ضابطه‌مندسازی قاعده اباء از تخصیص

نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی پژوهشگر سطح چهار حوزه علمیه خراسان پژوهشگر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی

10.22081/jrj.2018.48151.1195

چکیده

نوشتار حاضر، به بررسی قاعده اباء از تخصیص و بیان ضوابطی جهت شناسایی دلیل عام آبی از تخصیص پرداخت است. این قاعده هر چند در موارد مختلف مورد کاربرد فقها و اصولیان قرار گرفته است، اما موارد جریان آن به خوبی منقح و مستدل نشده و گاه بدون کوچک‌ترین دلیل و توضیحی، دلیلی آبی از تخصیص معرفی شده است. هدف از نوشتار پیش‌رو بررسی قواعد و ضوابطی است که بتوان بر اساس دلیل عام آبی از تخصیص را شناسایی کرده و بر اساس معیار مشخصی حکم به اباء از تخصیص یک دلیل کرد. بر این اساس نگارنده در این نوشتار ابتدا با روش توصیفی و تحلیلی و با ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی، به مفهوم‌شناسی قاعده پرداخته و با تحلیل و بررسی کلمات فقها و اصولیان به ضوابطی جهت شناسایی عام آبی از تخصیص دست یافته و مجموع آنچه به عنوان معیار و ضابطه به دست آمده را در پنج ضابطه و قاعده کلی تجمیع و معرفی کرده است. برخی از این ضوابط به صورت مستقل منجر به تشخیص عام آبی از تخصیص شده و برخی نیازمند به ضمیمه شدن قرائنی هستند. البته برخی مبانی مطرح در سایر مسائل اصولی نیز در کاربرد یک ضابطه مؤثر خواهند بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Regulation the rule of Incapability of being specialized

نویسنده [English]

  • Belal Shakeri
ph.d. student of juresprudence and basis of low ferdowsi university ph.d. student of seminary of khorasan
چکیده [English]

This article surveys the rule of incapability of being specialized and introduces some regulations to find out the main reason of this rule. Although this rule is used in several problems by the scholars of fiqh and usul al-fiqh, issues in which this rule must be used are not clearly explained and in some cases this rule are used without any reason. The goal of this article is to survey rules and regulations by which find the reason of Incapability of specialized and based on a recognized criteria identify those reasons that are incapable of specialized. Accordingly the author through a descriptive and analytic method tries to identify the concept of the rule and through analysis the words of scholars finds some criterion to recognize incapability of specialized. What are found are introduced in five general rules. Some of which lead to identify the incapability of specialized by itself and some others need the addition of some other signs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Incapability of specialized
  • specialized general
  • subject and verdict

اصل مقاله

فایل PDF را دانلود فرمایید.

مراجع

           قرآن کریم.

  1. آشتیانى، محمدحسن. (1383). الرسائل التسع‏. قم: المؤتمر العلامه الآشتیانی
  2. ــــــــــــــــــــــــ. (1429ق). بحر الفوائد فى شرح الفرائد. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  3. اجتهادى، محمد على. (1400ق). نهایة المأمول فی شرح کفایة الأصول‏. قم: دار النشر.
  4. اراکى، محمدعلى. (1375). أصول الفقه‏. قم: مؤسسه در راه حق.
  5. اسماعیل­پور، محمد على. (1395). مجمع الأفکار و مطرح الأنظار (تقریرات درس خارج میرزا هاشم آملی). قم: المطبعة العلمیة.
  6. اعتمادى، مصطفی. (1387). شرح الرسائل‏. قم: نشر شفق.
  7. آل­شیخ راضى، محمد طاهر. (1426ق). بدایة الوصول فی شرح کفایة الأصول‏. قم: دار الهدی.
  8. امامى خوانسارى، محمد. (1352). تسدید القواعد فى حاشیة الفرائد. تهران: شیخ محمد قوانینی.
  9. انصاری، مرتضی. (1428ق). فرائد الأصول. قم: مجمع الفکر الإسلامی.
  10. بروجردی، محمد تقی. (1417ق). نهایة الأفکار. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  11. بهبهانی، وحید. (1415ق). الفوائد الحائریة. قم: مجمع الفکر الإسلامی.
  12. تبریزى، غلامحسین. (بی تا). أصول مهذبة (خلاصة الأصول). مشهد: چاپخانه طوس.
  13. تبریزى، موسى. (1369ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل. قم: کتبی نجفی
  14. تسترى کاظمینى، عبد الحسین. (1330). الهدایة فی شرح الکفایة. بغداد: مطبعه الآداب فی بغداد.
  15. تقوی اشتهاردی، حسین. (1418ق). تنقیح الأصول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(1).
  16. تنکابنى. محمد. (1385ق). إیضاح الفرائد. تهران: مطبعه الاسلامیه( اخوان کتابچی).
  17. جزایری، محمد جعفر. (1415ق). منتهى الدرایة فی توضیح الکفایة. قم: مؤسسۀ دار الکتاب.
  18. جواهرى، محمد تقى. (1428ق). غایة المأمول‏ (تقریرات درس آیت­الله خویی 1). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  19. حائری­یزدی، عبدالکریم. (1418ق). درر الفوائد. قم: مؤسسۀ النشر الإسلامی.
  20. حسینى­حائرى، کاظم. (1408ق). مباحث الأصول‏ (تقریرات درس خارج شهید صدر). قم: مطبعة مرکز النشر- مکتب الإعلام الإسلامى.
  21. حسینى­شیرازى، صادق. (1427ق). بیان الأصول‏. قم: دار الانصار.
  22. حسینى فیروزآبادى، مرتضى. (1400ق). عنایة الأصول فی شرح کفایة الأصول‏. قم: کتابفروشی فیروز آبادی.
  23. حکیم، عبدالصاحب. (1413ق). منتقى الأصول‏ (تقریرات درس خارج آیت الله محمد روحانی). قم: دفتر آیت الله سید محمد حسینی روحانی.
  24. حلّى، حسین. (1432ق). أصول الفقه. قم: مکتبۀ الفقه و الأصول المختصۀ.
  25. حیدرى، على­نقى. (1412ق). اصول الإستنباط. قم: لجنه اداره الحوزه العلمیه‏.
  26. حیدرى، کمال. (1420ق). قاعدة لا ضرر و لا ضرار (تقریرات درس شهید صدر). قم: دار الصادقین للطباعه و النشر.
  27. خرازی، محسن. (1422ق). عمدة الأصول. قم: مؤسسه در راه حق.
  28. خراسانی، محمدکاظم. (1409ق). کفایۀ الأصول. قم: مؤسسۀ آل البیت(:).
  29. خمینى، مصطفی. (1418ق). تحریرات فی الأصول‏. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(1).
  30. خویی، ابوالقاسم. (1352). أجود التقریرات. قم: مطبعۀ العرفان.
  31. روحانى، محمدصادق. (1382). زبدة الأصول‏. تهران: حدیث دل.
  32. سبحانى، جعفر. (1423ق). تهذیب الأصول‏ (تقریرات درس خارج امام خمینی). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(1).
  33. سیستانى، محمدباقر. (بی تا). قاعدة لا ضرر و لا ضرار (تقریرات درس آیت­الله سیستانی (دام ظله). قم: بی­نا.
  34. صافی، لطف‏الله.‏ (1428ق). بیان الأصول‏. قم: دایره التوجیه و الارشاد الدینی فی مکتب المرجع الدینی آیةالله العظمی الشیخ لطف الله الصافی الگلپایگانی(دام ظله).
  35. صدر، محمد باقر. (1418ق). دروس فی علم الأصول. قم: مؤسسۀ النشر الإسلامی.
  36. طباطبایى المجاهد (سید مجاهد)، محمد بن على. (1296ق). مفاتیح الأصول‏. قم: موسسة آل البیت(:).
  37. طباطبایى حکیم، محمدسعید. (1414ق). المحکم فی أصول الفقه‏. قم: مؤسسۀ المنار.
  38. ــــــــــــــــــــــــــــــ. (1428ق). الکافی فی أصول الفقه‏. بیروت: دار الهلال.
  39. ــــــــــــــــــــــــــــــ. (1431ق). التنقیح‏. بیروت: موسسه الحکمه الثقافه الاسلامیه.
  40. طباطبایى یزدى، محمدباقر. (بی تا). وسیلة الوسائل فی شرح الرسائل‏. قم: مؤلف.
  41. طباطبایی، محمدحسین. (بی تا). حاشیة الکفایة. قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
  42. عبدالساتر، حسن. (1417ق). بحوث فی علم الأصول‏ (تقریرات درس خارج شهید صدر)‏. بیروت: الدار الاسلامیه.
  43. علامه حلى، حسن بن یوسف. (1425ق). نهایة الوصول الى علم الأصول‏. قم: مؤسسه الامام الصادق(7).
  44. فشارکى، محمدباقر. (1413ق). الرسائل الفشارکیة. قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.
  45. قدسى، احمد. (1428ق). انوار الأصول‏ (تقریرات درس خارج آیت‌الله مکارم شیرازی). قم: مدرسة الامام علی بن ابی­طالب(7).
  46. کاشف الغطاء، على. (1381ق). النور الساطع فی الفقه النافع‏. نجف: مطبعة الآداب.
  47. کاظمی خراسانی، محمد علی. (1376). فوائد الأصول. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  48. لارى شیرازى، عبد الحسین. (1418ق). التعلیقة على فرائد الأصول‏. قم: اللجنه العلمیه للمؤتمر.
  49. ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1418ق). تقریرات فی أصول الفقه‏ (تقریرات درس میرزا محمدحسن شیرازی). قم: اللجنه العلمیه للموتمر.
  50. محمدى بامیانى، غلامعلى.‏ (1997م). دروس فی الرسائل‏. قم: دار المصطفی(9) لاحیاء التراث.
  51. محمدى، على. (1385). شرح کفایۀ الأصول‏. قم: الإمام حسین بن علی علیهماالسلام.
  52. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامى. (1389). فرهنگ نامه اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  53. مروجى، على. (1410ق). تمهید الوسائل فی شرح الرسائل‏. قم: مکتب النشر الاسلامی‏.
  54. مظفر، محمدرضا. (1375). أصول الفقه. قم: اسماعیلیان.
  55. مکارم­شیرازى، ناصر. (1370). القواعد الفقهیة. قم: مدرسه الامام علی بن ابی­طالب(7).
  56. موسوى، صمدعلى. (1430ق). دراسات فی الأصول‏ (تقریرات درس آیت­الله فاضل لنکرانی). قم: مرکز فقه الائمة الاطهار(ع).
  57. نجفی مظاهری، مرتضی. (1363). تحریر الأصول (تقریرات درس خارج آغاضیاء عراقی). قم: مطبعه مهر.
  58. نجم­آبادى، ابوالفضل. (1380). الأصول‏ (تقریرات درس خارج محقق نائینی و آغاضیاء عراقی). قم: موسسه آیةالله العظمی البروجردی(ره). لنشر معالم اهل البیت.
  59.  هاشمى­شاهرودى، محمود. (1417ق). بحوث فی علم الأصول (تقریرات درس خارج شهید صدر)‏. قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
  60. واعظ حسینى­بهسودى، محمد سرور. (1422ق). مصباح الأصول (تقریرات درس خارج آیت­الله خویی4). قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی4.
  61. یزدى­نجفى، محمد ابراهیم. (1426ق). حاشیة فرائد الأصول‏. قم: دارالهدی.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 مرداد 1396
  • تاریخ بازنگری: 16 فروردین 1397
  • تاریخ پذیرش: 12 مهر 1397

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار