Analyzing the Legitimacy of the Endowment of a Juridical Person

Document Type : Research (Fast Track Review)

Authors

1 Figh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, Mofid University, Qom, Iran.

2 Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, Mofid University, Qom, Iran.

Abstract

The role of waqf (endowment) in social affairs and its impact on key economic sectors are now more evident than ever before. Both natural and juridical persons benefit from this valuable institution. Economic activity under the management of the custodian (mutawallī) is essential for ensuring the proper utilization and efficiency of endowed property, preventing its stagnation, and adapting its assets, products, and added value over time to promote growth and prevent depreciation.
This raises the question: How can the necessity of economic activity within the waqf framework be effectively realized? The endowment of a juridical person is one of the most effective and beneficial solutions for maximizing the efficiency of waqf.
Using a descriptive-analytical approach, this study seeks to establish the legitimacy of the endowment of a juridical person. By satisfying the two conditions of objectivity and ownership, the legitimacy of such an endowment can be demonstrated through four lines of evidence, allowing it to be considered a modern form of waqf. If the endowment of a juridical person is legitimized, individuals can follow legal procedures to establish a juridical person as an endowment. In this case, all property and assets fall under the ownership and possession of the juridical person, and its representative holds the authority to act in accordance with economic conditions and the best interests of the juridical person.

Keywords

Main Subjects

Article Title [العربیة]

وقف الشخص الاعتباری... دراسة شرعیة

Abstract [العربیة]

تتجلى أهمیة مؤسسة الوقف فی الشؤون الاجتماعیة وتأثیرها فی القطاعات الاقتصادیة الهامة بشکل واضح لا نظیر له فی هذا العصر. فکم من الأشخاص الطبیعیین والاعتباریین یستفیدون من هذه المؤسسة ذات النفع العمیم.




إن النشاط الاقتصادی الذی یُدار تحت إشراف المتولی فی مؤسسة الوقف، یُعتبر ضروریاً لتحقیق الاستغلال الأمثل للأموال الموقوفة، وضمان کفاءتها، وتجنب رکودها، وإجراء التغییرات والتعدیلات اللازمة علیها وعلى منتجاتها وقیمتها المضافة فی مختلف الأوقات، سواء کان ذلک بهدف التنمیة والازدهار، أو للحفاظ على قیمة الأموال الموقوفة من التآکل والانخفاض.




والسؤال المطروح الآن هو: ما هی السبل الکفیلة بتحقیق هذه الضرورة للنشاط الاقتصادی فی مؤسسة الوقف؟




یُعتبر "وقف الشخص الاعتباری" أحد الحلول الناجعة والمجدیة لتحقیق الاستفادة القصوى من مؤسسة الوقف.




ویسعى هذا البحث الوصفی والتحلیلی إلى إثبات مشروعیة وقف الشخص الاعتباری، حیث یمکن، من خلال القبول بشرطی العینیة والملکیة، والاستناد إلى الأدلة الشرعیة الأربعة، إثبات مشروعیة هذا النوع من الوقف، واعتباره وقفاً عصریاً. وبناءً على مشروعیة وقف الشخص الاعتباری، یمکن للأفراد، بعد استیفاء الشروط والإجراءات القانونیة، تأسیس شخص اعتباری یکون فی الأصل موقوفاً.




فی هذه الحالة تکون جمیع الأموال والأصول مملوکة للشخص الاعتباری، ویتمتع ممثله بالصلاحیات الکاملة لإدارتها وتصریفها بما یحقق مصلحة هذا الشخص الاعتباری.

Keywords [العربیة]

  • وقف الشخص الاعتباری
  • الوقف التقلیدی
  • العین الاعتباریة
  • الوقف الحدیث

Full Text

به فایل PDF مراجعه نمایید.

References

  1. قرآن کریم
    1. آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1413ق). کتاب فی الوقف. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    2. آل ‌عصفور، حسین بن محمد. (بی­تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع. قم: المیرزا محسن آل عصفور.
    3. آملی لاریجانی، صادق. (1398). درس خارج فقه وقف. https://amolilarijani.ir/LessonDetail/1773
    4. آملی لاریجانی، صادق. (1400). درس خارج فقه وقف. https://amolilarijani.ir/LessonDetail/6193
    5. ابراهیمی سالاری، تقی، نریمانی زمان‌آبادی، سیدمهدی، سید حسینی، سیدمحمد. (1394). بررسی فقهی وقف پول. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
    6. ابن ابی جمهور احسایی، محمد بن علی. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیه. قم: دار سید الشهداء للنشر.
    7. ابن ‌زهره، حمزه بن علی. (1417ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع. قم: مؤسسه الإمام الصادق علیه‌السلام.
    8. ابن ‌سعید حلی، یحیی بن احمد. (1405ق). الجامع للشرایع. قم: مؤسسه سید الشهداء (ع).
    9. ابن عابدین، محمدامین. (1415ق). حاشیه رد المحتار علی الدر المختار. بیروت: دارالفکر.
    10. ابن فارس، احمد بن فارس‏. (1404ق). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏‏.
    11. ابن قدامة المقدسی، عبدالله. (1968م). المغنی. مصر: مکتبة القاهرة.
    12. احمد زرقا، مصطفی. (1420ق). المدخل الی نظریه الالتزام العامه فی فقه الاسلامی. دمشق: دارالقلم.
    13. ازهرى، محمد بن احمد. (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت: دار احیاء التراث العربی‏‏.
    14. اصفهانی، محمدحسین. (1427ق). حاشیه المکاسب. قم: ذوی القربی.
    15. بیهقی، أبو بکر. (1424ق). السنن الکبری. چاپ سوم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    16. جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح. بیروت‏: دار العلم للملایین‏‏.
    17. حر عاملی، محمد بن حسن.‏ (1409ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    18. حسینی، سیدابراهیم، و سامانی، احسان(1391). وقف از سوی اشخاص حقوقی. دوفصلنامه معرفت حقوقی، 1(3): 51-68.
    19. حسینی خامنه­ای، سیدعلی. (1392). رساله‌ی آموزشی مطابق با فتاوای مرجع عالی قدر حضرت آیت الله خامنه‌ای (مد ظله العالی). تهران:نشر فقه روز (وابسته به انتشارات انقلاب اسلامی).
    20. حسینی عاملی، سید جواد. (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    21. حطاب رعینی، محمد بن محمد. (1416ق). مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل. بیروت: دارالکتب العلمیه.
    22. حلی، ابن ادریس. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. چاپ دوم، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    23. حلی، حسن بن یوسف. (بی­تا). تذکره الفقهاء. تهران: مکتبة المرتضویة.
    24. حلی، حسن بن یوسف. (1413ق). قواعدالاحکام. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    25. حلى، محمد بن حسن بن یوسف.‌ (1411ق). الرسالة الفخریة فی معرفة النیة. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة‌.
    26. امام خمینی، سید روح‌الله. (1392). تحریر الوسیلة. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره).
    27. خوانساری، جمال‌الدین. (1364). التعلیقات على الروضة البهیة. قم: المدرسة الرضویة.
    28. خویی، سید ابوالقاسم. (1418ق). موسوعه الامام الخوئی. قم: مؤسسه إحیاء آثار الامام الخوئی.
    29. راوندی، قطب‌الدین. (1405ق). فقه القرآن. قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی (ره).
    30. رستمی، ولی، و فاطمه، افشاری(1397). بررسی چالش­های فقهی-حقوقی وقف اموال دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، 48(1): 39-58.
    31. رضایی، مجید. (1387). وقف و امور خیریه در بازار سرمایه. مجموعه مقالات همایش وقف در بازار سرمایه، قم: دانشگاه مفید.
    32. روحانی، محمدصادق. (1435ق). فقه الصادق. قم: آیین دانش.
    33. زارعی سبزواری، عباسعلی. (1430ق). القواعدالفقهیه فی فقه الامامیه. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    34. سبحانی، جعفر. (1438ق). احکام الوقف فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسه الإمام الصادق علیه‌السلام.
    35. سمرقندی، علاءالدین. (1414ق). تحفه الفقهاء. چاپ دوم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    36. شهیداول، محمد بن مکی. (1412ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    37. شهیدثانی، زین‌‌الدین بن علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: مکتبة الداوری.
    38. شهیدثانی، زین‌‌الدین بن علی. (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسه المعارف الإسلامیة.
    39. صفار، محمدجواد. (1390). شخصیت حقوقی. تهران: بهنامی.
    40. صفایی، سیدحسین، قاسم‌زاده، سیدمرتضی. (1396). اشخاص و محجورین. چاپ بیست و سوم، تهران: سمت.
    41. طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی. (1418ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام) لإحیاء التراث.
    42. طباطبایی، سید محمدحسین. (1373). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ ششم، قم: اسماعیلیان.
    43. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1414ق). تکملة العروة الوثقى. قم: مکتبة الداوری.
    44. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1417ق). العروه الوثقی. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    45. طبرسی، فضل بن حسن. (1410ق). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة‌.
    46. طوسی، محمد بن حسن. (1365). تهذیب الاحکام. چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    47. طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). الخلاف. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    48. طوسی، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. چاپ سوم،تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    49. فولادی، کیان(1399). بازخوانی وقف شخص حقوقی در جهت توسعه نهادهای اخلاقی. فصلنامه پژوهش­های اخلاقی، 11(1): 215-232.
    50. فیض کاشانی، محمدمحسن ابن شاه­مرتضی. (1401ق). مفاتیح الشرائع. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی(ره).
    51. فیومى، احمد بن محمد. (1414ق). المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى‏. چاپ دوم، قم: موسسه دار الهجرة‏.
    52. قرشى، علی‌اکبر. (1371). قاموس قرآن. چاپ ششم، تهران: دار الکتب الاسلامیه‏.
    53. کاشف‌‌‌الغطاء، جعفر بن خضر. (بی­تا). کشف الغطاء عن مبهمات شریعه الغراء. اصفهان: مهدوی.
    54. کرکی، علی بن حسین. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    55. کلینی، محمد بن یعقوب. (1429ق). کافی. قم: دار الحدیث‏.
    56. لجنه الفقه المعاصر. (1401). الشخص الاعتباری. قم: نشر مرکز اداره الحوزات العلمیّه.
    57. محقق حلی، جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان.
    58. محقق داماد، سید مصطفی، مهریار، محمد. (1399). بررسی فقهی و حقوقی وقف. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    59. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    60. مروارید، حسنعلی. (1422ق). حاشیة المختصر النافع. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
    61. 59. موسوی بجنوردی، سیدمحمد، و قهاری، ابوالفضل(1396). جایگاه وقف در اموال شخص حقوقی با تأکید بر آرای امام خمینی (ره). پژوهشنامه متین، 19(77): 1-20.
    62. موسوی سبزواری، عبدالاعلی. (1413ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام. قم: السید عبد الاعلی السبزواری.
    63. مؤمن قمی، محمد. (1425ق). الولایة الالهیة الاسلامیة. قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    64. میرزای نوری، حسین. (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: موسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
    65. نجفی جواهری، م‍ح‍م‍دح‍س‍ن. (1362)‌. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    66. عباسی خراسانی، هادی. (1401). درس خارج فقه.
    67. https://eshia.ir/feqh/archive/text/abbasi_khorasani/feqh3/1401/14010810
Journal of Islamic Law and Jurisprudence
Volume 10, Issue 3 - Serial Number 36
Articles
September 2024
Pages 161-191

Files

Share

How to cite

Statistics