A Jurisprudential Reflection on the Article 665 of the Islamic Penal Code

Document Type : Research (Normal Review)

Authors

1 Mazandaran Un

2 Mazandaran UN

Abstract

 Abstract
One of the rules ruling over diyyat- compensation payable in case of bodily harm or homicide- is the principle of the diyah for the single or dual body members which are negligently interpreted as odd and even body members. The above-mentioned principle holds that harming any even-body member deserves a full blood-ransom and given somebody harms one of these members, he deserves to pay half of the full blood-money, except the diyah for the two testicles. According to some of Imamiyah jurists, the diyah for the left testicle is two-third of the full blood-money while the diayah for the right one is one-third of it. This view is accepted by the lawmaker of the Islamic Penal Code and is approved and mentioned in the article 665. Having studied the different aspects of this issue and having investigated the five-fold sayings related to this subject, the authors of this paper believe in no distinction between the left and right testicle and argue that each of these testicles enjoy half of a full blood-ransom equally. However, Mukhtar’s saying refers to specific indications and accords with the rules ruling over diyat.
       

Keywords

Article Title [العربیة]

وقفة فقهیة فی المادة 665 من قانون العقوبات الإسلامیة

Abstract [العربیة]

من القواعد الحاکمة على الدیات هی قاعدة أعضاء الفرد و الزوج. و تقضی هذه القاعدة بالدیة الکاملة عند تلف العضو الزوجی، و بنصف الدیة عند تلف أحد الزوجین من العضو، و قد ورد استثناء فی هذه القاعدة عند دیة الخُصیَتَین، إذ یرى فقهاء الإمامیة أنّ دیة الخُصیة الیسرى ثلثا الدیةالکاملة، و الخُصیة الیُمنى ثلث الدیة، حیث أن المُقنن أقَرّ بذلک فی مادة665 من قانون العقوبات الإسلامیة، غیر أنّ کتّاب هذا البحث یرون أنّ لکلّ خصیة من الخُصیتین، نصف الدیة الکاملة، دون فرق بین الیُسرى و الیُمنى منهما، وذلک بعد أن درسوا جوانب الموضوع، واستقصوا الأقوال الخمسة فی هذه المسألة. واستظهر القول المختار بالأدلّة الخاصة المطابقة للقواعد الحاکمة فی باب الدیات.

Keywords [العربیة]

  • الدیات
  • الخصیتان
  • الخصیة الیسرى
  • الخصیة الیُمنى
  • قاعدة دیة الأعضاء

Full Text

به فایل PDF مراجعه کنید.

References

  1. قانون مجازات اسلامی، مصوب ۱۳۹۲.
  2. ابن‌غضائری، احمد‌بن‌حسین. (بی‌تا). رجال ابن الغضائری. ج۱. قم: راهیاب (نرم‌افزار نور، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  3. اردبیلى، احمد‌بن‌محمد. (۱۴۰۳). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان. ج۷ و ۱۴. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  4. اسکافى، ابن‌جنید، محمد‌بن‌احمد کاتب بغدادى. (۱۴۱۶). مجموعه ‌فتاوى ابن‌جنید، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  5. مجلسی، محمدتقى. (۱۴۰۶). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. ج۱۰ و ۱۴. قم: کوشانپور.
  6. مجلسی، محمدباقر‌. (۱۴۲۰). الوجیزة فی الرجال. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  7. بای، حسین‌علی. «تأملی در قاعدۀ دیۀ شکستگی استخوان‌ها»، حقوق اسلامی، ۱۳۹۴، س۱۲، ش۴۴.
  8. برغانی، (شهید ثالث) محمدتقی. (۱۳۸۲). دیات: کیفر جرایم بر جسم در حقوق اسلام. قزوین: حدیث امروز.
  9. شیخ مفید، محمدبن‌محمدبن‌نعمان. (۱۴۱۳). المقنعة. قم: کنگرۀ جهانى هزارۀ شیخ مفید.
  10.  بهجت، محمدتقى. (۱۴۲۶). جامع المسائل. ج۵. قم: دفتر معظم‌له.
  11.  تبریزى، جواد‌. (۱۴۲۸). تنقیح مبانی الاحکام، کتاب الدیات. قم: دار الصدیقة الشهیدة(علیهاالسلام).
  12. تبریزی، غلام‌حسین. (۱۳۷۲). اصول المهذبة. مشهد: طوس.
  13. حاجی‌ده‌آبادی، احمد. (۱۳۸۴). قواعد فقه دیات؛ مطالعۀ تطبیقی در مذاهب اسلامی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  14. حاجی‌ده‌آبادی، احمد. (۱۳۹۱). قواعد فقه جزایی. چ۳. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  15.  حسینی خامنه‌ای، سیدعلی. (۱۳۹۳ و ۱۳۹۵). درس خارج فقه؛ صلاة مسافر، تقریرات مخطوط صالح منتظری.
  16.  حسینى روحانى قمى، سیدصادق. (بی‌تا یا ۱۴۱۲). فقه الصادق(علیه‌السلام). ج۲۶. قم: راهیاب (نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  17.  حسینی شیرازى، سیدصادق. (۱۴۲۵). التعلیقات على شرائع الاسلام. ج۲. قم: استقلال.
  18.  حسینی عاملى، سیدجواد‌بن‌محمد. (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط. القدیمة). ج۱۰. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  19.  حکیم، محمدتقی. (۱۴۱۸). اصول العامة للفقه المقارن. نجف: مجمع العالمی لاهل‌البیت(علیهم‌السلام).
  20.  حلبى (ابن‌زهره)، حمزة‌بن‌على. (۱۴۱۷). غنیة النزوع الى علمی الاصول و الفروع. قم: امام‌صادق(علیه‌السلام).
  21.  حلبى، ابوالصلاح، تقى‌الدین‌بن‌نجم‌الدین. (۱۴۰۳). الکافی فی الفقه. اصفهان: کتابخانة عمومى امام امیرالمؤمنین(علیه‌السلام).
  22.  حلى، ابن‌ادریس محمد‌بن‌منصور‌. (۱۴۱۰). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. ج۳. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  23.  حلى، احمد‌بن‌محمد. (۱۴۱۰). المقتصر من شرح المختصر. مشهد: مجمع البحوث الاسلامی.
  24.  حلى، احمد‌بن‌محمد. (۱۴۰۷). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. ج۵. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  25.  حلى، حسن‌بن‌على. (۱۳۸۳ق). رجال ابن‌داود. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  26.  حلى، حسن‌بن‌على. (بی‌تا). رجال ابن‌داود. قم: راهیاب (نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  27.  حلى (علامه)، حسن‌بن‌یوسف‌. (۱۴۱۰). ارشاد الاذهان الى احکام الایمان. ج۲. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  28.  ــــــــــــــــ (۱۴۱۱). تبصرة المتعلمین فی احکام الدین. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  29.  حلى (علامه)، حسن‌بن‌یوسف‌. (بی‌تا). تحریر الاحکام الشرعیة على مذهب الامامیة (ط. القدیمة). ج۲. قم: آل‌البیت(علیهم‌السلام).
  30.  حلى (علامه)، حسن‌بن‌یوسف‌. (۱۴۲۱). تلخیص المرام فی معرفة الاحکام. قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
  31.  حلى (علامه)، حسن‌بن‌یوسف‌. (بی‌تا). خلاصة الاقوال فی معرفة احوال الرجال. قم: راهیاب (نرم‌افزار درایةالنور مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  32.  حلى (علامه)، حسن‌بن‌یوسف‌. (۱۴۱۳). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج۳، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  33.  حلى (علامه)، حسن‌بن‌یوسف‌. (۱۴۱۳). مختلف الشیعة فی احکام الشریعة. ج۹. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  34.  حلى، محمدبن‌حسن‌بن‌یوسف (۱۳۸۷). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. ج۴. قم: اسماعیلیان.
  35.  حلى، مقدادبن‌عبد‌الله سیورى. (۱۴۰۴). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. ج۴. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى.
  36.  حلى، جعفر‌بن‌حسن. (۱۴۱۸). المختصر النافع فی فقه الامامیة. ج۲. قم: مطبوعات دینی.
  37.  ـــــــــــــــــ (۱۴۰۸). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. ج۴. قم: اسماعیلیان.
  38.  ـــــــــــــــــ (۱۴۰۵). الجامع للشرائع. قم: سیدالشهدا(علیه‌السلام).
  39.  ـــــــــــــــــ (بی‌تا یا ۱۳۹۴). نزهة الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر. قم: رضی.
  40.  خوانسارى، سیداحمد‌. (۱۴۰۵). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. ج۶. قم: اسماعیلیان.
  41.  سلار دیلمى، حمزة‌بن‌عبد‌العزیز. (۱۴۰۴). المراسم العلویة و الأحکام النبویة. قم: حرمین.
  42.  سبحانی، جعفر. (۱۴۳۱). المبسوط فی علم الاصول. ج۳. قم: امام‌صادق(علیه‌السلام).
  43.  ـــــــــــــــــ (۱۳۸۹). کلیات علم الرجال. ترجمۀ علی‌اکبر روحی و مسلم قلی‌پور گیلانی. قدس.
  44.  سبزوارى، سیدعبدالاعلى. (۱۴۱۳). مهذّب الاحکام. ج۲۹. قم: المنار (دفتر معظم‌له).
  45.  سبزوارى، محمدباقر‌بن‌محمد. (۱۲۴۷). ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد. ج۱. قم: آل‌البیت(علیهم‌السلام).
  46.  شبیری زنجانى، سیدموسى. (۱۴۱۹). کتاب نکاح. ج۲. قم: رأى‌پرداز.
  47.  صدر، سیدمحمدباقر. (۱۴۰۸). مباحث الاصول. ج۲. به‌تقریر سیدکاظم حسینی حائری. قم: راهیاب (نرم‌افزار جامع اصول فقه، موسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  48.  صدر، سیدمحمد. (۱۴۲۰). ماوراء الفقه. ج۹. بیروت: دارالاضواء.
  49.  صیمرى، مفلح‌بن‌حسن (حسین). (۱۴۲۰). غایة المرام فی شرح شرائع الاسلام. ج۴. بیروت: دارالهادی.
  50.  طباطبایی حائرى، سیدعلى‌بن‌محمد. (۱۴۱۸). ریاض المسائل (ط. الحدیثة). ج۱۶. قم: آل‌البیت(علیهم‌السلام).
  51.  طرابلسى، ابن‌براج. (۱۴۰۶). المهذب. ج۲. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  52.  طوسى، محمد‌بن‌حسن. (۱۴۰۷). الخلاف. ج۵. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  53.  ــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). الرجال. قم: راهیاب (نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  54.  ـــــــــــــــــــــ (۱۴۲۷). رجال الشیخ الطوسی الابواب. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  55.  ــــــــــــــــ (بی‌تا). الفهرست. قم: راهیاب (نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  56.  ــــــــــــــــ (۱۳۸۷). المبسوط فی فقه الامامیة. ج۷. تهران: مرتضوی.
  57.  ــــــــــــــــ (۱۴۰۰). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دارالکتاب العربی.
  58.  ــــــــــــــــ. (۱۴۰۷). تهذیب الاحکام (تحقیق خرسان). ج۱۰. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  59.  طوسى، محمدبن‌على‌بن‌حمزه. (۱۴۰۸). الوسیلة إلى نیل الفضیلة. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى.
  60.  عاملى، محمد‌بن‌مکى. (بی‌تا). القواعد و الفوائد. ج۲. قم: کتاب‌فروشى مفید.
  61.  عاملى، محمد‌بن‌مکى. (۱۴۱۰). اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة. بیروت: دارالتراث و دارالاسلامیة.
  62.  عاملى، محمد‌بن‌مکى. (۱۴۱۴). غایة المراد فی شرح نکت الأرشاد. ج۴. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
  63.  عاملى (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن‌على. (۱۴۱۰). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (با حاشیۀ کلانتر). ج۱۰. قم: کتاب‌فروشى داورى.
  64.  عاملى (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن‌على. (۱۴۱۳). مسالک الافهام إلى تنقیح شرائع الاسلام. ج۹ و ۱۵. قم: معارف اسلامی.
  65.  حر عاملی، محمدبن‌حسن. (۱۴۰۹). وسائل الشیعة. ج۲۹ و ۳۰. قم: آل‌البیت(علیهم‌السلام).
  66.  عسکری، مرتضی. (۱۴۱۲). معالم المدرستین. تهران: بعثت.
  67.  فاضل آبى، حسن‌بن‌ابى‌طالب. (۱۴۱۷). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. ج۲. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  68.  فاضل لنکرانى، محمد. (۱۴۱۸). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة؛ الدیات. قم: مرکز فقهى ائمۀ اطهار(‌علیهم‌السلام).
  69.  فاضل هندى اصفهانى، محمد‌بن‌حسن. (۱۴۱۶). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. ج۱۱. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  70.  فیاض کابلى، محمداسحاق. (بی‌تا). منهاج الصالحین. ج۳. قم: راهیاب (نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، موسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  71.  قمى، جعفر‌بن‌محمدبن‌قولویه. (۱۳۹۸). کامل الزیارات. نجف: دارالمرتضویة.
  72.  صدوق، محمد‌بن‌على‌بن‌بابویه. (۱۴۱۵). المقنع. قم: مؤسسۀ امام‌هادى(علیه‌السلام).
  73.  ــــــــــــــــــ (۱۴۱۸). الهدایة فی الاصول و الفروع. قم.
  74.  ــــــــــــــــــ (۱۴۱۳). کتاب من لایحضره الفقیه. ج۲ و ۴. قم: راهیاب (نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، موسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  75.  کاشانى، محمدمحسن. (بی‌تا). مفاتیح الشرائع. ج۲. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى.
  76.  کشی، محمد‌بن‌عمر. (بی‌تا). اختیار معرفة الرجال. قم: راهیاب (نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  77.  کلینى، محمدبن‌یعقوب. (۱۴۰۷). الکافی. به‌تحقق و تصحیح علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى. ج۷. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  78.  کیدرى، محمدبن‌حسین. (۱۴۱۶). اصباح الشیعة بمصباح الشریعة. قم: امام‌صادق(علیه‌السلام).
  79.  مامقانى، عبدالله‌. (۱۳۵۰). نهایة المقال فی تکملة غایة الآمال. قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
  80.  مدنی کاشانى، رضا. (۱۴۰۸). کتاب الدیات. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  81.  مرعشى نجفى، سیدشهاب‌الدین. (۱۴۰۶). منهاج المؤمنین. ج۲. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى.
  82. مرکز پاسخ‌گویی به سؤالات دینی، راهیاب؛ اینترنت، ۲بهمن۱۳۹۱.
  83. مشکینى، میرزاعلى. (۱۴۱۸). الفقه المأثور. قم: الهادی.
  84.  مظفر، محمدرضا. (۱۳۷۵). اصول الفقه. ج۲. قم: اسماعیلیان.
  85.  مکارم شیرازى، ناصر. (۱۴۲۲). بحوث فقهیة هامة. قم: مدرسۀ امام‌علی‌بن‌ابی‌طالب(علیه‌السلام).
  86.  خمینى، سیدروح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیلة. ج۲. قم: دارالعلم.
  87.  خمینی، سیدمصطفی (۱۴۱۸). تحریرات الاصول. ج۲. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(رحمه‌الله).
  88.  خویى، سیدابوالقاسم. (۱۳۹۱). مبانی تکملة المنهاج. ج۲. ترجمۀ علی‌رضا سعید. تهران: خرسندی.
  89.  ـــــــــــــ (بی‌تا). موسوعة الامام الخویی (مبانی تکملة المنهاج). ج۴۲. قم: راهیاب (نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  90.  ـــــــــــــ (۱۴۲۲). مصباح الاصول. ج۱. قم: راهیاب (نرم‌افزار جامع اصول فقه، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  91.  ــــــــــــــــ (بی‌تا). معجم رجال الحدیث. ج۱، ۸، ۹، ۱۰، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۲۰ و ۲۲. قم: راهیاب (نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  92.  موسوی عاملى، محمد‌بن‌على. (۱۴۱۱). مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام. ج۴. بیروت: آل‌‌البیت(علیهم‌السلام).
  93.  مؤمن قمى، محمد. (۱۴۱۵). کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  94.  نجاشی، احمد‌بن‌علی. (بی‌تا). رجال النجاشی. قم: راهیاب (نرم‌افزار درایةالنور، مؤسسۀ نرم‌افزاری علوم‌اسلامی نور).
  95.  نجفى، محمدحسن. (بی‌تا یا ۱۴۰۴). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۴ و ۴۳. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  96. نرم‌افزار گنجینة استفتائات قضایی (۱۳۹۱). نسخة ۲. قم: قضا.
  97.  محدث نوری، حسین‌بن‌محمدتقی. (۱۴۰۸). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. ج۳ و ۷. قم: آل‌البیت‌(علیهم‌السلام).
  98. ـــــــــــــــــــ (۱۴۱۷). خاتمة المستدرک. ج۱. قم: آل‌البیت(علیهم‌السلام).
  99.  وحید خراسانى، حسین. (۱۴۲۸). منهاج الصالحین. ج۳. قم: مدرسۀ امام‌باقر‌(علیه‌السلام).

100. هاشمى شاهرودى، سیدمحمود. (۱۴۲۳). قراءات فقهیة معاصرة. ج۱. قم: دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت(علیهم‌السلام).

  1. 101. Fertility and Stenility of Testicular Biopsies in Varicocdle, 29 (1), 52-57. Evaluation Quantitative (Agger,P&Johnsen, S.G (1978).
Islamic Law, Jurisprudence and Methodology
Volume 2, Issue 4 - Serial Number 5
March 2017
Pages 119-154

Files

History

  • Receive Date: 16 October 2017
  • Accept Date: 16 October 2017

Share

How to cite

Statistics