ظرفیت شناسی فقه در انحصاری کردن نقل و انتقال اموال غیر منقول در سند رسمی

نوع مقاله : پژوهشی (داوری سریع)

نویسندگان

1 مدرس سطوح عالی حوزه، دانشجوی دکتری پردیس فارابی دانشگاه تهران؛ تهران-ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشیار پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم؛ قم- ایران.

10.22034/jrj.2024.66123.2624

چکیده

اقبال عمومی مردم به اسناد عادی ـ که به تبع شرعیت آن است ـ سبب ایجاد آسیب‌های فراوانی همچون فروش ملک و زمین به چند نفر، فرارمالیاتی، ایجاد ناامنی روانی و اجتماعی، انباشت پرونده‌های دعاوی مرتبط با اسناد عادی، مشخص نبودن مالکان و عدم آگاهی و اشراف لازم حکومت نسبت به آن، ایجاد معوقات بانکی و زمین‌خواری شده است. قانون گذار در ج.ا.ا.، با درک مفاسد فوق، انجام معاملات اموال‌غیرمنقول را با اسناد رسمی لازم دانسته است؛ اما، افزوده است: "مگر اسنادی که بر اساس تشخیص دادگاه دارای اعتبار شرعی است". این افزوده باعث ایجاد همان مفاسدی است که قانون ثبت برا حل آن ایجاد شده بود. سوال فراروی مقاله این است که آیا فقه این ظرفیت را داراست که معاملات اموال‌غیرمنقول را در عصر حاضر، مطلقا، منحصر در اسناد رسمی کند؟ مقاله حاضر به روش تحلیل-توصیفی و با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه‌ای به این نتیجه رسیده است که شرعیت اسناد عادی در شرائط فعلی زندگی بشر منتفی بوده و با در نظر گرفتن شرعیت اسناد رسمی، تنها راه معاملاتی اموال‌غیرمنقول، معامله با اسناد رسمی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisprudence capacity in monopolizing the transfer of immovable property in an official document

نویسندگان [English]

  • Akbar Najm 1
  • Seyfoolah Sarrami 2
1 Fourth-Level Student at Qom Seminary ; Qom-Iran.
2 Islamic-Sciences-and-Culture-Academy Qom: Qom-Iran.
چکیده [English]

.

کلیدواژه‌ها [English]

  • سند عادی
  • سند رسمی
  • بینه
  • اطمینان

اصل مقاله

در دست اقدام ...

مراجع

  1. قرآن
    1. آملی، میرزا هاشم. (1406 ق). المعالم المأثوره. قم: بی‌نا.
    2. ابراهیم­زاده، ابراهیم، رجایی، مصطفی، و رزمی، محسن(1398). مقاله بررسی لزوم اعتبار شرایط شاهد در کارشناس. جستارهای فقهی و اصولی، 5(2)، 159-184.
    3. ابراهیمی، شیخ قاسم(1420 ق). الاثبات القضائی الکتابه. مجله فقه اهل‌بیت العربی، -(شماره 15): 141-164.
    4. ابن فهد حلی، احمد بن محمد. (1407 ق).  مهذب البارع فی شرح المختصر النافع. تصحیح مجتبی عراقی، قم: انتشارات اسلامی.
    5. احسانی­فر، احمد(1396). ادله قرآنی اعتبار سند رسمی و چیرگی آن بر دیگر ادله اثبات دعوا، قرآن. فقه و حقوق اسلامی، 7(7)، 127-156.
    6. اراکی، محمدعلی. (1415 ق). کتاب البیع. قم: مؤسسه در راه حق.
    7. اردبیلی، احمد بن محمد (مقدس اردبیلی). (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم: انتشارات اسلامى.
    8. اردبیلی، سید عبدالکریم. (1423 ق). فقه القضاء. قم: بی‌نا.
    9. اصفهانی کمپانی، محمدحسین. (1416 ق). الاجتهاد و التقلید (بحوث فی علم الاصول). چاپ دوم، قم: انتشارات اسلامی.
    10. اصفهانى، فتح اللّه. (1398 ق). رساله فی تحقیق معنی البیع. محقق محمدحسین سبحانی تبریزی، قم: دار الکتب.
    11. امام خمینی، سید روح الله. (1392). استفتائات. تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی (ره).
    12. امامی، حسن. (بی‌تا). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
    13. انتظاری، محمدتقی(1387). راهکارهای عملی برای کاهش جعل اسناد. ماهنامه کانون، -(89)، 83 - 94.
    14. انصارى شیرازى، قدرت الله و پژوهشگران. (1429 ق). موسوعه احکام الاطفال و احکامها. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام.
    15. آشتیانی، محمدحسن. (1425 ق). کتاب القضاء، قم: زهیر.
    16. آقا بابائی، اسماعیل. (1399). انحصاری کردن نقل‌و‌انتقال اموال غیرمنقول در سند رسمی. قم: تبلیغات اسلامی.
    17. آملی، میرزا محمدتقی. (1380 ق). مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی. تهران: بی‌نا.
    18. آناهید، فاطمه، و آیتی، سید محمدرضا(1394). بررسی اعتبار سند عادی (قولنامه) از دیدگاه فقه و حقوق. فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، 8(2)،11-22.
    19. بحرانی، حسین. (بی‌تا). الانوار الوامع فی شرح مفاتیح الشرایع. تصحیح محسن آل عصفور، قم: مجمع البحوث العلمیه.
    20. بحرانی، یوسف بن احمد. (1405 ق). حدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. قم: انتشارات اسلامی.
    21. بحرانی، یوسف بن احمد. (1423 ق). الدرر النجفیه من الملتقطات الیوسفیه. بیروت: دار المصطفی لاحیاء التراث.
    22. بروجردی، حسین. (1429 ق). جامع احادیث الشیعه. تهران: فرهنگ سبز.
    23. حائری، سید کاظم حسینی. (1415 ق). القضاء فی الفقه الاسلامی. قم: مجمع اندیشه اسلامی.
    24. حسینی عاملی، جواد. (1419 ق). مفتاح الکرامه فی شرح القواعد العلامه. قم: انتشارات اسلامی.
    25. حسینی، سید محمد، و فرمند آشتیانی، یاسمن(1399). تاب‌آوری سند عادی در مقابل سند رسمی. قانون یار، 4(16)، 759-780.
    26. خدابخشی، عبدالله(1389). تحلیلی دیگر از ماده 22 قانون ثبت اسناد و املاک. حقوقی دادگستری، 74(71)، 39- 9.
    27. خدابخشی، عبدالله(1397). قابلیت استناد سند عادی در مقابل سند رسمی؛ رویه‌ی قضایی و راهکارها. تعالی حقوق، 4(1)، 78-101.
    28. خزائی، سید علی(1387). نگرشی نو بر تعارض سند با شهادت در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در فقه امامیه حقوق مصر و انگلیس. پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، 9(1)، 129-154.
    29. خمینی، سید مصطفی. (1376). کتاب البیع. تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی (1).
    30. خمینی، سید مصطفی. (1418 ق). دروس الاعلام و نقدها. تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی (1).
    31. خوانساری، رضی الدین بن آقا حسین. (1311 ق). تکمیل مشارق الشموس فی شرح الدروس. قم: مؤسسه آل البیت.
    32. خوانساری، محمد امامى. (بی‌تا). الحاشیة الاولی على المکاسب. بی‌جا: بی‌نا.
    33. خوانسارى، سید احمد. (1405 ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    34. خویی، سید ابوالقاسم. (بی‌تا). المستند فی شرح العروه الوثقی. مقرر مرتضی بروجردی، بی‌جا: بی‌نا.
    35. دیانی، عبدالرسول(1384). حجیت اسناد. مجله دادرسی، 9(54)، 25-36.
    36. روحانی، سید صادق. (1412 ق). فقه الصادق. قم: دار الکتاب.
    37. سبحانى، جعفر. (1418 ق). نظام القضاء و الشهاده فی الشریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
    38. سبزواری، سید عبد الاعلی. (بی‌تا). جامع الاحکام الشرعیه. چاپ نهم، قم: مؤسسه المنار.
    39. سبزواری، سید عبدالاعلی. (1413 ق). مهذب الاحکام. چاپ چهارم، قم: مؤسسه المنار.
    40. سبزواری، محمدباقر. (1423 ق). کفایة الأحکام. قم: انتشارات اسلامى.
    41. سبزواری، محمدباقر. (1427 ق). ذخیره المعاد فی شرح الارشاد. قم: مؤسسه آل البیت.
    42. سرخسى، محمد بن احمد. (1406 ق). المبسوط. بیروت: دار المعرفة.
    43. سند، محمد. (1413 ق). سند العروه الوثقی-صلاه المسافر. قم: مکتبه الداوری.
    44. شاهنوش فروشانی، محمد عبدالصالح(1395). گزارش نشست نقد رأی: ابطال سند رسمی مالکیت به استناد سند عادی بیع با تاریخ مقدم (نقد رأی دادگاه تجدیدنظر استان تهران). فصلنامه رأی، 5 (14)، 125-144.
    45. صائبی، انسیه، و خواجه‌زاده، امیر(1396). حدود اعتبار اسناد رسمی و عادی در دعاوی مدنی. اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی و امنیت اجتماعی.
    46. صدر، محمدباقر. (1408 ق). بحوث فی شرح العروه الوثقی. چاپ دوم، قم: مجمع الشهید آیه الله الصدر العلمی.
    47. طباطبایی حائری، محمد مجاهد. (1296 ق). القواعد و الفوائد و الاجتهاد و التقلید (مفاتیح الاصول). قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
    48. طباطبایی حائری، محمد مجاهد. (بی‌تا). کتاب المناهل. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
    49. طباطبایى حائرى، سید على. (1418 ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    50. طوسی، محمد بن حسن. (1387 ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. چاپ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة.
    51. طوسی، محمد بن حسن. (1407 ق). الخلاف. قم: انتشارات اسلامی.
    52. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی). (1402 ق). روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان. قم: تبلیغات اسلامی.
    53. عاملی، زین‌الدین بن علی. (1412 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. شرح سلطان العلماء، قم: تبلیغات اسلامی.
    54. عاملی، زین‌الدین بن علی. (1413 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام. تصحیح گروه پژوهش، مؤسسه معارف اسلامی قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    55. عاملی، زین‌الدین. (1422 ق). حاشیه المختصر النافع. قم: تبلیغات اسلامی.
    56. عاملی، سید محمدحسین. (1427 ق). زبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیه. چاپ چهارم، قم: دار الفقه للطباعه و النشر.
    57. عاملی، محمد بن حسن. (1419 ق). استقصاء الاعتبار فی شرح الاستبصار. قم: مؤسسه آل البیت.
    58. عاملی، محمد بن علی موسوی. (1411 ق). مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام. بیروت: مؤسسه آل البیت.
    59. عراقی، آقا ضیا الدین. (بی‌تا). کتاب القضاء. قم: چاپخانه مهر.
    60. علامه حلی، حسن بن یوسف. (1414 ق). تذکره الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
    61. علوی، احمد. (بی‌تا). منهاج الاخبار فی شرح الاستبصار. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    62. علوی، سید عادل. (1421 ق). القول الرشید فی الاجتهاد و التقلید. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
    63. عمیدی، عمید الدین بن محمد. (1416 ق). کنز الفوائد. قم: انتشارات اسلامی.
    64. عندلیب، حسین، و علیدوست، ابوالقاسم(1399). مقاله تعارض بینه و سند رسمی از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه ایران. جستارهای فقهی و اصولی، 6(4)، 103-132.
    65. غروی، علی. (1422 ق). نهج الاعلان بما یثبت به دخول شهر رمضان، قم: بنیاد فرهنگ اسلامی.
    66. فاضل مقداد، مقداد سیورى. (1404 ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
    67. فاضل مقداد، مقداد سیورى. (1425 ق). کنز العرفان فی فقه القرآن. قم: مرتضوی.
    68. فیض کاشانی، محمد محسن. (بی تا). مفاتیح الشرائع. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی
    69. قطیفی، احمد بن صالح. (1422 ق). رسائل آل طوق القطیفی. بیروت: دار المصطفی لاحیاء التراث.
    70. قمی گیلانی، ابوالقاسم بن محمدحسن. (1417 ق). غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: تبلیغات اسلامی.
    71. قمی، سید تقی. (1417 ق). الغایه القصوی فی التعلیق علی العروه الوثقی- کتاب الصوم. قم: محلاتی.
    72. قمی، سید تقی. (1426 ق). مبانی منهاج الصالحین. قم: منشورات قلم الشرق.
    73. کارچانی، مهدی، و مددی، هدی (1398). گزارش نشست نقد رأی (دادگاه تجدیدنظر استان تهران): امکان ابطال سند رسمی رهن به استناد سند عادی انتقال مالکیت با تاریخ مقدم. فصلنامه رأی، 6(26)، 165-186.
    74. کاشف الغطاء، محمدحسین بن علی. (1359 ق). تحریر المجله. نجف اشرف: المکتبه المرتضویه.
    75. کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسین (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
    76. گلپایگانی، سید محمدرضا. (1413 ق). کتاب القضاء. قم: دار القرآن الکریم.
    77. مازندرانى‌، محمد صالح. (1429 ق). شرح فروع الکافی. قم: دار الحدیث.
    78. مامقانى، محمدحسن. (1316 ق). غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب. قم: مجمع الذخائر الإسلامیة.
    79. محقق حلی، جعفر بن حسن. (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    80. محقق داماد، سیدمصطفی. (1406 ق). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر اسلامی.
    81. مکارم شیرازی، ناصر. (1422 ق). بحوث فقهیه هامه. قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه‌السلام.
    82. مکارم شیرازی، ناصر. (1425 ق). أنوار الفقاهة - کتاب البیع. قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه‌السلام.
    83. مکارم شیرازی، ناصر. (1427 ق). استفتائات جدید. چاپ چهارم، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه‌السلام.
    84. منتهایی، عباس، و فروتنی راد، حسین(1392). بررسی تاثیر سند رسمی بر توسعه حقوق عمومی. فصلنامه تحقیقات حقوقی بین‌المللی، 6(22)، 110-131
    85. نائینی، محمدحسین. (1413 ق). المکاسب و البیع. قم: انتشارات اسلامى.
    86. نجفی، محمدحسن. (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. تصحیح عباس قوچانی و علی آخوندی، چاپ هفتم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    87. نراقی، احمد. (1415 ق). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت.
    88. هاشمی شاهرودی، سید محمود. (1423 ق). قرائات فقهیه معاصره. قم: مؤسسه دائر المعارف فقه.
    89. هاشمی شاهرودی، سید محمود. (بی‌تا). مجله فقه اهل‌البیت. حکم القاضی بعلمه، بی‌جا: بی‌نا.
    90. یزدی، سید محمدکاظم. (1428 ق). العروه الوثقی مع التعلیقات. با حواشی امام خمینی (ره)، سید ابوالقاسم خویی، سید محمدرضا گلپایگانی، ناصر مکارم شیرازی، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه‌السلام.
    91. یزدی، محمد. (1415 ق). فقه القرآن، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
جستارهای فقهی و اصولی
دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 36
مقالات علمی پژوهشی
مهر 1403
صفحه 1-1

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار