Conceptual and Thematic Distinction between Sharʻī Contracts and Treaties

Document Type : Research (Normal Review)

Authors

1 Techer at the higher levels of the seminary and PhD in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law at Ferdowsi University of Mashhad.

2 Hajjah al-Islam and professor of external courses at Alimeh Khoza, Khorasan

Abstract

Given the legal structure of international treaties and their legal and enforcement requirements, a fundamental question arises in Islamic jurisprudence: Can international treaties be considered a type of contract (ʻaqd) and analyzed within the framework of the Qur’ānic verse “awfū bī al-ʻuqūd” (fulfill your contracts), or are these two concepts inherently distinct, each requiring examination in its own specific context?
By carefully analyzing the concepts of “contract” and “treaty” in the Islamic legal system, this study aims to demonstrate the substantial differences between them across various dimensions. These differences manifest not only in their fundamental elements—such as offer (ijāb) and acceptance (qabūl), contracting parties, and negotiable matters—but also in their sources of legitimacy, enforcement mechanisms, governing ethical principles, and underlying objectives.
 
In international treaties, governments, as well as national and global interests, take precedence, with political, economic, and strategic considerations playing a significant role. In contrast, conventional contracts, which primarily belong to the individual and jurisprudential realm, emphasize the fulfillment of promises as both a religious and moral obligation, deeply rooted in sharʻī and jurisprudential teachings. Therefore, equating these two legal concepts is highly questionable in Islamic jurisprudence.
To analyze and interpret international treaties within the framework of Islamic jurisprudence, it is crucial to recognize these two subjects as distinct. Through a comparative and comprehensive examination of international treaties and jurisprudential contracts established by the Holy Lawmaker, this study underscores the necessity of accurately distinguishing between them. Key issues such as individual and governmental jurisprudence, private and public interests, and the nature of obligation and enforcement in the context of both international treaties and contractual obligations are also analyzed.

Keywords

Main Subjects


Article Title [العربیة]

التمیُّز المفهومی والموضوعی للعقود الشرعیة والمعاهدات

Abstract [العربیة]

بالنظر إلى الهیکل القانونی للمعاهدات الدولیة ومتطلباتها القانونیة والتنفیذیة، تُطرح مسألة أساسیة فی الفقه الإسلامی وهی: هل یمکن اعتبار المعاهدات الدولیة نوعًا من العقود وتحلیلها وتفسیرها فی إطار مصادیق الآیة الکریمة "أوفوا بالعقود" ، أم أن هذین المفهومین یختلفان جوهریًا عن بعضهما البعض ویجب دراسة کل منهما فی إطاره الخاص؟




تسعى هذه المقالة ومن خلال تحلیل دقیق لمفهومی "العقد" و"المعاهدة" فی النظام القانونی الإسلامی، وباستخدام طریقة التحلیل المقارن، إلى إظهار الاختلافات الجوهریة بینهما فی أبعاد مختلفة. هذه الاختلافات لا تظهر فقط فی الأجزاء المکونة لهما (مثل الإیجاب والقبول، وأطراف الاتفاق، والموضوعات القابلة للتعامل بها)، بل أیضًا فی مصدر الشرعیة، والضمانات التنفیذیة، والمبادئ الأخلاقیة التی تحکمهما، وأهداف تحققهما.




تُعتبر الدول والمصالح الوطنیة والعالمیة هی محور الأساس فی المعاهدات الدولیة، وغالبًا ما تتأثر هذه المعاهدات بعوامل سیاسیة واقتصادیة واستراتیجیة. على عکس ذلک، فی العقود المتعارف علیها التی تُبرم أساسًا فی المجالین الفردی والفقهی، لا یُعد الوفاء بالعهد مجرد واجب دینی وأخلاقی فحسب، بل یرتبط أیضًا بالتعالیم الشرعیة والفقهیة.




لذلک، فإن مفهوم توحید هاتین المقولتین فی الفقه الإسلامی محل شک کبیر، ومن الضروری، لتحلیل وتفسیر المعاهدات الدولیة فی إطار الفقه الإسلامی، إیلاء اهتمام خاص لازدواجیة المفهوم.




تؤکد هذه الدراسة، من خلال تقدیم تحلیل مقارن وشامل للمعاهدات الدولیة والعقود الفقهیة الشرعیة، على ضرورة التحدید الدقیق لمکانة هاتین الفئتین فی الفقه الإسلامی. وفی هذا السیاق، یتم تحلیل مباحث مهمة مثل الفقه الفردی والحکومی، والمصالح الخاصة والعامة، وموضوع الإلزام والإقدام فی مجال المعاهدات الدولیة والالتزامات التعاقدیة.

Keywords [العربیة]

  • المعاهدات الدولیة
  • العقود الشرعیة
  • المعاهدات
  • الشخص الاعتباری

به فایل PDF مراجعه نمایید.

  1. *The Holy Qurʼān.

    1. Ibrāhīmī, Naṣrullāh. 2012/1391. Āthār-i Taḥrīm bar Ijrā-yi Qarārdād-hāyi Bāzargānī-yi Beyn al-Milalī az Manẓar-i Furs Mazhūr. Faṣlnāmih-yi Dānish-i Ḥuqūq-i Madanī, 1, 1-18.
    2. Aḥmadī Ṭabāṭabāyī, Sayyid Muḥammad Riḍā; Ārām, Muḥammad Riḍā. 2014/1393. Aṣl-i Wafā-yi bih Taʻahudāt wa Qarārdādhā; Muqāyisih-yi Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i Islāmī wa Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i Muʻāṣir. Maʻrifat-i Ḥuqūqī, 1 (6).
    3. Arākī, Muḥammad ‘Alī. 1993/1414. Al-Khīyārāt. Qom: Intishārāt Mihr.
    4. Amīnīnī, Aʻẓam; Mīyān Ābādī, Ḥujjat; Daryā Dil, Iḥsān. 2019. Māhīyat wa Mawḍūʻāt-i Ḥuqūqī-yi Kilīdī-yi Muwāfiqat Nāmih-yi Pārīs dar Khuṣūs-i Taghyīrāt-i Iqlīmī. Dānishgāh Shahīd Bihishtī, 22, 291-326.
    5. al-Anṣārī, Murtaḍā Ibn Muḥammad Amin (al-Shaykh al-Anṣārī). 2000/1421. al-Makāsib al-Muḥaramah. Qom: Turāth al-Shaykh al-Anṣārī.
    6. Āqā Naẓarī, Ḥassan. 2011/1390. Mālikīyat-i Ḥuqūqī-yi Nihād-hāyi Mālī (Shakhṣīyat-i Ḥuqūqī-yi Nihād-hāyi Mālī. Iqtiṣād-i Islāmī, 43, 79-96.
    7. Bāqir Zādih, Muḥammad Riḍā. 2003/1382. Ḍimānat-i Ijrā-hāyi Ṣulḥ wa Amnīyat-i Beyn al-Milalī. Qom: Muʼasissih-yi Āmūzishī wa Pazhūhishī-yi Imām Khumaynī.
    8. al-Baḥrānī, Yūsuf Ibn Aḥmad (al-Muḥaqqiq al-Baḥranī). 200/1423. al-Durar al-Najafīyya min al-Multaqaṭat al-Yūsufīyya. Beirut: Dār al-Muṣṭafā li Iḥyaʾ al-Turāth.
    9. Jangjū, Riḍā. 2022/1401. Siwumīn Kunfirāns-i Millī-yi Padāfand-i Sāybirī, Barrasī-yi Taṭbīqī-yi Wujūh-i iftirāq wa Ishtirāk-i Tanẓīm-i Qarārdād-hāyi Dākhilī wa Beyn al-Milalī wa Naqsh-i Faḍā-yi Sāybirī dar Kāhish-i Mushkilāt-i Tanẓīm-i Qarārdādhā. Siwumīn Kunfirāns-i Millī-yi Padāfand-i Sāybirī.
    10. al-Ḥusaynī al-Ḥaʾirī, al-Sayyid Kāẓim. 2002/1423. Fiqh al-ʻUqūd. 2nd. Majmaʻ al-Fikr al-Islāmī.
    11. al-Ḥurr al-ʻĀmilī, Muḥammad Ibn Ḥasan. 1993/1414. Tafṣīl Wasāʼil al-Shīʻa ilā Taḥṣīl al-Masāʼil al-Sharīʻa. 2nd. Qom: Muʼassasat Āl al-Bayt li Iḥyāʼ a-lturāth.
    12. Ḥaqīqatpūr , Ḥusayn. 2021/1400. Aṣl-i Tafkīk-i Insānī az Nigāh-i Ḥuqūq-i Bashar Dūstānih-yi Islāmī dar Muqāyisih bā Muʻāhidāt Beyn al-Milalī. Pazhūhish-hāyi Fiqhī, 17, 875-906.
    13. al-Ṭabāṭabāʾī al-Ḥakīm, al-Sayyid Muḥsin. 1987/1408. Ḥaqāʼiq al-Uṣūl. 5th. Qom: Maktabat al-Baṣīratī.
    14. Al-Kāẓimī al-Khurāsānī, Muḥammad ʻAlī. 1996/1417. Fawāʼid al-Uṣūl. Qom: Muʼassasat al-Nash al-Islāmī li Jmāʻat al-Mudarrisī.
    15. al-Mūsawī al-Khuʼī, al-Sayyid Abū al-Qāsim. 1957/1377. Miṣbāḥ al-Fiqāhah. Edited by Muḥammad ‘Alī Tawḥīdī. Maktabat al-Dāwarī.
    16. Zanjānī, ʻAmīd. 1991/1370. Ḥuqūq-i Taʻahudāt wa Qarārdādhā-yi Beyn al-Milalī dar Fiqh wa Ḥuqūq-i Islām. Ḥuqūq-i Beyn al-Milalī, 11, 5-42.
    17. Surkhih, ʻAbdullāh. 2022/1401. Barrasī-yi Jāygāh-i Ḥuqūqī-yi Tafsīr-i Mafād wa Mundarijāt-i Qarārdā-i Beyn-i Ṭarafeyn bā Istinād bih Qānūn, ʻUrf wa Matn-i Qarārdād. Nashr-i Yār, 21, 207-230.
    18. Saljūqī, Maḥmūd. 2005/1384. Bāyistihā-yi Ḥuqūq-i beyn al_milal-i Khuṣūṣī. Tehran: Mīzān.
    19. al-Hāshimī al-Shāhrūdī, al-Sayyid Maḥmūd. 2008/1387. Farhang-i Fiqh-i Fārsī. Qom: Dāʼirat al-Ma‘ārif al-Fiqh al-Islāmī.
    20. Ḍīyāyī Bīgdilī, Muḥammad Riḍā. 2023/1402. Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i ʻUmūmī. Tehran: Ganj-i Dānish.
    21. al-Ṭabāṭabāʼī al-Yazdī, al-Sayyid Muḥammad Kāẓim. 1993/1414. Takmilat al-ʻUrwat al-Wuthqā. Qom: Maktabat al-Dāwarī.
    22. Ṭabāṭabāyī, Sayyid Muḥammad Riḍā. 2014/1393. Aṣl-i Wafā-yi bih Taʻahudāt wa Qarārdādhā; Muqāyisih-yi Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i Islāmī wa Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i Muʻāṣir. Maʻrifat-i Ḥuqūqī, 6, 83-98.
    23. Faqīh, Yūsuf. 1988/1409. Aḥwāl al-Shakhṣīyah fī Fiqh Ahl al-Bayt. Beirut: Dār al-Aḍwāʼ.
    24. al-Ṭabāṭbāʾī al-Qommī, al-Sayyid Taqī. 2005/1426. Mabānī Minhāj al-Ṣāliḥīn. Qom: Manshūrāt Qalam al-Sharq.
    25. Ganjī, Manūchihr. 1965/1384. Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i ʻUmūmī. Tehran: Kitābkhānih Majlis.
    26. Mujtahidī, Muḥammad Riḍā. 2002/1381. Muṭāliʻāt-i Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i ʻUmūmī. Tehran: Furūzish.
    27. Al-Majlisī, Muḥammad Bāqir (al-ʻAllama al-Majlisī). 1982/1403. Biḥār al-Anwār al-Jāmiʻa li Durar Akhbār al-Aʻimma al-Aṭhār. Beirut: Dār Iḥyāʼ al-Turāth al-ʻArabī.
    28. al-Mishkīnī al-Ardabīlī, al-Mīrzā ʻAlī. 1995/1416. Iṣṭilāḥāt al-Uṣūl wa Muʻẓam Abḥāthihā. Qom: Nashr al-Hādī.
    29. Muqtadir, Hūshanq. 2004/1383. Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i ʻUmūmī. Tehran: Idārih-yi Nashr-i Wizārat-i Khārijih.
    30. Mūsā Zādih, Riḍā. 2004/1383. Bāyistih-hāyi Ḥuqūq-i Beyn al-Milal-i ʻUmūmī. Tehran: Mīzān.
    31. al-Narāqī, Aḥmad Ibn Muḥammad Mahdī (al-Fāẓil al-Narāqī). 1996/1375. ʻAwāʻid al-Ayyām fī Bayān Qawāʻid al-Aḥkām wa Muhimmāt Masāʼil al-Ḥalāl wa al-Ḥarām. Qom: Būstān-i Kitāb-i Qum (Intishārāt-i Daftar-i Tablīghāt-i Islāmī-yi Ḥawzi-yī ʿIlmīyyi-yi Qum).
    32. Wallace, Rebecca. 2003/1382. Ḥuqūq-i Beyn al-Milal. Translated by Sayyid Qāsim Qāsimī. Tehran: Muʼasissih-yi Muṭāliʻāt wa Pazhūhish-hāyi Ḥuqūqī.