Comparison of the Theory of 'Moral Luck' with 'The Influence of Involuntary Factors on the Deserve of Punishment' among Uṣūlīs

Document Type : Research (Fast Track Review)

Author

Assistant professor of Department of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology & Islamic Studies, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

Abstract

The term ‘moral luck’ refers to the influence of factors based on luck on moral judgements about human actions. Hereditary and regulative characteristics, temporal and spatial situations, as well as unforeseeable or unmonitored consequences, are among the most distinguished factors based on luck. Scholars of ethics have proposed different answers to solve this challenge that how to make a fair moral judgement despite the existence of luck-based factors. In a similar challenge, the Uṣūlīs have also tried to analyze the issue of deserving afterlife punishment according to the influence of involuntary factors on human actions. This study has identified and criticized the approaches of Uṣūlīs regarding the mentioned issue. As a result, Uṣūlīs often accept that things based on luck, which are involuntary and out of control cannot be considered involved in punishment. But, their understanding of these concepts is different. The beliefs, classifications and solutions presented by the Uṣūlīs in this issue have significant similarities and commonalities with the beliefs of scholars of ethics regarding the issue of moral luck.

Keywords

Main Subjects

Article Title [العربیة]

مقارنة مقاربة علماء الأخلاق لمقولة «الحظ الأخلاقی» مع نظریة الأصولیین حول تأثیر العوامل اللاإرادیة على استحقاق العقوبة

Abstract [العربیة]

یشیر مصطلح الحظ الأخلاقی إلى تأثیر العوامل القائمة على الحظ على الأحکام الأخلاقیة حول أفعال الإنسان، ونذکر هنا الخصائص الوراثیة والذاتیة، والظروف الزمانیة والمکانیة، وکذلک الأحداث غیر المتوقعة أو غیر القابلة للمراقبة کأمثلة على أبرز العوامل التی تعتمد على الحظ.



اقترح علماء الأخلاق إجابات مختلفة لحل هذا التحدی المتمثل فی کیفیة إصدار حکم أخلاقی عادل على الرغم من وجود عوامل قائمة على الحظ. وفی تحدٍ مماثل؛ حاول علماء أصول الفقه التحقیق فی مسألة استحقاق العذاب الأخروی من حیث تأثیر العوامل اللاإرادیة على أفعال الإنسان.



فی هذه الدراسة یتم التعریف باتجاهات الأصولیین حول المسألة المذکورة ونقدها، ویستنتج الباحث فی النهایة أن الأصولیین ذهبوا فی کثیر من الأحیان للقول بأنه لا یمکن اعتبار العقوبة فی الأمور القائمة على الحظ، والخارجة عن الإرادة والاختیار، والخارجة عن السیطرة؛ لکن هناک اختلافات حول فهمهم لهذه المفاهیم.



ونلاحظ أن النظریات والحلول التی یقدمها الأصولیون فی هذه المسألة لها أوجه تشابه وقواسم مشترکة مع معتقدات علماء الأخلاق فی مسألة الحظ الأخلاقی.

Keywords [العربیة]

  • الحظ الأخلاقی
  • الانقیاد
  • التجری
  • الأمر اللاإرادی

Full Text

در حال صفحه آرایی

در حال ترجمه

References

  1. قرآن کریم.

    1. آمدی، عبدالواحد. غرر الحکم و درر الکلم. 1378. ترجمۀ سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
    2. اراکى، محمدعلى. 1375. أصول الفقه‏، قم: مؤسسه در راه حق.
    3. امام خمینی، سید روح الله. 1415ق. چاپ دوم، انوار الهدایة فی التعلیقة على الکفایأ، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی 1
    4. انصارى، مرتضى. 1383. مطارح الأنظار، چاپ دوم، قم: نشر خاتم الانبیا6.
    5. انصارى، مرتضى. 1416ق. فرائد الاُصول، چاپ پنجم، قم: ‏مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
    6. ایروانى، باقر. 1429ق. کفایة الأصول فی اسلوبها الثانى، نجف اشرف: مؤسسه احیا التراث الشیعه.
    7. بحرانى، یوسف. 1423ق.  الدرر النجفیة من الملتقطات الیوسفیة، بیروت: دار المصطفى لإحیاء التراث.
    8. برقى، ابو جعفر. 1371ق. المحاسن، چاپ دوم، قم: دار الکتب الإسلامیة.
    9. تهرانى­نجفی، هادى. 1320. محجة العلماء، تهران: بی­نا.
    10. حائرى­یزدی، عبدالکریم. 1318ق. دررالفوائد، چاپ ششم، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    11. حسینى­شاهرودى، محمود. 1385. نتائج الأفکار فی الأصول، قم: نشر آل مرتضی.
    12. حسینى­شیرازى، محمد.1426ق. الوصول الى کفایة الأصول، چاپ سوم، قم: نشر دارالحکمه.
    13. حکیم، سیدمحسن. 1408ق. حقائق الأصول، چاپ پنجم، نشر بصیرتی.
    14. حلی، محمد. 1387ق. إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: نشر اسماعیلیون.
    15. خراسانی، ابوجعفر. 1416ق. هدایة الأمة إلى معارف الأئمة، قم: نشر بعثت.
    16. خراسانى، محمد کاظم. 1409ق. کفایة الأصول، قم: طبع آل البیت.
    17. خمینى، سید روح اللّه موسوى. بی­تا، تحریر الوسیلة ،قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
    18. خویى، سیدابو القاسم. 1418ق. موسوعة الإمام الخوئی، قم:مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ;.
    19. خویى، سیدابوالقاسم. 1417ق. الهدایة فی الأصول، قم: مؤسسه صاحب الزمان عج.
    20. رشتى، حبیب‏الله بن محمدعلى. بی­تا. بدائع الأفکار، قم: مؤسسه آل بیت علیهم السلام.
    21. سبحانى، جعفر. 1424ق. إرشاد العقول الى مباحث الأصول، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
    22. سبزوارى، عبدالاعلى. بی­تا. تهذیب الأصول، چاپ دوم، قم: مؤسسه المنار.
    23. سبکی، تاج الدین. 1413ق. طبقات الشافعیه الکبری، چاپ دوم، جیزه: نشر هجر للطباعه (نسخه الکترونیک).
    24. علم الهدی، سید مرتضی.  1405ق. رسائل الشریف المرتضى، قم: دار القرآن الکریم.
    25. شوشترى، سید محمد حسن. 1427ق. دیدگاه‌هاى نو در حقوق، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
    26. شهید اول، محمد بن مکى. بی­تا. القواعد و الفوائد، قم: کتابفروشى مفید.
    27. شهید ثانی، زین­الدین، 1410ق.  الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
    28. شیرازى، سید محمد حسینى، 1419ق. الفقه القانون، چاپ دوم، بیروت: مرکز الرسول الأعظم (6) للتحقیق و النشر.
    29. صدر، محمد باقر. 1415ق. جواهر الأصول، بیروت: دارالتعارف.
    30. صدر، سیدمحمد باقر، 1420ق.  ما وراء الفقه، بیروت: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع.
    31. صدر، سیدمحمد باقر. 1417ق. بحوث فی علم الأصول، چاپ سوم، قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
    32. طباطبایى، محمدسعید. 1431 ق. التنقیح. بیروت: مؤسسة الحکمة الثقافة الاسلامیه.
    33. عبادتی، حسین؛ و محسن جاهد و حسین اترک. 1396. نگاهی نقادانه به نظریۀ بخت اخلاقی برنارد ویلیامز، مجله اخلاق پژوهی، 1: (1). صص 129-150.
    34. فاضل لنکرانى، محمد. 1383. دراسات فی الأصول، قم: مرکز فقه الائمه الاطهار:.
    35. فرحناک، علی رضا. 1398. تحلیل و بررسی موارد نقض قاعده وزر، مجله فقه، 26 (2): صص:6-26
    36. کانت، ایمانوئل. 1396. درس­های فلسفۀ اخلاق، ترجمه منوچهر صانعی دره­بیدی، چاپ ششم، تهران: نشر نقش و نگار.
    37. کرباسى، محمد ابراهیم. بی­تا، اشارات الأصول، بی­جا (نرم افزار اصول فقه)
    38. کلینى، محمد بن یعقوب. 1407ق. الکافی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    39. لارى شیرازى، عبد الحسین. 1418ق. التعلیقة على فرائد الأصول، قم: مؤسسه معارف اسلامی.
    40. لنکرانى، محمد. 1418ق. تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة الدیات، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
    41. محقق داماد، سید مصطفى. 1406ق. قواعد فقه، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى، تهران.
    42. محمدى بامیانى، غلامعلى. 1997م. دروس فی الرسائل، قم: نشر دارالمصطفی.
    43. محمدى، على. بی­تا. شرح اصول استنباط، چاپ سوم، قم: نشر دارالفکر.
    44. مغنیه، محمد جواد. 1421ق. فقه الإمام الصادق علیه السلام، قم: مؤسسه انصاریان.
    45. مروجى، على. 1410ق. تمهید الوسائل فی شرح الرسائل، قم: نشر اسلامی.
    46. مصباح یزدی، محمدتقی. 1394. فلسفۀ اخلاق، چاپ سوم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    47. مصطفوی، سیدمصطفی (خمینى). 1418ق. تحریرات فی الأصول، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی 1
    48. مظفر، محمد رضا. 1430ق. أصول الفقه، چاپ پنجم، قم: طبع انتشارات اسلامى.
    49. مکارم شیرازى، ناصر. 1428ق. انوار الأصول، چاپ دوم، مدرسه امام علی7.
    50. مکارم شیرازی، ناصر،1422ق. بحوث فقهیة هامة، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب 7
    51. مک ­نیون، دان. 1395. اخلاق خلاق، ترجمه ادیب فروتن، تهران: نشر ققنوس.
    52. موسوى تبریزى، محمد. 1343ق. مصباح الوسائل فی مطالب الرسائل، تبریز: نشر علمیه.
    53. موسوى تهرانى، رسول. 1388. الوسائل الى غوامض الرسائل، قم: نشر محلاتی.
    54. موسوى قزوینى، سید ابراهیم. 1371 ق. ضوابط الأصول، قم: نشر مؤلف.
    55. میلانى، على. 1428 ق. تحقیق الأصول، چاپ دوم، قم:نشر الحقایق.
    56. نورى، میرزا حسین. 1408ق. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
    57. هدایی، علیرضا، و فاطمه سادات مرتضوی. 1400. بررسی تطبیقی دیدگاه­های آخوند خراسانی و امام خمینی در مسئله طلب و اراده، مجله متین، 23 (90). صص157-176.
    58. هولمز، رابرت ال. 1394. مبانی فلسفه اخلاق، چاپ سوم، ترجمۀ مسعود علیا، تهران: ققنوس.
    59. Nelkin.dana.2016. moral luck, Stanford Encyclopedia of Philosophy.
    60. Nagel.thoma.1979. mortal questions،Cambridge، Cambridge University Press.
Islamic Law, Jurisprudence and Methodology
Volume 8, Issue 4 - Serial Number 29
Articles
March 2023
Pages 7-42

Files

History

  • Receive Date: 20 December 2021
  • Revise Date: 03 July 2022
  • Accept Date: 26 July 2022

Share

How to cite

Statistics