قاعده می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Replacing the rule of consolidation with the rule of Requirement from the point of view of contemporary jurists

نویسندگان [English]

  • seyed hadi norouzian 1
  • Yusuf alavy vosoughi 2
  • Alireza Ebrahimi 3
1 Theology- Jurisprudence & law - qom- qom
2 A faculty member at the University of Qom
3 University of qom

کلیدواژه‌ها [English]

  • Peaceful coexistence
  • rule of Consolidation
  • rule of Requirement
  • rule of typical retribution

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 19 فروردین 1402
  • تاریخ دریافت: 10 خرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 17 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 23 آبان 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 19 فروردین 1402