تحلیل انتقادی دیدگاه شیخ عبدالکریم حائری یزدی در انقلاب نسبت

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی پژوهشگر سطح چهار حوزه علمیه خراسان پژوهشگر گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی

2 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد تمام گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نظریۀ «انقلاب نسبت» ‌به‌عنوان یکی از مؤثرترین نظریه‌های مطرح‌شده در بحث تعارض ادلۀ علم اصول فقه، مورد توجه دانشوران اصولی قرار گرفته‌است. با توجه به جایگاه علمی شیخ عبدالکریم حائری به‌عنوان مؤسس حوزۀ علمیۀ قم و لزوم توجهِ بیش‌ازپیش به دیدگاه‌های ایشان، نوشتار حاضر با بررسی و تحلیل کتاب درر‌ الفوائد در بحث انقلاب نسبت، به توصیف، تحلیل و نقد دیدگاه‌های ایشان دربارۀ نظریۀ انقلاب نسبت پرداخته‌است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهندۀ این است که ایشان بسیار مختصر این نظریه را بررسی کرده‌است، اما در همین مختصر، به جوانب مختلفِ این نظریه همچون «تبیین نظریه، بیان دیدگاه، اشکال اساسی نظریه، بیان برخی ضابطه‌های رفع اشکال، توجه به مبانی مؤثر در پذیرش یا انکار نظریه و نیز جایگاه آن در استنباط فقهی» پرداخته‌است. البته دیدگاه ایشان دربارۀ نظریۀ انقلاب نسبت و برخی نکته‌های مطرح‌شده در این باره ناتمام و دچار اشکال است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of Āyatollāh ‘Abd al-Karīm Ḥāʼirī-Yazdī’s View on Inqilāb-e Nisbat

نویسندگان [English]

  • Belal Shakeri 1
  • Mohammad Taghi Fakhlaei 2
  • Mohammad Hassan Haeri 3
1 Department of Islamic Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad (FUM) ph.d. student of seminary of khorasan
2 Professor Department of Jurisprudence Faculty of Theology Ferdowsi University Of Mashhad.
3 Department of Jurisprudence, Faculty of Theology, Ferdowsi University Of Mashhad (FUM)
چکیده [English]

The theory of Inqilāb-e Nisbat (Changing the Relationship) as one of the most effective theories proposed in the discussion of the conflict between the evidence of ‘ilm al-uṣūl (the science of the principles of jurisprudence) has been the focus of the uṣūlīyīn. Considering the academic status of Āyatollāh ‘Abd al-Karīm Ḥāʼirī- Yazdī as the founder of the Islamic Seminary of Qom and the need to pay more attention to his views, by examining and analyzing Āyatollāh ‘Abd al-Karīm Ḥāʼirī- Yazdī’s Durar al-Fawāʼid on Inqilāb-e Nisbat, the present article analyzes and criticizes his views on the theory of Inqilāb-e Nisbat. The findings of the research show that, although he has discussed this theory very briefly, he has discussed various aspects of this theory such as: explaining the theory, expressing his points of view, the main problems of the theory, stating some rules for solving the problems, paying attention to the effective foundations in accepting or denying the theory, and its place in jurisprudential inference. However, his views on the theory of Inqilāb-e Nisbat and some of the points raised about this theory are incomplete and flawed. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inqilāb-e Nisbat
  • Multiple Evidence Conflicts
  • Āyatollāh ‘Abd al-Karīm Ḥāʼirī-Yazdī

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل نقدی لرأی الشیخ عبد الکریم الحائری فی مسألة انقلاب النسبة

چکیده [العربیة]

تعتبر نظریة انقلاب النسبة عند علماء الأصول واحدة من أهم النظریات المطروحة فی باب تعارض الأدلة فی علم أصول الفقه.

نظراً إلى المکانة العلمیة للشیخ عبد الکریم الحائری کمؤسس لحوزة قم العلمیة وضرورة الاهتمام بآرائه، یستعرض هذا البحث تحلیل کتاب "دُرَر الفوائد" للشیخ عبد الکریم الحائری فی بحث انقلاب النسبة، توصیفا ونقداً لآرائه فی هذه المسألة.

تظهر نتائج البحث أنه على الرغم من أن الشیخ الحائری تناول هذه النظریة باختصار، إلا أنه تناول فی هذا الموجز جوانب مختلفة من هذه النظریة، منها: شرح النظریة وإبداء الرأی، والإشکال الأساسی فی هذه النظریة وإبداء بعض معاییر حل الإشکال، والاهتمام بالمبانی المؤثرة فی قبول النظریة أو إنکارها، ومکانة النظریة فی الاستنباط الفقهی.

وذلک مع العلم أن وجهة نظره حول نظریة انقلاب النسبة وحول بعض النقاط المطروحة حول هذه النظریة غیر کاملة وفیها إشکالات.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • انقلاب النسبة
  • تعارض الأدلة المتعددة
  • الشیخ عبد الکریم الحائری

اصل مقاله

به فایل PDF مراجعه نمایید.

مراجع

  1. ابن‌اثیر جزرى، مبارک‌بن محمد. (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر‌. قم: مؤسسۀ مطبوعاتى اسماعیلیان‌.
  2. ابن‌منظور. (1414ق‌). لسان العرب‌، تصحیحِ احمد فارس صاحب الجوائب‌. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر‌.
  3. اراکی، محمد علی. (1375). أصول الفقه. قم: مؤسسۀ در راه حق.
  4. اسماعیل‌پور، محمدعلى. (1395ق). مجمع الأفکار و مطرح الأنظار (تقریرات  درس آیت‌الله میرزاهاشم آملى). قم: المطبعة العلمیة.
  5. اصفهانی، محمدحسین. (1374ق). نهایۀ الدرایة فی شرح الکفایة. قم: سیدالشهداء علیه‌السلام.
  6. انصاری، مرتضی. (1428ق). فرائد الأصول. قم: مجمع الفکر الإسلامی.
  7. آشتیانى، محمدحسن‌بن جعفر. (1388). بحر الفوائد فى شرح الفرائد. قم: ذوی القربی‏.
  8. بروجردی، محمد تقی. (1417ق). نهایة الأفکار. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  9. تبریزی، موسی. (1369ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل. قم: کتبی نجفی.
  10. تقوی اشتهاردی، حسین. (1418ق). تنقیح الأصول. تهران: مؤسسۀ نشر و تنظیم آثار امام خمینی. (ره).
  11. جابلقی، محمدشفیع. (بی تا). القواعد الشریفة. قم: مؤلف.
  12. حائری یزدی، عبدالکریم. (1418ق). درر الفوائد. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
  13. حسینی حائری، کاظم. (1408ق). مباحث الأصول. قم: مطبعۀ مرکز النشر - مکتب الإعلام الإسلامی.
  14. حسینی شیرازی، صادق. (1427ق). بیان الأصول. قم: دار الأنصار.
  15. حسینى، محمد. (1415ق). معجم المصطلحات الأصولیة. بیروت: موسسة العارف للمطبوعات.
  16. حکیم، عبدالصاحب. (1413ق). منتقی الإصول. (تقریرات درس آیت‌الله محمد روحانی). قم: دفتر آیت‌الله سید محمد حسینی روحانی.
  17. حلی، حسین. (1432ق). أصول الفقه. قم: مکتبة الفقه و الأصول المختصه.
  18. حیدری، علی نقی. (1412ق). أصول الأستنباط. قم: لجنة ادارۀ الحوزة العلمیة.
  19. خراسانی، محمد کاظم. (1409ق). کفایۀ الأصول. قم: مؤسسة آلالبیتb لإحیاء التراث.
  20. خمینی، روح الله. (1375). التعادل و التراجیح. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  21. خمینی، روح الله. (1410ق). الرسائل. قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
  22. خویی، ابوالقاسم. (1352). أجود التقریرات. قم: مطبعة العرفان.
  23. شاکری، بلال. (1396). ضابطه‌مندسازی نظریۀ انقلاب نسبت. فصلنامۀ جستارهای فقهی و اصولی، 3 (6)، 29-44.
  24. شاکری، بلال. (1397). بازخوانی مبانی مؤثر در نظریه انقلاب نسبت. فقه و اصول، 50 (4)، 59-73.
  25. شاکری، بلال، فخلعی، محمدتقی و حائری، محمدحسن. (1399). ماهیت انقلاب نسبت (نگاهی نو به روش‌شناسی ملااحمد نراقی در حل تعارضات). پژوهش‌های اصولی، 9. (24)، 33-64.
  26. صافی، لطف‌الله. (1428ق). بیان الأصول. قم: دایره التوجیه و الارشاد الدینی فی مکتب المرجع الدینی آیه الله العظمی الشیخ لطف الله الصافی الگلپایگانی.
  27. صنقور، محمد. (1428ق). المعجم الأصولى‏. قم: منشورات الطیار.
  28. طباطبایی حکیم، محمدسعید. (1428ق). الکافی فی أصول الفقه. بیروت: دار الهلال.
  29. طباطبایی قمی، تقی. (1371). آراؤنا فی أصول الفقه. قم: محلاتی.
  30. طریحى، فخرالدین. (1416ق‌). مجمع البحرین‌، تصحیحِ سید احمد حسینى‌. تهران: کتابفروشى مرتضوى‌.
  31. عبدالساتر، حسن. (1417ق). بحوث فی علم الأصول. بیروت: الدار الإسلامیۀ.
  32. عراقی، ضیاءالدین. (1420ق). مقالات الأصول. قم: مجمع الفکر الإسلامی.
  33. فرحی، سید علی. (1386ق). تحریر الأصول. قم: مکتبۀ الداوری.
  34. فیاض، محمد اسحاق. (1422ق). محاضرات فى أصول الفقه. قم: موسسة احیاء آثار الإمام الخوئی.
  35. قدسی، احمد. (1428ق). أنوار الأصول. قم: انتشارات مدرسة الإمام علی‌بن أبی‌طالب8.
  36. قمی، غلامرضا. (1428ق). قلائد الفرائد. قم: مؤسسۀ میراث نبوت.
  37. کاظمی خراسانی، محمدعلی. (1376). فوائد الأصول. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
  38. کرباسی، محمدابراهیم. (بی تا). إشارات الأصول. بی‌جا: بی‌نا.
  39. کلانتری، ابوالقاسم. (1383). مطارح الأنظار. قم: مجمع الفکر الإسلامی.
  40. لجنة تالیف القواعد الفقهیة و الأصولیة التابعة لمجمع فقه اهل البیت علیهم‌السلام. (1427ق). ‏قواعد أصول الفقه علی مذهب الإمامیة. قم: مجمع العالمی لاهل البیتb، مرکز الطباعه و النشر.
  41. مظفر، محمدرضا. (1375). أصول الفقه. قم: اسماعیلیان.
  42. موسوی زنجانی، محمد. (1308ق). إیضاح السبل فی الترجیح و التعادل. تهران: ابوطالب موسوی.
  43. موسوی قزوینی، سید ابراهیم. (1371ق). ضوابط الأصول. قم: مؤلف.
  44. مؤمن قمی، محمد. (1419ق). تسدید الأصول، قم مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
  45. میرزای قمی، ابوالقاسم. (1430ق). قوانین المحکمۀ فی الأصول. قم: إحیاء الکتب الإسلامیۀ.
  46. نراقى، احمدبن محمد مهدى. (1375). عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام‏. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
  47. واعظ حسینی بهسودی، محمد سرور. (1422ق). مصباح الأصول (مباحث الفاظ). قم: مکتبة الداوری.
  48. هاشمی شاهرودی، علی. (1419ق). دراسات فی علم الأصول. قم: دائرة‌ المعارف‌ الفقه‌ الاسلامی.
  49. هاشمی شاهرودی، محمود. (1417ق). بحوث فی علم الأصول. قم: دائرة‌ المعارف‌ الفقه‌ الاسلامی.
جستارهای فقهی و اصولی
دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 28
مقالات علمی پژوهشی
شماره ویژه کنگره یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت آیت الله عبدالکریم حائری یزدی
آذر 1401
صفحه 37-66

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 14 فروردین 1401
  • تاریخ پذیرش: 02 تیر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار