بررسی حکم عدّه از زوج در صور مختلف تلقیح مصنوعی از دیدگاه فقه امامیه

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

دانش آموخته حوزه علمیه مشهد و مدرس فقه پزشکی جامعة المصطفی العالمیه قم -ایران.

چکیده

از احکام مسلّم در شریعت اسلام ثبوت عدّه برای زن در حالات مختلفی از قبیل وفات شوهر ،طلاق دادن شوهر ،آمیزش اشتباهی و.. می باشد که برای این حکم اسلامی حکمت های متعددی از قبیل جلوگیری از اختلاط و اشتباه نسب ،ارج نهادن به نسب صحیح ، کرامت زن و.. بیان شده است . در اکثر موارد ثبوت عدّه بر زن متفرّع بر رابطه زناشویی و مقاربت می باشد ولی امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی در حوزه مباحث پزشکی و به وجود آمدن روشهای نوین باروری از طریق تلقیح مصنوعی و با تزریق اسپرم و تخمک و بدون هیچ گونه مقاربت و نزدیکی امکان بارداری زن فراهم گردیده است و لذا فقه اسلامی با این سوال مواجه گردیده که در موارد تلقیح مصنوعی نیز می توان حکم به ثبوت عدّه بر زن نمود یا خیر ؟ این پژوهش به دنبال پاسخ مستدل فقهی نسبت به حکم ثبوت عدّه نسبت به زن شوهردار در تلقیح مصنوعی می باشد که پس از پرداختن به مباحث استدلالی و اجتهادی و بررسی دیدگاه فقیهان به این نتیجه رسیده است که افراغ منی در رحم زن به روشهای جدید تلقیح مصنوعی نیز موجب ثبوت عدّه بر زن خواهد شد و مقاربت و نزدیکی برای حکم به ثبوت عده موضوعیت نداشته ، لذا در صورت تزریق اسپرم به زن شوهردار به جهت تلقیح مصنوعی عدّه ثابت شده و این زن به تفصیلی که خواهد آمد باید از استمتاعات جنسی نسبت به شوهر خود اجتناب نماید .

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Investigation into the Ruling of ‘Iddah in Different Forms of Artificial Insemination from the Perspective of Imāmīyyah Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Seyyed Mohsen Mortazavi
Higher Level Instructor in Islamic Seminary, Graduate Level Four of Qom Islamic Seminary, Teacher of al-Mustafa International University,
چکیده [English]

One of the certain rulings in Islamic sharī’ah is the proof of ‘iddah (waiting period) for a woman in various situations such as the death of her husband, divorce from her husband, and intercourse by mistake. For this Islamic ruling, many philosophies have been expressed, such as preventing mixing and mistaking lineage, honouring the right lineage, and the dignity of the woman. In most cases, the proven of ‘iddah for a woman depends on marital relationship and sexual intercourse. But today, with the advancement of science and technology in medical issues and the emergence of new reproductive methods through artificial insemination, and sperm and egg injection without any sexual intercourse, it is possible for a woman to become pregnant. Therefore, Islamic jurisprudence has faced the question that, is the ‘iddah proven for the woman in cases of artificial insemination or not. This research is looking for a jurisprudential well-reasoned answer about the ruling on the proof of ‘iddah of couples in different methods of artificial insemination, which after dealing with argumentative and ijtihādī issues and examining the views of jurists, it has been concluded that the “evacuation of semen” in the woman’s womb with new methods of artificial insemination is also proven the ‘iddah for the woman, and sexual intercourse are not relevant for the ruling to prove the ‘iddah. Consequently, in the case of sperm injection to a single woman or a married woman, it is proven the ‘iddah for artificial insemination, and this woman should avoid sexual pleasures as will be detailed later.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ‘Iddah
  • Jurists Viewpoint
  • Artificial Insemination
  • the Woman
  • Couple

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة حکم العدة فی مختلف صور التلقیح الصناعی من وجهة نظر الفقه الإمامی

چکیده [العربیة]

من الأحکام المسلمة فی الشریعة الإسلامیة هی عدة المرأة فی حالات مختلفة منها وفاة الزوج، أو الطلاق، أو وطء الشبهة، والتی ذُکر لها علل متعددة منها:حفظ النسب من اختلاطه واشتباهه، والتّنویه بشأن أمر النّسب الصحیح، وکرامة المرأة.
فی معظم الحالات، یتفرّع إثبات العدة للمرأة على العلاقة الزوجیة والجماع، ولکن الیوم مع تقدم العلم والتکنولوجیا فی القضایا الطبیة وظهور طرق جدیدة للخصوبة من خلال التلقیح الصناعی وحقن الحیوانات المنویة والبویضات، وبدون أی مقاربة وجماع، یتم توفیر إمکانیة الحمل للمرأة.
وعلیه فقد واجه الفقه الإسلامی سؤالاً مفاده أنه هل یمکن الحکم على ثبوت العدة للمرأة فی حالات التلقیح الصناعی أم لا؟
تبحث هذه الدراسة عن إجابة فقهیة مستدلة حول حکم ثبوت العدة للمرأة فی الطرق المختلفة للتلقیح الصناعی، والتی وصلت فی النهایة وبعد تناول المباحث الاستدلالیة والاجتهادیة ودراسة آراء الفقهاء، إلى أن "إفراغ المنی" فی رحم المرأة بالطرق الجدیدة للتلقیح الصناعی سیثبت أیضًا العدة للمرأة، وأن الجماع والمقاربة لا صلة لهما بالحکم بثبوت العدة.
لذلک فی حالة حقن الحیوانات المنویة (السائل المنوی) لامرأة عازبة أو متزوجة بالتلقیح الصناعی، تثبت العدة للمرأة ویجب علیها تجنب الاستمتاعات الجنسیة فی هذه الفترة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العدة
  • آراء الفقهاء
  • التلقیح الصناعی
  • المرأة
  • الزوج

به فایل PDF  مراجعه نمایید

  1. قرآن کریم
    1. بحرانی، یوسف. (1405ق). الحدائق الناظرة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    2. بهجت، محمدتقی. (1428ق). استفتائات. قم: دفتر معظم له.
    3. تبریزی، جواد؛ خویی، سیدابوالقاسم. (1427ق). صراط النجاة. قم: دار الصدیقة الشهیدة.
    4. جزیری، عبدالرحمن، (1419ق). الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب اهل البیت. بیروت: دارالثقلین.
    5. حر عاملی، محمد‌بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیتb لإحیاء التراث.
    6. حکیم، سید محسن. (1416ق). مستمسک العروة الوثقی. قم: دارالتفسیر.
    7. خمینی، سید روح‌اللّه. (1415ق). تحریر الوسیلة. قم: دار العلم.
    8. خوانساری، سید احمد. (1405ق). جامع المدارک. قم: اسماعیلیان.
    9. خویی، سید ابوالقاسم. (1418ق). الموسوعة الامام الخویی. قم: موسسة احیاء آثار الإمام الخوئی.
    10. خویی، سید ابوالقاسم. (1410ق). منهاج الصالحین. چاپ بیست‌وهشتم. قم: مدینة العلم.
    11. دهخدا، علی‌اکبر، (1373). لغت‌نامۀ دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
    12. راغب اصفهانی. حسین. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. سوریه: دارالعلم.
    13. روحانی، سید صادق. (1412ق). فقه الصادق. قم: دار الکتاب.
    14. زبیدی، محب‌الدین. (1414ق). تاج العروس. بیروت: دار الفکر.
    15. سبحانی، جعفر. استفتائات. پایگاه اطلاع رسانی آیت الله سبحانی، بازیابی شده در 1 شهریور 1401، از

    http://www.tohid.ir/fa/index/estefta?sName=%D8%B9%D8%AF%D9%87.

    1. سبزواری، سید عبدالاعلی. (1413ق). مهذب الاحکام. چاپ چهارم. قم: المنار.
    2. سند البحرانی، محمد. (1429ق). سندالعروه الوثقی کتاب النکاح. قم: مکتبة فدک.
    3. سند البحرانی، محمد. (1431ق). فقه الطب. قم: مکتبة فدک.
    4. سیستانی، سید محمدرضا. (1428ق). وسائل الانجاب الصناعیه. بیروت: دار المورخ العربی.
    5. شبیری زنجانی، سید موسی، (1419ق). کتاب نکاح. قم: رای پرداز.
    6. شوپایی جویباری، حسین. (1395). تقریرات درس خارج فقه تلقیح مصنوعی. قم: مخطوط.
    7. شهید ثانی، زین‌الدین. (1413ق). مسالک الافهام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    8. صدوق، محمد‌بن علی‌بن بابویه. (1413ق). من لا یحضره الفقیه. چاپ دوم. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    9. طباطبایی، سید علی. (1418ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسة آل البیتb لإحیاء التراث.
    10. طباطبایی، سید محمدحسین. (1397ق). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلامیه.
    11. عاملی، سید جواد. (1419ق). مفتاح الکرامة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    12. فاضل هندی، محمد‌بن حسن. (1416ق). کشف اللثام والابهام عن قواعد الاحکام. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    13. فیض کاشانی، محسن. (1406ق). الوافی. اصفهان: کتابخانۀ امیرالمؤمنینA.
    14. فیومی، احمد‌بن محمد. (بی‌تا). المصباح المنیر. قم: دار الرضی.
    15. کاشف الغطاء، حسن. (1422ق). انوار الفقاهة. نجف: مؤسسة کاشف الغطاء.
    16. کلینی، ابوجعفر محمد‌بن یعقوب. (1407ق). الکافی. چاپ چهارم. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
    17. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). مرآه العقول. چاپ دوم. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    18. محقق داماد، سید محمد. (1416ق). کتاب الصلاة. چاپ دوم. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    19. مرتضوی، سید محسن. (1397). تلقیح مصنوعی در آینۀ فقه. قم: بوستان کتاب.
    20. مظاهری،. استفتائات. پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مظاهری، بازیابی شده در 1 شهریور 1401، از

    http://www.almazaheri.ir/farsi/Index.aspx?TabId=0901#h30

    1. مکارم شیرازی، ناصری. استفتائات. پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی، بازیابی شده در 1 شهریور 1401، از

    http://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=21

    1. نجفی، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام. چاپ هفتم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    2. نراقی، ملا احمد. (1415ق). مستند الشیعة فی احکام الشریعة. قم مؤسسة آل البیت علیهمالسلام لإحیا الثراث.
    3. یزدی، سید محمدکاظم. (1419ق). العروة الوثقی (المحشی). قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    4. یزدی، سید محمدکاظم. (1409ق). العروة الوثقی. چاپ دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    5. یزدی، سید محمدکاظم. (1414ق).، تکملة العروة الوثقی. قم: داوری.
    6. هاشمی شاهرودی، سید محمود. استفتائات. پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی، بازیابی شده در 1 شهریور 1401، از http://www.hashemishahroudi.org/fa/questions