بررسی لزوم اعتبار شرایط شاهد در کارشناس

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

2 دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

3 استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد

چکیده

رجوع به کارشناس و خبره در فقه و حقوق در مسائل فنّی و تخصصی و کشف حقیقت به­ویژه در دادرسی دارای اهمیت و ارزش بسیاری بوده تا جایی­که نظریه کارشناسی از ارکان اصلی دادرسی به­شمار می­رود؛ بنابراین، برای معتبر بودن نظریة کارشناسی، کارشناس باید واجد شرایط خاصی باشد. برخی معتقدند برای معتبر بودن نظریه کارشناس، چه در دادرسی و چه در موارد دیگر، شرایط شهادت از جمله تعدّد، عدالت شاهد و ... باید رعایت شود و برخی دیگر اعتبار شرایط شاهد را لازم نمی­دانند. با توجه به موارد مختلف ارجاع به خبره در ابواب مختلف فقه و حقوق و بررسی شرایط کارشناس و خبره و تییین ماهیت شهادت و مقایسه کارشناسی با شهادت، می­ توان گفت: ماهیت کارشناسی با شهادت متفاوت است و فقط در مواردی که دلیل خاص بر رعایت شرایط شهادت وجود دارد، کارشناس باید شرایط شاهد را دارا باشد. در غیر این­صورت، به قول کارشناسِ مورد وثوق، عمل می­ شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Research on the Necessity of the Validity of Witness’s Qualifications in an Expert

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Ebrahimzadeh 1
  • Mostafa Rajaeipour 2
  • Seyyed Mohesn Razmi 3
1 Education Department of Khorasan Razavi Institute of Higher Education
2 Azad Un
3 Azad Un Mashhad
چکیده [English]

Consulting experts in technical and specific issues to discover the truth, namely in trials, is of paramount significance in Islamic law and jurisprudence, and even the expert’s advice is considered as the main pillars of trials. Thus, to have a valid expertise opinion, he should be qualified enough with some specific qualifications. According to some scholars, to have a valid expertise opinion either in trials or other issues, the expert should hold witnessing qualifications such as multiplicity and justice of a witness, and on and so forth, while some other scholars do not regard them necessary. With respect to different cases of referring to experts in different entries of jurisprudence and Islamic law and by examining the qualifications of an expert and stating the nature of witnessing and comparing the issue of testimony to expertise we may conclude that the natures of testimony and expertise are different, and only in specific situations in which the qualifications of witness are observed, the expert could be in the position of the witness, otherwise the opinion of a reliable expert is the criterion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • expert
  • expertise
  • witness
  • testimony

مراجع

  1. الآخوند ­الخراسانی، محمدکاظم، (1415ق)،  کفایةالاصول، مؤسسة النشر اسلامی، قم، چاپ سوم.
  2. آذرپور، حمید و حجتی اشرفی، غلامرضا، (1385ش)، مجموعه­ محشای بخشنامه­های ثبتی،گنج دانش، تهران، چاپ نهم.
  3. آل­بحر­العلوم، السید محمدتقی، ( 1362ش)،  بلغةالفقیه، منشورات مکتبة­الصادق، تهران، چاپ چهارم، مجلدات 1-3.
  4. إبن­منظور، (1408 ق)، لسان­العرب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول، ج4.
  5. ارجمند دانش، جعفر، (1378ش)،  ترمینولوژی حقوق جزای اسلامی، [بی­جا]: اعظم بناب، چاپ اول.
  6. الاردبیلی (المحقق­الاردبیلی)، احمد، (1411ق)، مجمع­الفائدة­ و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، چاپ اول، ج 12.
  7. الاصفهانی(الفاضل­الهندی)، بهاء­الدین­ محمد­بن­الحسن، (1418ق)،  کشف­اللثام عن قواعد­الاحکام، مؤسسة النشرالاسلامی، قم، چاپ اول، ج10.
  8. الاصفهانی، ابوالحسن، (1419ق)، وسیلةالوصول الی حقایق­الاصول، مؤسسة النشرالاسلامی،قم، چاپ اول.
  9. الانصاری (الشیخ­الانصاری)، مرتضی، (1415ق)،  کتاب­النکاح، المؤتمرالعالمی، قم ، چاپ اول.
  10. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (بی­تا)،  فرائدالاصول(رسائل) مؤسسة النشر الاسلامی، قم.
  11. باختر، سید احمد، (1387ش)، مجموعه­ کامل قوانین ومقررات کارشناسان رسمی دادگستری، اصفهان، چهارباغ، چاپ دوم.
  12. باقرپور، یوسف­علی، (1382)، «کارشناسی امور کیفری در حقوق ایران و فرانسه»، نشریه­ بصیرت (سال دهم)، شماره 30-31.
  13. البحرانی، یوسف (المحقق البحرانی)، (بی­تا)،  الحدائق­الناضره فی احکام العترة­الطاهرة، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ج 4 و21و24.
  14. بهرامی، بهرام، (1383ش)، اجرای احکام کیفری، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی نگاه بینه، تهران، چاپ سوم.
  15. التبریزی، جواد، (1416 ق)، صراط­النجاة، [بی­جا]: دفتر نشر برگزیده، قم،چاپ اول، ج2.
  16. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1374ش)،  ترمینولوژی حقوق، گنج دانش،تهران ، چاپ هفتم.
  17. ــــــــــــــــــــ ، (بی­تا)،  دایرةالمعارف علوم اسلامی قضایی، تهران: گنج دانش،ج2.
  18. ـــــــــــــــــــ ، (بی­تا)،  مبسوط در ترمینولوژی حقوق، گنج دانش ،تهران، چاپ دوم ، ج 4.
  19. حائری، السیدکاظم، (1415 ق)،‌  القضاء فی الفقه­الاسلامی، مجمع الفکر الاسلامی.
  20. الحر العاملی، محمدبن­الحسن، (1409ق)، وسایل­الشیعه، موسسة آل­البیت :، قم، چاپ اول، ج18.
  21. حسن­زاده، مهدی، (1384)، «رابطه­ کارشناسی و شهادت در فقه وحقوق»، مجله­ فقه و حقوق،  شماره­ 4.
  22. الحسینی الروحانی، السید محمد، (1414ق)،  منهاج­الصالحین، مدینة­العلم، قم ، چاپ بیست و هشتم، ج1.
  23. الحسینی­ الخامنه­ای، السیدعلی،(1415 ق)،  اجوبة­الاستفتائات، دارالنبأ، کویت، چاپ اول، ج1.
  24. الحسینی­السیستانی، السیدعلی، (بی­تا)،  تعلیقة علی العروةالوثقی، [بی­جا]: [بی­نا]، ج2.
  25. الحسینی­العاملی، السید محمدجواد، (1422 ق)، مفتاح­الکرامه،مؤسسة النشرالاسلامی، قم، چاپ اول، ج 8
  26. الحسینی­الیزدی الفیروزآبادی، مرتضی، (1385-1386ش)، عنایةالاصول فی شرح کفایةالاصول، منشورات الفیروزآبادی، قم، چاپ هفتم، ج3.
  27. الحلّی(العلامه الحلی)، أبی­منصور الحسن­بن­یوسف­، (1420 ق)، تحریرالاحکام الشرعیه علی مذهب­الإمامیه، مؤسسة الامام­الصادق7، قم، چاپ اول، ج 1 .
  28. ـــــــــــــــــــــــ ، (1420ق)، تذکرةالفقهاء، مؤسسة آل­البیت : لإحیاءالتراث، قم، چاپ اول، ج 2و6.
  29. ـــــــــــــــــــــــ ،(1413ق)، منتهی­المطلب فی تحقیق المذهب، مجمع البحوث ­الاسلامیه، مشهد، ج3. 
  30. ـــــــــــــــــــــــ ،(1419ق)، قواعدالاحکام، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، چاپ اول، ج3.
  31. ـــــــــــــــــــــــ ، (1410 ق)، نهایةالاحکام فی معرفةالاحکام، مؤسسة اسماعیلیان، قم،چاپ دوم ، ج2.
  32. الخمینی، السیدمصطفی، (1376ش)،  تحریر العروةالوثقی، [بی­جا]: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام­الخمینی;، چاپ اول، ج1.
  33. الخوانساری، السیداحمد، (1405ق)، جامع­المدارک فی شرح المختصرالنافع، تهران: مکتبةالصدوق، چاپ دوم، ج6.
  34. دهخدا، علی­اکبر، (1377ش)، لغت­نامه، مؤسسه­ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران، چاپ دوم از دوره­ جدید، ج3 و 12.
  35. زین­الدین، محمدامین،(1413ق)، کلمة­التقوی، [بی­جا]، [بی­نا]، چاپ دوم، ج4 و6و7
  36. ساعت­چی، حسین، (1385 ش) ، قانون روابط موجر و مستأجر، مجد، تهران، چاپ پنجم.
  37. شکاری، روشن­علی، (1381ش) ،  ادله­ اثبات کیفری، نسل نیکان، تهران، چاپ اول.
  38. شهری، غلامرضا، (1382ش) ،  حقوق ثبت اسناد و املاک، تهران: جهاد دانشگاهی، چاپ سیزدهم.
  39. الصدر، السیدمحمدباقر، (بی­تا)،  الفتاوی­الواضحة، [بی­جا]­: [بی­نا].
  40. صدرزاده­ افشار، سیدمحسن، (1369ش)، ادله­ اثبات دعوی در حقوق ایران، مرکز نشر دانشگاهی،تهران، چاپ اول.
  41. الطباطبایی­الحکیم، السیدمحسن، (1404ق)،  مستمسک العروةالوثقی، قم: منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی­النجفی، ج 5 و7 و11.
  42. الطباطبایی­الیزدی، السیدمحمدکاظم،(1417ق)،  العروة الوثقی، قم : مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، ج1.
  43. الطوسی(الشیخ­الطوسی)، ابی­جعفر محمد بن­الحسن ­علی، (بی­تا)،  المبسوط فی فقه­الامامیه، [بی­جا]: الکمتبةالمرتضویه، ج7و8
  44. عاملی، زین­الدین، [الشهیدالثانی]، ( 1398 ق)،  الروضةالبهیة فی شرح­ اللمعةالدمشقیه، منشورات جامعة النجف ­الدینیه، قم،چاپ دوم، ج1 و5 و 10.
  45. ــــــــــــــ ،(1413 ق)، مسالک­الافهام الی تنقیح شرایع­الاسلام، مؤسسة المعارف الاسلامیه، قم، چاپ اول، ج8 و 14.
  46. عمید، حسن، (1381ش)  فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم، ج 2.
  47. فاضل لنکرانی، محمد، (1380ش)، جامع المسائل، [بی­جا]: امیر اعلم، چاپ دهم، ج1.
  48. فتح­الله، احمد، (1415ق)، معجم الفاظ فقه­الجعفری، [بی­جا]: [بی­نا]، چاپ اول.
  49. الفراهیدی، ابی­عبد­الرحمن ­الخلیل­بن­احمد،(1409ق)، کتاب­العین، [بی­جا]: مؤسسة دارالهجرة، چاپ دوم، ج4.
  50. فیاض، محمداسحاق، (بی­تا)، منهاج­الصالحین، مکتب سماحة­آیةالله­ العظمی ­الشیخ­ محمداسحاق الفیاض، [بی­تا]، قم، چاپ اول، ج1.
  51. القمی(الشیخ­الصدوق)، (1406ق)، فقه­الرضا، المؤتمر العالمی للامام­الرضا7لاحیاءالتراث، مشهد، چاپ اول.
  52. القمی(الشیخ­الصدوق)، ابی­جعفر ­محمدبن­علی ­بن­الحسین ­بن­بابویه،(1362ش)، الخصال، جامعه­ مدرسین، قم، چاپ دوم، ج1.
  53. القمی، عباس، (بی­تا)،  الغایةالقصوی، المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثارالجعفریه، قم، ج1.
  54. کاتوزیان، ناصر، (1385ش)، اثبات و دلیل اثبات، میزان، تهران، چاپ سوم، ج2.
  55. ــــــــــــــــ ، ( 1384 ش)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، میزان، تهران، چاپ دوازدهم.
  56. الکاظمی­الخراسانی، محمدعلی،(1406ق)، فوائدالاصول (تقریرات المیرزا محمدحسین الغروی­النائینی)، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ج3.
  57. الکرکی(المحقق­الثانی)، علی­بن­الحسین،(1408ق)، جامع­المقاصد فی شرح­القواعد، مؤسسة آل­البیت ­: لاحیاءالتراث، قم، چاپ اول، ج 2 و4 و13.
  58. الکلینی­الرازی (الشیخ­الکلینی)، ابی­جعفر محمدبن­یعقوب­ بن­اسحاق، (1407ق)، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران،چاپ چهارم، ج1و5 و7.
  59. المجتهدالتبریزی، غلام­حسین، (بی­تا)،  الاصول­المهذبه (خلاصةالاصول)، [بی­جا]: [بی­نا].
  60. المجلسی(العلامه­المجلسی)، محمدباقر بن­محمدتقی، (1403ق)، بحارالانوار، [بی­جا]: دار احیاءالتراث العربی، قم، چاپ دوم، ج 101
  61. المحقق­الحلّی، ابوالقاسم نجم­الدین­ جعفر بن­الحسن، (1409ق)، شرایع­الاسلام فی مسائل ­الحلال و الحرام، استقلال، تهران، چاپ دوم، ج4.
  62. محقق­داماد، سیدمصطفی، (1385ش)، بررسی فقهی حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، مرکز نشر علوم اسلامی،تهران، چاپ سیزدهم.
  63. المروارید، علی­اصغر، (1413ق)،  الینابیع­الفقهیه، دارالتراث و دارالاسلامیه، بیروت ، چاپ اول، ج4 و34.
  64. معاونت آموزش قوه­ قضاییه، (1387ش)، رویه­ قضایی ایران در ارتباط با دادگاه کیفری استان، جنگل، تهران: چاپ اول، ج1.
  65. معین، محمد،(1382ش)،  فرهنگ فارسی، امیر کبیر، تهران، چاپ بیستم، ج 1و4.
  66. المقری الفیّومی، احمدبن­محمد بن­علی،(1405ق)،  المصباح­المنیر، قم: مؤسسة دارالهجره، ، چاپ اول. ج2.
  67. المکارم­شیرازی، ناصر،(1411ق)،  القواعدالفقهیه، مدرسةالامام امیرالمؤمنین(7)، قم، چاپ سوم، ج2.
  68. المکی­العاملی(الشهیدالاول)، شمس­الدین­محمد، (1412ق)،  الدروس­الشرعیه فی فقه­الامامیه، مؤسسة النشرالاسلامی، قم، ج1و2و3.
  69. منصور، جهانگیر، (1393ش)، آئین دادرسی مدنی، نشر دوران، تهران.
  70. ــــــــــــــــــــ ، ( 1394ش)،  قانون مجازات اسلامی، نشر دیدار، تهران.
  71. الموسوی البجنوردی، السیدمحمدحسن بن­علی­اصغر، (1377ش)،  القواعدالفقهیه، الهادی، قم، چاپ اول، ج3و4.
  72. الموسوی­الخمینی(الامام­الخمینی)، السید روح­الله، (بی­تا)،  تحریرالوسیله، مؤسسه­ مطبوعات دارالعلم، [بی­تا]،قم، چاپ دوم ، ج1و2.
  73. الموسوی­الخویی، السید ابوالقاسم، (1369ش)، أجودالتقریرات (تقریرات آیةالله النائینی)،مؤسسه­ مطبوعات دینی، قم، چاپ دوم، ج2.
  74. ــــــــــــــــــــــ ، تقریر آقای لطفی، (1364ش)،  کتاب الحج، قم،چاپ دوم، ج2.
  75. الموسوی­الگلپایگانی، السید محمدرضا، (بی­تا)، مختصرالاحکام، دارالقرآن­الکریم، قم.
  76. النجفی، محمدحسن، (1365ش)، جواهرالکلام فی شرح شرایع­الاسلام، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ دوم، ج 2و 4 و7 و11 و15و 23 و41.
  77. النجفی­الاصفهانی، محمدرضا، (1413ق)، وقایةالاذهان، مؤسسة آل­البیت : لاحیاءالتراث، قم، چاپ اول.
  78. النراقی، احمد بن­محمدمهدی،(1375)، عوائدالایام، مکتب الاعلام­الاسلامی، قم، چاپ اول.
  79. ـــــــــــــــــ ، (1415ق)، مستندالشیعه فی احکام­الشریعه، مؤسسة آل­البیت: لاحیاءالتراث، قم: چاپ اول، ج6 و9 و 18.
  80. الواعظ ­الحسینی­ البهسودی، السید محمدسرور، (1417ق)، مصباح­الاصول (تقریر بحث آیت الله خویی )، مکتبةالداوری، قم، چاپ پنجم، ج2.
  81. هاشمی­شاهرودی، سید محمود، (1385ش)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت:، مؤسسة دایرةالمعارف فقه الاسلامی، قم ،چاپ دوم ،ج2.
  82. الهمدانی، رضا،(بی­تا)،مصباح­الفقیه، مکتبة­النجاح، تهران، ج2.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 شهریور 1397
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1397
  • تاریخ پذیرش: 09 اسفند 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار