ضوابط تعدّی از مورد نص

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

10.22034/jrj.2016.20960

چکیده

بی‌تردید نصوص کتاب و سنت به‌عنوان دو منبع مهم در استنباط احکام فقهی، بیشترین کاربرد را در استنباط احکام فقهی دارند. دربارۀ نصوص روایی باید گفت برخی روایات با ویژگی‌هایی همراه هستند که فقیه را برای استنباط حکم بسیاری از وقایع با مشکل و محدودیت مواجه می‌سازند و بنابراین کاربرد کمتری در استنباط دارند. بنابر اشارۀ معصومان:، دامنۀ برخی روایات به موارد محدود یا مصادیق خارجی موردنیاز پرسش‌گر تحدید شده و ایشان در بسیاری از موارد، حکم همان مصداق یا مورد خاص را بیان کرده‌اند. به‌صورت نادر در قرآن‌کریم نیز حکم یک مصداق یا مورد محدود بیان شده است. نویسنده با تبیین انواع شیوه‌ها و ضوابط تعدی از مصداق خاص و مورد محدود که در آیات و روایات آمده، بر آن است که برخی از آنها به‌عنوان خاص معتبر هستند؛ مانند قیاس منصوصُ العلة و قیاس اولویت، و برخی در صورتی که مفید قطع یا اطمینان باشند معتبر شمرده می‌شوند؛ مانند تنقیح مناط قطعی و استقرا، و برخی نیز خارج از این دو گونه هستند؛ مانند اتحاد طریق مسئلتین.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Regulations of Departing the Case of the Text

نویسنده [English]

  • saieed Ziyyaee far
چکیده [English]


Undoubtedly, the Holy Qur’ān and Sunnah (Tradition) are two important resources for deducing the jurisprudential rules. Many traditions enjoy features which make the jurists face challenges eliciting the rules in many cases, therefore, they have less practicality in deduction. According to the infallible Imam’s traditions, the solicitants of questions would ask questions from limited scopes. The infallible Imams would answer to those specific questions for some reasons and would give a specific rule or answer to a certain points. Moreover, the Qur’ān has rarely stated the rule for a certain referent or has confined the rules to a limited case. By referring to the methods and rulings for departing a certain referent and confined case mentioned in the verses and traditions,
the researcher has studied the noteworthy types of text departure as follows: the cases whose causes are stipulated in the Qur’ān and traditions, the analogy of priority, some cases which are certainly expedient are certainly valid such as basis expurgation, finally, some of the cases could not be stated as methods along with other ones such as the unification of two issues methodologically.


کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: departure
  • the analogy of the cases whose causes are stipulated in the Qur’ān and traditions
  • the analogy of priority
  • basis expurgation
  • substitute generalizability
  • similarity generalizability