2دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی و پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی (نویسندۀ مسئول)
3دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه خوارزمی
تاریخ دریافت: 31 خرداد 1397،
تاریخ بازنگری: 30 بهمن 1397،
تاریخ پذیرش: 09 اسفند 1397
چکیده
فقیهان امامیه بر این باورند که از بین بردن هر دو لب، موجب ثبوت دیه کامل است، امّا پیرامون مقدار دیه هر یک از لب‌ها به‌طور جداگانه و در حالت انفرادی، اختلاف‌نظر دارند. با احصای تمامی دیدگاه های مطرح شده در این زمینه میتوان دریافت همه این اختلافنظرها در قالب دو نظریه کلی قابل ارائه است. در نظریۀ نخست که میتوان با نام نظریۀ تنصیف از آن یاد کرد، لب بالا و پایین، در میزان دیه با هم برابرند و به هر یک نصف دیه کامل تعلق میگیرد. این انگاره در ماده 607 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392) مقبول قانونگذار ایران نیز قرار گرفته است. در نظریۀ دوم که نظریۀ تغلیب خوانده شده، میزان دیۀ لب پایین، نسبت به لب بالا افزونتر است. معتقدان به نظریۀ اخیر، در مقدار این فزونی، بر یک رأی نیستند و هر یک بنا به دلایلی، میزان خاصّی برای آن در نظر گرفته اند. در این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی و با مراجعه به اسناد معتبر، نظریۀ تغلیب ترجیح داده شده است و از میان سه دیدگاهی که ذیل این نظریه در زمینه میزان فزونی دیه لب پایین ارائه گشته، دیدگاهی برگزیده شده که وفق روایت ظریف، دیه لب بالا را نصف دیه کامل و دیه لب پایین را دو سوم دیه کامل تعیین کرده است.
Shia Muslims all believe that the loss of both sides will prove the heart of the blood , but they differ on the amount of blood on each lips separately and in solitary confinement. in addition , all of the opinions expressed in this regard can be found in the form of two general. in the first thesis , which can be referred to as the " Taskif theory " , upper - and lower lip are equal in the amount of blood , each containing half a total amount of blood . the idea is adopted in article 607 of the islamic penal code ( approved in 1392 ) of the iranian lawmaker . in the second thesis , in this paper , " Taghlib theory " is higher , lower lip blood ratio is higher than the upper lip. the believers in the latter theory , in the amount of this increase , are not on one vote , Each one , for some reason , has a particular value for it . in this study , with descriptive and analytical method and with reference to valid documents , Taghlib theory has been preferred , and from the three perspectives that are presented below the theory in the field of lip redundancy , a view that is compatible with the delicate narrative , the upper lip is half of perfect blood and the blood loss of the lower lip is two thirds complete.
إبن داود حلّى، حسن بن على، 1383، رجال إبن داود، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
إبن غضائری، احمد بن ابىعبدالله، بیتا، رجال إبن الغضائری - کتاب الضعفاء، قم، بی نا.
اردبیلى، احمد بن محمد، 1403، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 14، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
اسکافى، إبن جنید،1416، مجموعة فتاوى ابن جنید، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
اصفهانى، فاضل هندى، محمد بن حسن، 1416، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج 11، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
اصفهانى، مجلسى اول، محمد تقى،1406، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج 13، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، دوم،
اصفهانى، مجلسى دوم، محمد باقر بن محمد تقى، 1404، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول6، ج 26، تهران: دار الکتب الإسلامیة، دوم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1406، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج 16، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره، اول.
آبى، فاضل، حسن بن ابىطالب یوسفى،1417، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، سوم.
بای، حسینعلی، «تأملی در قاعده دیه شکستگی استخوان‌ها»، 1394، حقوق اسلامی، سال دوازدهم، شماره 44.
بغدادى، مفید، محمّد بن محمد، 1413، المقنعة (للشیخ المفید)، در یک جلد، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفیدره، اول.
تبریزى، جواد بن على، 1428، تنقیح مبانی الأحکام ـ کتاب الدیات، در یک جلد، قم: دار الصدیقة الشهیدة سلام الله علیها، اول.
الجزیری، عبد الرحمن بن محمد عوض، 1424، الفقه على المذاهب الأربعة، ج5، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة الثانیه.
حاجیدهآبادی، احمد، 1383، قاعده دیه اعضا در فقه امامیه و اهل سنت، فقه و حقوق، شماره 2.
حائرى، سید على بن محمد طباطبایى، 1409، الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع ـ حدیقة المؤمنین،ج 3، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى قدس سره، اول.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1418، ریاض المسائل (ط ـ الحدیثة)،ج 16، قم: مؤسسه آل البیت(:)، اول.
حجازی، رضا، 1392، آناتومی سر و گردن، ، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سیزدهم.
حلبى، ابنزهره، حمزة بن على حسینى، 1417، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، در یک جلد، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، اول.
حلبى، ابوالصلاح، تقى الدین بن نجم الدین، 1403، الکافی فی الفقه، در یک جلد، اصفهان: کتابخانه عمومى امام امیر المؤمنین (ع)، اول.
حلّى، ابنادریس، محمد بن منصور بن احمد، 1410، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم.
حلّى، جمال الدین، احمد بن محمد اسدى، 1407، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع،ج 5، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
حلّى، شمس الدین محمد بن شجاع القطّان، 1424، معالم الدین فی فقه آل یاسین، ج 2، قم: مؤسسه امام صادق (7)، اول.
حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، 1410، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان،ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
ـــــــــــــــــــــــــــ، 1381، رجال العلامة - خلاصة الأقوال، چاپ دوم، نجف اشرف، منشورات المطبعة الحیدریة، دوم.
ـــــــــــــــــــــــــــ، 1411، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، در یک جلد، تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، اول.
ـــــــــــــــــــــــــــ، بیتا، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط ـ القدیمة)، ج 2، مشهد: مؤسسه آل البیت (:)، اول.
ـــــــــــــــــــــــــــ،1421، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، در یک جلد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، اول.
ـــــــــــــــــــــــــــ، 1413، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
ـــــــــــــــــــــــــــ، 1413، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 9، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم.
حلّى، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، 1387، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج 4، قم: مؤسسة اسماعیلیان، اول.
حلّى، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن، 1418، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، ج 2، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة، ششم.
ـــــــــــــــــــــــــ ، 1408، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 4، قم: مؤسسة اسماعیلیان، دوم.
حلّى، یحیى بن سعید، 1394، نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، در یک جلد، قم: منشورات رضى، اول.
خمینى، سید روح اللّه موسوى، بیتا، تحریر الوسیلة، ج 2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، اول.
خوانسارى، سید احمد بن یوسف،1405، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج 7، قم: مؤسسه اسماعیلیان، دوم.
خویى، سید ابوالقاسم موسوى، 1422، مبانی تکملة المنهاج، ج 2، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، اول.
ــــــــــــــــــــــــــــــ ، بیتا، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، ج 19، بیجا، بینا.
درک، ریچارد و همکاران، 1392، آناتومی گری برای دانشجویان، ترجمه: محمد اکبری و همکاران، ج 3، تهران، انتشارات ابنسینا، چاپ سوم،
سبزوارى، سیدعبدالأعلى، 1413، مهذّب الأحکام، ج 29، قم: مؤسسه المنار ـ دفتر حضرت ایشان، چهارم.
سیوری حلّى، مقداد بن عبداللّه، 1404، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، ج 4، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ره، اول.
شبیری زنجانی، سیدموسی، 1419، کتاب نکاح، ج 1، قم، مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز، اول.
صیمرى، مفلح بن حسن، 1408، تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف ـ منتخب الخلاف، ج 3، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ـ ره، اول.
ــــــــــــــــــــــ ، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، ج 4، بیروت: دار الهادی، اول، 1420
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، 1390، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج 4، تهران: دار الکتب الإسلامیة، اول.
ـــــــــــــــــــــ ، 1407، الخلاف، ج 6، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول.
ـــــــــــــــــــــ ، 1387، المبسوط فی فقه الإمامیة، ج 8، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، سوم.
ـــــــــــــــــــــ ، 1400، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، در یک جلد، بیروت: دار الکتاب العربی، دوم.
ـــــــــــــــــــــ ، 1407، تهذیب الأحکام، ج 10، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چهارم.
طوسى، محمد بن على بن حمزه، 1408، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، در یک جلد، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى ـ ره، اول.
عاملى، سید جواد بن محمد حسینى، بیتا، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط ـ القدیمة)، ج 11، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، اول.
عاملى، شهید اول، محمد بن مکى، 1410، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، در یک جلد، بیروت: دار التراث ـ الدار الإسلامیة، اول.
ـــــــــــــــــــــــ ، 1414، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، ج 4، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، اول.
عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، 1410، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى ـ کلانتر)، ج 10، قم: کتابفروشى داورى، اول.
ابتدای صفحه