حدود آزادی اراده در اسقاط مالکیت

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانش پژوه مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و فارغ التحصیل ارشد دانشگاه پردیس فارابی

2 هئیت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

امکان اسقاط ملکیت که از دیرباز به ­عنوان اِعراض در کتاب­ های فقهی مطرح بوده، از مباحثی است که میان مسائل فقهی بحث مستقلی را به خود اختصاص نداده، ولی همواره در لابه­ لای مباحث گوناگونِ فقهی مانندِ صید و غرق شدن اموال مورد بحث قرار گرفته است. در هر صورت در دوره‎های پیشین، عدم امکان اسقاط فتوایی، مشهور و چه­ بسا اجماعی بوده است، ولی امروزه، امکان اسقاط در میان فقهای معاصر دارای طرفدار است و کم‎کم مورد توجه بزرگان بیشتری قرار گرفته است.
 نوشته حاضر نیز با بررسی ادله روایی و همچنین سیرۀ‎ عقلایی، با تکیه بر آرای صاحب­ نظران فقهی، اشکال­ های مطرح برای امکان اسقاط را پاسخ داده و «نظریه امکان اسقاط را به اثبات» رسانده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Range of the Freedom of the Will in the Omission of Property

نویسندگان [English]

  • reza poorsedghi 1
  • abd al rahim Hosseini 2
1 Shiite scholar of the Islamic jurisprudential center of the Imams (AS) and a graduate of the Farabi University campus
2 Faculty of Science Farabi University of Tehran
چکیده [English]

In the Name of Allah the Compassionate the Merciful
The Range of the Freedom of the Will in the Omission of Property
Abstract
The possibility of the omission of property has long been among the significant issues in the field of jurisprudence and law. The discussion on this topic has been addressed in jurisprudence books under the issue of "disclaim". This is a subject which has not been independently addressed in jurisprudence books. This has an important position in the teachings of the scope of transactions, though in the past the lack of omission without reference to defined and determined legal principles was taken for granted. In the recent period, some most famous jurists have inclined to the permission of omission of the property and emphasized the possibility of omission by the owner's will. The present study first discusses express the prominent opinions on the subject and then confirms the contemporary theory with complementation and new reading by analyzing the arguments of both parties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • omission
  • property
  • disclaim
  • ownership
  1. آشتیانى، میرزا محمدحسن بن جعفر،(1425ق)، کتاب القضاء (للآشتیانی ط الحدیثة)، 2 جلد، انتشارات زهیر، کنگرۀ علامه آشتیانى(ره)، قم، ایران، اول
  2. ابن أبی­ جمهور، محمد بن زین الدین، (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة - قم، چاپ: اول.
  3. اصفهانى، محمد حسین کمپانى(1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب (للأصفهانی، ط - الحدیثة)، 5 جلد، أنوار الهدى، قم، ایران، اول.
  4. اصفهانى، محمدحسین، (1418ق)، رسالة فی تحقیق الحق و الحکم، در یک جلد، أنوار الهدى، قم، ایران، اول.
  5. انصارى دزفولى، مرتضى بن محمد امین، (1415ق)، کتاب النکاح (للشیخ الأنصاری)، در یک جلد، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم، ایران، اول.
  6. ایروانى، على بن عبد الحسین نجفى(1406ق)، جمان السلک فی الإعراض عن الملک، در یک جلد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران - ایران، اول.
  7. حکیم، سید محسن طباطبایى(1416ق)، مستمسک العروة الوثقى، 14 جلد، مؤسسة دار التفسیر، قم - ایران، اول.
  8. حلّى، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد(1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، 3 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، دوم.
  9. حلّى، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف(1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، 4 جلد، مؤسسه اسماعیلیان، قم - ایران، اول.
  10. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى(1414ق)، تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة)، 14 جلد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم - ایران، اول.
  11. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى(1388ق)، تذکرة الفقهاء (ط - القدیمة)، در یک جلد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم - ایران، اول.
  12. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى(1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، 3 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول
  13. حلّى، مقداد بن عبد اللّه سیورى(1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، 4 جلد، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره، قم - ایران، اول.
  14. خمینى، سید روح اللّه موسوى(1421ق)، کتاب البیع (للإمام الخمینی)، 5 جلد، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، تهران - ایران، اول.
  15. خویی، سید ابوالقاسم موسوى(1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، 33 جلد، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، قم - ایران، اول.
  16. روحانى قمّى، سید صادق حسینى(1412ق)، فقه الصادق 7(للروحانی)، 26 جلد، دار الکتاب - مدرسه امام صادق ع، قم - ایران، اول.
  17. زنجانى، سید موسى شبیرى(1419ق)، کتاب نکاح (زنجانى)، 25 جلد، مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، قم - ایران، اول.
  18. سبزوارى، محقق، محمد باقر بن محمد مؤمن(بی­تا)، کفایة الأحکام، 2 جلد، انتشارات مهدوى، اصفهان - ایران، اول.
  19. سبزوارى، سید عبد الأعلى(1413ق)، مهذّب الأحکام (للسبزواری)، 30 جلد، مؤسسه المنار - دفتر حضرت آیة الله، قم - ایران، چهارم.
  20. طوسى، محمد بن حسن(1417ق)، العُدة فی أصول الفقه، قم، ناشر: محمد تقی علاقبندیان‏، اول.
  21. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن(1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، 8 جلد، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، تهران - ایران، سوم.
  22. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن(1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، در یک جلد، دار الکتاب العربی، بیروت - لبنان، دوم.
  23. عاملی، شهید ثانى، زین الدین بن على(1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، 15 جلد، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم - ایران، اول.
  24. عراقی، آقا ضیاء الدین، على کزازى(1415ق)، تعلیقة استدلالیة على العروة الوثقى، در یک جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، دوم.
  25. عمیدی، سید عمید الدین بن محمد اعرج حسینى(1416ق)، کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، 3 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول.
  26. فراهیدی، خلیل بن احمد(1410ق)، کتاب العین، 8 جلد، نشر هجرت، قم - ایران، دوم.
  27. قمی، سید تقى طباطبایى(1423ق)، الغایة القصوى فی التعلیق على العروة الوثقى - کتاب الإجارة، در یک جلد، انتشارات محلاتى، قم - ایران، اول.
  28. قمّى، سید تقى طباطبایى(1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، 10 جلد، منشورات قلم الشرق، قم - ایران، اول.
  29. کلینی، ابو جعفر، محمد بن یعقوب(1407ق)، الکافی (ط - الإسلامیة)، 8 جلد، دار الکتب الإسلامیة، تهران - ایران، چهارم.
  30. گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى(1413ق)، کتاب القضاء (للکلبایکانی)، 2 جلد، دار القرآن الکریم، قم - ایران، اول.
  31. گیلانى، نجفى، میرزا حبیب الله رشتى(1401ق)، کتاب القضاء (للمیرزا حبیب­ الله)، 2 جلد، دار القرآن الکریم، قم - ایران، اول.
  32. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى(1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)، 111جلد، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، دوم.
  33. مشکینى، میرزا على(بی­تا)، مصطلحات الفقه، در یک جلد، بی­جا.
  34. نائینى، میرزا محمد حسین غروى(1373ق)، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، 2 جلد، المکتبة المحمدیة، تهران - ایران، اول.
  35. نجفى، صاحب الجواهر، محمد حسن(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، دار إحیاء التراث العربی، بیروت - لبنان، هفتم.
  36. یزدى، سید محمد کاظم طباطبایى(1428ق)، العروة الوثقى مع التعلیقات، دو جلد، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب 7، قم - إیران، اول.