بازکاوی اجتماع امر و نهی

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم.

2 دانش آموخته سطح 3 حوزه علمیه قم.

چکیده

از جمله مسائل بسیار پیچیده و قدیمی در علم اصول، بحث جواز اجتماع امر و نهی است که علاوه بر فوائد علمی فراوان در علم اصول، دارای ثمرات فقهی و عملی مانند صحت یا بطلان خواندن نماز در مکان غصبی نیز می­باشد. پس از بررسی مفردات و تنقیح محل بحث، با سه قول در این خصوص مواجه می­شویم که جواز، امتناع و جواز عقلی و امتناع عرفی را می ­توان نام برد. نویسندگان در ادامه به نقل اهمّ دلایل مثبتین و نافین پرداخته است و سپس وارد بحث اضطرار با سوء اختیار شده که یکی از مباحث مهم در این زمینه است. اقوال و مبانی در زمینه کسی­که با سوء اختیار، خود را مضطر نموده است تا شش مورد نیز گفته شده است که از آن جمله می­توان به سقوط نهی به­ طور مطلق و باقی ماندن وجوب و ثبوت نهی فعلی و عدم وجوب اشاره نمود. نگارندگان پس از نقل و بسط اقوال در این خصوص، اشکالات هر یک از اقوال را با استفاده از آیات و روایات بررسی کرده و ثابت نموده که عنوان اضطرار از سوی شارع مقدس از باب حکومت تضییق گردیده است؛ از همین رو، هر اضطراری رافع حرمت نیست و در نهایت، با استفاده از ابواب دیگر فقهی، توانسته است قول به جواز اجتماع امر و نهی را ثابت نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Togetherness of Command and Forbiddance

نویسندگان [English]

  • Alireza Hooshyar 1
  • Hasan Ghanbari 2
1 dsfsggs fdgdt bfgfy bfgh by bvhvy mvhvy mvhfy
2 dsgsg bsffgf ghhjj ghhjj gftgb.
چکیده [English]

The issue of the permissibility of togetherness of command and forbiddance is considered among the most complex and oldest issues in the knowledge of oṣūl which has jurisprudential and practical benefits such as the truth or wrongness of saying prayers in a usurped place. Having investigated the lexicon and clarifying the subject matter, the researchers have proposed three opinions in this regards such permissibility, refusal, and intellectual permissibility and customary refusal. In the next phase, the researchers have raised the most important issue of negating and confirming reasons and the issue of compulsion due to the lack of freewill. There are to six opinions and principles about the person who have doomed himself obliged due to lack of freewill among which the absolute command wavier, taking the obligation, affirming the forbiddance of act, and lack of obligation could be mentioned. Having explained and expanded these opinions, the researchers have investigated the weaknesses of these opinions using the Qur'an verses and the Imam's traditions and have proved that proposing the issue of compulsion by the shariah legislator from the viewpoint of ruling the society is narrowed; therefore, any kind of compulsion cannot remove the illegality. Ultimately, they have proved the opinion to the permissibility of gathering the command and forbiddance using other jurisprudential chapters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Togetherness
  • command
  • forbiddance
  • permissibility
  • refusal
  • lack of freewill
  • the obliged
  1. قرآن کریم.
    1. آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین. (1427ق). کفایة الاصول. عباس علی سبزواری. چ سوم. قم. موسسه نشر اسلامی.
    2. انصاری، مرتضی بن محمدامین. (1383ش). مطارح الأنظار. تقریرات ابوالقاسم کلانتری. چ دوم. قم. مجمع الفکر الاسلامی.
    3. إبن­ منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). ‌لسان العرب.چ سوم. بیروت. دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر.
    4. إبن ­بابویه، محمد بن على‏.( 1403 ق‏). معانی الأخبار. مصحح: غفارى، على اکبر. چ اول‏. قم‏. دفتر انتشارات اسلامى.
    5. إبن بابویه، محمد بن على‏. (1413 ق‏).من لا یحضره الفقیه‏. چ دوم. قم‏. دفتر انتشارات اسلامى.
    6. اصفهانى، محمد حسین‏. (1374ق). نهایة الدرایة فی شرح الکفایة. چ اول. قم. سید الشهداء.
    7. اصفهانى،حسین بن محمد راغب‌.(1412ق). مفردات الفاظ قرآن. چ اول. لبنان ـ سوریه. دارالعلم ـ دار الشامیه.
    8. بهبهانى، محمد باقر بن محمد.( 1416ق‏). الرسائل الأصولیة. چ اول. قم. مؤسسه علامه وحید بهبهانی.
    9. جلالی مازندرانی، محمود.(1415ق). المحصول فی علم الاصول( تقریر البحوث آیه اللّه جعفر سبحانی). قم.
    10. جوادی آملی، عبدالله. (1386ش). تسنیم. چ دوم. بی­جا. مرکز نشر اسراء.
    11. جوهرى، اسماعیل بن حماد‌. (1410ق). الصحاح. چ اول. بیروت. دار العلم للملایین.‌
    12. حرّ عاملى، محمد بن حسن‏. (1409 ق‏). وسائل الشیعه. چ اول. قم. مؤسسة آل البیت (:).
    13. خویی، سیدابوالقاسم. (1419ق) دراسات فی علم الاصول. تقریرات علی شاهرودی. چ اول. قم. مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
    14. سبحانى تبریزى، جعفر. (1387ش). الموجز فی أصول الفقه‏.چ چهاردهم. قم. مؤسسه امام صادق(7).
    15. صدر، سیدمحمدباقر. (1417ق).بحوث فی علم الاصول. تحقیق سیدمحمود شاهرودی.چ سوم. قم. مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
    16. طباطبایی، محمدحسین. (1374ش). المیزان. ترجمه محمدباقر موسوی. چ پنجم. قم. دفتر نشر اسلامی.
    17. طوسى، محمد بن حسن‏.(بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن‏. مصحح: عاملى، احمد حبیب‏. چ اول. بیروت.
    18. علم الهدی، علی بن حسین.(1363 ش). الذریعة الی اصول الشریعة. چ اول. تهران. چاپ گرجی.
    19. فاضل موحدى لنکرانى، محمد(1381ش). اصول فقه شیعه. چ اول.قم. مرکز فقهى ائمه اطهار :
    20. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1310ق). العین. چ دوم. قم. هجرت.
    21. فیّومى، احمد بن محمد مقرى‌.(بی­تا).المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی‌.چ اول. قم. دار الرضی.
    22. قمى، على بن ابراهیم‏.( 1363ش). تفسیر القمی‏. محقق: موسوى جزایرى، طیب.‏ چ سوم. قم‏. دار الکتاب.
    23. کلینى، محمد بن یعقوب‏. (1407 ق‏). الکافی. چ چهارم. تهران. دار الکتب الإسلامیة.
    24. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1389ش). فرهنگ نامه اصول فقه‏. چ اول. قم. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‏.
    25. مشکینی ابوالحسن.(1364ش).کفایة الأصول با حواشی ابوالحسن مشکینی. تهران. چاپ سنگی.
    26. مشکینی، علی.(1413ق). اصطلاحات الاصول.چ پنجم. قم. الهادی
    27. مظفر، محمدرضا. (1375ش). اصول الفقه. چ پنجم. قم. اسماعیلیان.
    28. موسوی خمینى، سیدروح الله‏. (1415ق). مناهج الوصول إلى علم الأصول. چ اول. قم. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(;).
    29. موسوی خمینى، سیدروح الله. (1423ق). تهذیب الاصول. تقریرات جعفر سبحانی. چ اول. تهران. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    30. میرزاى قمى، ابوالقاسم بن محمدحسن‏ (1378ق). قوانین الأصول. چ دوم. تهران. مکتبة العلمیة الاسلامیه.
    31. نائینی، محمدحسین. (1376ش). فوائد الأصول. محمّد علی کاظمی خراسانی. چ اول. قم. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    32. نجفى، محمد حسن‌. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌. چ هفتم. بیروت. دار إحیاء التراث العربی‌.
    33. یزدی، سید کاظم (طباطبایی). (1317ش). رساله فی اجتماع الامر و النهی. چ اول. تهران. چاپ سنگی.