چالش‌های اساسی مشروعیت معاملات آتی فارکس در فقه امامیه

نوع مقاله : پژوهشی (داوری سریع)

نویسنده

مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی

10.22034/jrj.2025.71597.2975

چکیده

بازار فارکس، به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی جهان، روزانه شاهد تبادل حجم گسترده‌ای از ارزهاست که ارزش آن بیش از ۶ تریلیون دلار برآورد می‌شود. این بازار شامل انواع مختلفی از معاملات، از جمله نقدی (Spot)، پیمان آتی (Forward)، قرارداد آتی استاندارد (Futures) و اختیار معامله (Options) است. معاملات آتی، که بیش از ۲۰ درصد از حجم روزانه فارکس را به خود اختصاص داده‌اند، نقش مهمی در مدیریت ریسک، پوشش نوسانات ارزی و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری ایفا می‌کنند. بااین‌حال، این معاملات از منظر فقهی با چالش‌هایی همچون صوری بودن، اکل مال به باطل، عدم لزوم مواجه‌اند. این پژوهش با تفکیک دو مدل عهدی و ملکی در معاملات آتی فارکس، به بررسی موانع فقهی این معاملات می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در مدل عهدی، به دلیل تسویه نقدی و عدم تحقق واقعی تعهدات، اشکالات فقهی جدی مطرح است. در مقابل، مدل ملکی، که مبتنی بر بیع کالی به کالی است، در نظر مشهور فقهای معاصر ایراد دارد. این مطالعه پیشنهاد می‌کند که با اصلاح سازوکارهای اجرایی، از جمله نظارت بر انجام تعهدات و جایگزینی برخی روش‌های تسویه، می‌توان این معاملات را با موازین فقه امامیه سازگار ساخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Fundamental Challenges to the Legitimacy of Forex Futures Contracts in Imami Jurisprudence.

نویسنده [English]

  • mohsen yousefi
Institute of Islamic Jurisprudence and Sciences
چکیده [English]

The Forex market, the world's largest financial market, facilitates a massive daily currency exchange volume estimated at over $6 trillion. This market encompasses various transaction types, including Spot, Forward, Futures, and Options. Forex futures contracts, accounting for more than 20% of the daily volume, play a significant role in risk management, hedging against currency fluctuations, and investment strategies.

However, from an Islamic jurisprudence (fiqh) perspective, these futures transactions face challenges, including concerns about being superficial (suri), involving unjust enrichment (akl al-mal bil-batil - consuming wealth unjustly), and lacking binding necessity.



This research examines these fiqh obstacles by differentiating between two models in Forex futures: the commitment-based (ahdi) model and the ownership-based (milki) model. The findings indicate that the ahdi model faces serious jurisprudential issues due to its reliance on cash settlement and the non-fulfillment of actual underlying commitments. In contrast, the milki model, which is based on Bay' al-Kali bil-Kali (sale of deferred item for deferred price), is generally considered problematic by most contemporary jurists.

The study suggests that by reforming the executive mechanisms, such as ensuring supervision over the fulfillment of commitments and substituting certain settlement methods, Forex futures transactions could potentially be made compatible with the principles of Imami jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Forex Market
  • Futures Contracts
  • Imami Jurisprudence
  • Nominal Transactions
  • Unjust Enrichment
  • Contractual Bindingness