در آمدی بر مبانی فقهی استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح چهار فقه و اصول حوزه علمیه مشهد (نویسنده مسئول)

2 دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

3 مدرس سطوح عالی حوزه علمیه مشهد

چکیده

شبکه‌های اجتماعی مجازی ازجمله امور نوپدیدی است که بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد در سطح بین‌الملل تأثیرگذار بوده و در آینده نقش به‌مراتب مهم‌تری خواهد داشت. از یکسو با استناد به ادله حرمت استفاده از کتب ضالّه، حرمت اشاعه فحشا و کذب، حرمت افساد فی‌الارض، قاعده نفی سبیل و قاعده وجوب دفع ضرر محتمل می‌توان به حرمت استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی حکم کرد؛ اما در مقابل با رد ادله حرمت و استناد به ادله دال بر ضرورت اهتمام به امور مسلمین، ضرورت امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر و قاعده نفی عسروحرج، به حلیت و جواز استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌شود حکم کرد. در این پژوهش با تحلیل دقیق ادله و سیر در منابع فقهی دانسته شد که فضای مجازی در واقع ابزار و بستری است با قابلیت استفاده سودمند و زیانبار که امکان استفاده زیانبار از آن موجب ممنوعیت استفاده از آن به‌طورکلی نیست. همچنین استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی فی‌نفسه مجاز است، خصوصاً بر کسانی که توانایی استفاده صحیح از این ابزار کارآمد را دارند، واجب است که از این بستر برای تحکیم، تبلیغ و ترویج معارف دینی و ارزش‌های انقلاب اسلامی استفاده نمایند؛ ولیکن اگر استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی موجب اضلال، اشاعه فحشا و کذب، القای در مفسده یا تقویت دشمنان اسلام گردد، استفاده از آن جایز نبوده و حکومت اسلامی موظف به رصد و فیلتر کردن هدفمند آنهاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Coming to the religious jurisprudence of using virtual social networks

نویسندگان [English]

  • mohammad sheibani 1
  • Mohsen Jahangiri 2
  • Seyyed Aliasghar Hosseani 3
1 The manager of Islamic studies in English
2 Faculty member, Islamic sciences university, Razavi branch
3 Howzeh
چکیده [English]

Social networks are the modern phenomena which have influenced personal and general aspects of human life at international level and it will have more everlasting effects on human life in the future. In Islamic jurisprudence, Shar’i rulings of social media usage can be deduced from two different categories of contradictory arguments. In one side shar’i rulings like reading kutub al-dalla (destructive books) is forbidden, propagation of lechery and falsehood is prohibited, prohibition of spreading destruction in the earth, naafi sabeel (rule which reject all kinds of mastery) and the obligation of self-defense from possible danger etc. say that the usage of social networks is forbidden. On the other hand, Shar’i rulings which emphasize the necessity of paying attention to Muslims affairs, necessity of ordering good and prohibiting evil and the rule that reject any burden or unbearable task etc. describe that social networks usage is lawful. In this research paper arguments, resources and fatwas in the jurisprudent books have been deeply assessed and it is included that in fact social networks is an accurate source to benefit positively and its possible inaccurate usage does not make it totally forbidden. In the same way usage of social media in its original form is allowed, especially for those who are master in its positive usage. Sometimes it becomes obligatory to use social media to preach, spread and support Islam and values of Islamic revolution. But if the usage of social network cause lechery, falsehood, destruction and corruption to spread or enemy to be strong then it is forbidden and Islamic government is responsible to decrease its danger and harms by controlling and filtering some of the destructive networks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social networks
  • social media
  • cyberspace
  • lawful
  • prohibited
  • jurisprudence (fiqh)