تحلیل فقهی (ماده607) قانون مجازات اسلامی در تعیین مقدار دیه لب‌ها

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 استادیار حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی و پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی (نویسندۀ مسئول)

3 دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی

چکیده

فقیهان امامیه بر این باورند که از بین بردن هر دو لب، موجب ثبوت دیه کامل است، امّا پیرامون مقدار دیه هر یک از لب‌ها به‌طور جداگانه و در حالت انفرادی، اختلاف‌نظر دارند. با احصای تمامی دیدگاه­ های مطرح شده در این زمینه می­توان دریافت همه این اختلاف­نظرها در قالب دو نظریه کلی قابل ارائه است. در نظریۀ نخست که می­توان با نام نظریۀ تنصیف از آن یاد کرد، لب بالا و پایین، در میزان دیه با هم برابرند و به هر یک نصف دیه کامل تعلق می­گیرد. این انگاره در ماده 607 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392) مقبول قانون­گذار ایران نیز قرار گرفته است. در نظریۀ دوم که نظریۀ تغلیب خوانده شده، میزان دیۀ لب پایین، نسبت به لب بالا افزون­تر است. معتقدان به نظریۀ اخیر، در مقدار این فزونی، بر یک رأی نیستند و هر یک بنا به دلایلی، میزان خاصّی برای آن در نظر گرفته ­اند. در این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی و با مراجعه به اسناد معتبر، نظریۀ تغلیب ترجیح داده شده است و از میان سه دیدگاهی که ذیل این نظریه در زمینه میزان فزونی دیه لب پایین ارائه گشته، دیدگاهی برگزیده شده که وفق روایت ظریف، دیه لب بالا را نصف دیه کامل و دیه لب پایین را دو سوم دیه کامل تعیین کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

reflection again on the jurisprudence principles Diaa of lips ( subject of article 607 ): from Taskif theory to Taghlib theory

نویسندگان [English]

  • Majid Ghorgebeyghi 1
  • Mohamad jafar Sadeqpour 2
  • sohrab bahadori 3
1 College faculty member
2 Centre for Forensic Studies Centre
3 PhD student
چکیده [English]

Shia Muslims all believe that the loss of both sides will prove the heart of the blood , but they differ on the amount of blood on each lips separately and in solitary confinement. in addition , all of the opinions expressed in this regard can be found in the form of two general. in the first thesis , which can be referred to as the " Taskif theory " , upper - and lower lip are equal in the amount of blood , each containing half a total amount of blood . the idea is adopted in article 607 of the islamic penal code ( approved in 1392 ) of the iranian lawmaker . in the second thesis , in this paper , " Taghlib theory " is higher , lower lip blood ratio is higher than the upper lip. the believers in the latter theory , in the amount of this increase , are not on one vote , Each one , for some reason , has a particular value for it . in this study , with descriptive and analytical method and with reference to valid documents , Taghlib theory has been preferred , and from the three perspectives that are presented below the theory in the field of lip redundancy , a view that is compatible with the delicate narrative , the upper lip is half of perfect blood and the blood loss of the lower lip is two thirds complete.

کلیدواژه‌ها [English]

  • upper lip
  • lower lip
  • Taskif theory
  • Taghlib theory
  • more functionality
  • Zarif hadith
  1. إبن­ داود حلّى، حسن بن على، 1383، رجال إبن داود، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  2. إبن­ غضائری، احمد بن ابى­عبدالله، بی­تا، رجال إبن الغضائری - کتاب الضعفاء، قم، بی ­نا.
  3. اردبیلى، احمد بن محمد، 1403، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 14، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  4. اسکافى، إبن­ جنید،1416، مجموعة فتاوى ابن­ جنید، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  5. اصفهانى، فاضل هندى، محمد بن حسن، 1416،  کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج 11، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
  6. اصفهانى، مجلسى اول، محمد تقى،1406، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج 13، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، دوم،
  7. اصفهانى، مجلسى دوم، محمد باقر بن محمد تقى، 1404، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول6، ج 26، تهران: دار الکتب الإسلامیة، دوم.
  8. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1406، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج 16، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره، اول.
  9. آبى، فاضل، حسن بن ابى­طالب یوسفى،1417، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، سوم.
  10. بای، حسینعلی، «تأملی در قاعده دیه شکستگی استخوان‌ها»، 1394، حقوق اسلامی، سال دوازدهم، شماره 44.
  11. بغدادى، مفید، محمّد بن محمد، 1413،  المقنعة (للشیخ المفید)، در یک جلد، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفیدره، اول.
  12. تبریزى، جواد بن على، 1428، تنقیح مبانی الأحکام ـ کتاب الدیات، در یک جلد، قم: دار الصدیقة الشهیدة سلام الله علیها، اول.
  13. الجزیری، عبد الرحمن بن محمد عوض، 1424،  الفقه على المذاهب الأربعة، ج5، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة الثانیه.
  14. حاجی­ده­آبادی، احمد، 1383، قاعده دیه اعضا در فقه امامیه و اهل سنت، فقه و حقوق، شماره 2.
  15. حائرى، سید على بن محمد طباطبایى، 1409، الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع ـ حدیقة المؤمنین،ج 3، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى قدس سره، اول.
  16. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1418، ریاض المسائل (ط ـ الحدیثة)،ج 16، قم: مؤسسه آل البیت(:)، اول.
  17. حجازی، رضا، 1392،  آناتومی سر و گردن، ، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سیزدهم.
  18. حلبى، ابن­زهره، حمزة بن على حسینى، 1417، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، در یک جلد، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، اول.
  19. حلبى، ابوالصلاح، تقى الدین بن نجم الدین، 1403،  الکافی فی الفقه، در یک جلد، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین (ع)، اول.
  20. حلّى، ابن­ادریس، محمد بن منصور بن احمد، 1410،  السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم.
  21. حلّى، جمال الدین، احمد بن محمد اسدى، 1407،  المهذب البارع فی شرح المختصر النافع،ج 5، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
  22. حلّى، شمس الدین محمد بن شجاع القطّان، 1424، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج 2، قم: مؤسسه امام صادق (7)، اول.
  23. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، 1410،  إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان،ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
  24. ـــــــــــــــــــــــــــ، 1381، رجال العلامة - خلاصة الأقوال، چاپ دوم، نجف اشرف، منشورات المطبعة الحیدریة، دوم.
  25. ـــــــــــــــــــــــــــ، 1411،  تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، در یک جلد، تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، اول.
  26. ـــــــــــــــــــــــــــ، بی­تا،  تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط ـ القدیمة)، ج 2، مشهد: مؤسسه آل البیت (:)، اول.
  27. ـــــــــــــــــــــــــــ،1421، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، در یک جلد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، اول.
  28. ـــــــــــــــــــــــــــ، 1413،  قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
  29. ـــــــــــــــــــــــــــ، 1413، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 9، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم.
  30. حلّى، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، 1387،  إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج 4، قم: مؤسسة اسماعیلیان، اول.
  31. حلّى، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن، 1418، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، ج 2، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، ششم.
  32. ـــــــــــــــــــــــــ ، 1408، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 4، قم: مؤسسة اسماعیلیان، دوم.
  33. حلّى، یحیى بن سعید، 1394، نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، در یک جلد، قم: منشورات رضى، اول.
  34. خمینى، سید روح اللّه موسوى، بی­تا، تحریر الوسیلة، ج 2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، اول.
  35. خوانسارى، سید احمد بن یوسف،1405، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج 7، قم: مؤسسه اسماعیلیان، دوم.
  36. خویى، سید ابوالقاسم موسوى، 1422، مبانی تکملة المنهاج، ج 2، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، اول.
  37. ــــــــــــــــــــــــــــــ ، بی­تا، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، ج 19، بی­جا، بی­نا.
  38. درک، ریچارد و همکاران، 1392، آناتومی گری برای دانشجویان، ترجمه: محمد اکبری و همکاران، ج 3، تهران، انتشارات ابن­سینا، چاپ سوم،
  39. سبزوارى، سیدعبدالأعلى، 1413، مهذّب الأحکام، ج 29، قم: مؤسسه المنار ـ دفتر حضرت ایشان، چهارم.
  40. سیوری حلّى، مقداد بن عبداللّه، 1404،  التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، ج 4، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره، اول.
  41. شبیری زنجانی، سیدموسی، 1419،  کتاب نکاح، ج ‌1، قم، مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز، اول.
  42. صیمرى، مفلح بن حسن، 1408، تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف ـ منتخب الخلاف، ج 3، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ـ ره، اول.
  43. ــــــــــــــــــــــ ، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج 4، بیروت: دار الهادی، اول، 1420
  44. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، 1390، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج 4، تهران: دار الکتب الإسلامیة، اول.
  45. ـــــــــــــــــــــ ، 1407، الخلاف، ج 6، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
  46. ـــــــــــــــــــــ ، 1387، المبسوط فی فقه الإمامیة، ج 8، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، سوم.
  47. ـــــــــــــــــــــ ، 1400، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، در یک جلد، بیروت: دار الکتاب العربی، دوم.
  48. ـــــــــــــــــــــ  ، 1407،  تهذیب الأحکام، ج 10، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چهارم.
  49. طوسى، محمد بن على بن حمزه، 1408، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، در یک جلد، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ـ ره، اول.
  50. عاملى، سید جواد بن محمد حسینى، بی­تا، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط ـ القدیمة)، ج 11، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، اول.
  51. عاملى، شهید اول، محمد بن مکى، 1410،  اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، در یک جلد، بیروت: دار التراث ـ الدار الإسلامیة، اول.
  52. ـــــــــــــــــــــــ ، 1414، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، ج 4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، اول.
  53. عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، 1410،  الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى ـ کلانتر)، ج 10، قم: کتابفروشى داورى، اول.
  54. ــــــــــــــــــــ ، حاشیة الإرشاد، ج 4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، اول، 1414
  55. ـــــــــــــــــــــ، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج 15، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، اول، 1413
  56. عمانى، حسن بن على بن ابى عقیل، حیاة ابن أبی عقیل و فقهه، در یک جلد، قم: مرکز معجم فقهى، اول، 1413
  57. ------- ، مجموعة فتاوى ابن أبی عقیل، در یک جلد، قم: اول، بی­تا
  58. عمیدى، سید عمید الدین بن محمد، کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول، 1416
  59. فقعانى، على بن على بن محمد، الدر المنضود فی معرفة صیغ النیات و الإیقاعات و العقود، در یک جلد، قم: مکتبة إمام العصر (عج) العلمیة، قم، اول، 1418
  60. قمّى، سید صادق حسینى روحانى، فقه الصادق علیه السلام (للروحانی)، ج 26، قم: دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق علیه السلام، اول، 1412
  61. قمّى، صدوق، محمّد بن على بن بابویه، المقنع (للشیخ الصدوق)، در یک جلد، قم: مؤسسه امام هادى علیه السلام، اول، 1415
  62. ------- ، 1418،  الهدایة فی الأصول و الفروع، در یک جلد، قم: مؤسسه امام هادى (7)، اول، 1418
  63. ------- ، 1413، من لا یحضره الفقیه، ج 4، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم.
  64. کشّی ، محمد بن عمر بن عبد العزیز، 1390، رجال الکشّی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
  65. کاشانى، حاج آقا رضا مدنى، 1408، کتاب الدیات (للمدنی الکاشانی)، در یک جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
  66. کاشانى، محمد محسن فیض، بی­تا، مفاتیح الشرائع، ج 3، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ـ ره، اول.
  67. کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، 1407، الکافی (ط ـ الإسلامیة)، ج 8، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چهارم.
  68. کیدرى، محمد بن حسین، 1416، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، در یک جلد، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، اول.
  69. لنکرانى، محمد فاضل موحدى، 1418،  تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الدیات، در یک جلد، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (ع)، اول.
  70. مسچر، آنتونی، 1395، بافت شناسی پایه، ترجمه: رضا شیرازی و همکاران، چاپ اول، تهران، انتشارات میرماه، اول.
  71. نجاشی، ابو الحسن احمد بن على، 1407، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  72. میرمحمدصادقی، حسین، 1392، جرایم علیه اشخاص، ج 1، تهران: نشر میزان، چاپ دوازدهم.
  73. نجفى، محمد حسن، 1404، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 43، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، هفتم.