نظریه داعی بر داعی در بوته تحلیل و نقد

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی - واحد لاهیجان

چکیده

گاه، برخی در برابر دریافت مزد، به انجام اعمال عبادی مبادرت می­ ورزند. دریافت مزد با لزوم قصد قربت در انجام اعمال عبادی، به ظاهر ناهماهنگ است. فقیهانی که این گونه اعمال عبادی را صحیح می­ دانند، در قالب نظریۀ داعی بر داعی(انگیزۀ قرب بر انگیزۀ مزد)، به تبیین استدلالیِ آن پرداخته­ اند. هر چند، ادبیات مکتوب فقه شیعه با این نظریه، نا آشنا نیست، ولی بررسی نوشته­ های فقهی، تدوینی را از این نظریه، گزارش نمی دهد. از این رو، نوشتار حاضر می­ کوشد در پی پیشینه شناسی نظریه داعی بر داعی در ادبیات مکتوب فقه شیعه، با تبیین مبنای پیروان این نظریه و بررسی نقدهایی که منتقدان، بر این نظریه، روا می­ دارند، ضمن پاسخ­گویی به نقدها و نشان­ دادن ضعف آن­ها، صحت و استواری آن را بر پایۀ استدلال عقلی روشن ­سازد و کارکرد آن را در تحلیل و توجیه مباحث معرفتی فقه عبادات نشان دهد.  
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criticism and Analysis of the Theory of Incitement on Incitement

نویسنده [English]

  • Seyyed Ali Jabbar Golbaghi Masooleh
Lahijan Un
چکیده [English]

Sometimes, one might perform act of worship in return for being paid. Apparently, asking for a wage for such an action is in contradiction with performing act of worship with the intention of winning God’s favor. The jurisprudents, who consider performing act of worship in this way, have approached this issue under the theory of incitement on incitement and have argumentatively stated such a theory. However, Shiite jurisprudence survey of literature is familiar with this theory, but investigating jurisprudential writings report no formulation of such a theory. Hence, by reviewing the written jurisprudential literature of this theory, the present paper attempts to explain the ideological basis the advocates of this theory believe and to investigate the criticisms the critics have raised with respect to this theory. Then, after responding and justifying these criticisms and referring to their weaknesses, the validity and stability of this theory are clarified, based on a rational argumentation. Likewise, its function is described by analyzing and justifying the epistemological issues of the act of worship jurisprudence.
Key words: act of worship correction, worship obedience incitement, incitement on incitement theory, the intention of winning God’s favor, asking for a wage for performing act of worship.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • act of worship correction
  • worship obedience incitement
  • incitement on incitement theory
  • the intention of winning God’s favor
  • asking for a wage for performing act of worship

مراجع

1. آل عصفور بحرانی، حسین، ( بی­ تا )، الانوار اللوامع،  قم، مجمع البحوث العلمیة.
2. ابن ادریس، محمد، ( 1410 ق)، السرائر،  قم، دفتر انتشارات اسلامی.
3. ابن براج، عبد العزیز، ( 1406 ق)، المهذّب،  قم، دفتر انتشارات اسلامی.
4. اردبیلی، احمد، ( 1403 ق)، مجمع الفائدة و البرهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
5. انصاری، مرتضی، ( 1415 ق)، کتاب المکاسب، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
6. ایروانی، علی، ( 1413 ق)، حاشیة کتاب المکاسب، قم، ذوی القربی.
7. بجنوردی، سید حسن، ( 1419 ق)، القواعد الفقهیة، قم، الهادی.
8. بجنوردی، سید محمد، ( 1401 ق)، قواعد فقهیه، تهران، مؤسسه عروج.
9. بهبهانی، محمد باقر، ( 1310 ق)، رساله عملیه متاجر، تهران، رضا تاجر تهرانی.
10. حائری، سید علی، ( 1418 ق)، ریاض المسائل، قم، مؤسسه ال البیت(7).
11. حر عاملی، محمد، ( 1409 ق )، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه ال البیت(7).
12. حلبی، تقی الدین، ( 1403 ق)، الکافی فی الفقه، اصفهان، کتابخانه­ امیرالمؤمنین(7).
13. حلی، حسن، ( 1412 ق)، تلخیص المرام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
14. ــــــــــــــ ، ( 1412 ق)، منتهی المطلب، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی.
15. ــــــــــــــ ، ( 1413 ق)، قواعد الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
16. ــــــــــــــ ، ( 1413 ق)، مختلف الشیعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
17. خمینی، سید روح الله، ( 1415 ق)، المکاسب المحرمة، قم، مؤسسه تنظیمو نشر آثار امام خمینی(1).
18. خویی، سید ابوالقاسم، ( 1377 )، مصباح الفقاهة، قم، داوری.
19. سبحانی، جعفر، (1424 ق)، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، قم، مؤسسه امام صادق(7).
20. سبزواری، محمد باقر، ( 1423 ق)، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
21. سلّار، حمزه، ( 1404 ق)،  المراسم العلویة، قم، منشورات الحرمین.
22. سیوری، مقداد، ( 1404 ق)، التنقیح الرائع، قم، کتابخانه­ مرعشی نجفی.
23. شهید اول، محمد، ( 1417 ق)، الدروس الشرعیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
24. شهید ثانی، زین الدین،( 1410 ق)، الروضة البهیة، قم، داوری.
25. ــــــــــــــــــــــــــ ، ( 1413 ق)، مسالک الافهام، قم، مؤسسه معارف اسلامی.
26. شیرازی، محمد تقی، ( 1412 ق)، حاشیة المکاسب، قم، شریف رضی.
27. صیمری، مفلح، ( 1420 ق)، غایة المرام، قم، دار الهادی.
28. طوسی، محمد، ( 1387 ق)، المبسوط، تهران، المکتبة المرتضویة.
29. ـــــــــــــــــ ، ( 1400 ق)، النهایة، بیروت، دار الکتاب العربی.
30. عاملی، سید جواد، ( 1419 ق)، مفتاح الکرامة، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
31. عمیدی، سید عمید الدین، ( 1416 ق)، کنز الفوائد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
32. فخرالمحققین، محمد، ( 1387 ق)، ایضاح الفوائد، قم، اسماعیلیان.
33. قزوینی، سید علی، ( 1424 ق)، ینابیع الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
34. قطّان، محمد، ( 1424 ق)، معالم الدین فی فقه ال یاسین، قم، مؤسسه امام صادق(7).
35. کاشف الغطاء، جعفر، ( 1420 ق)، شرح شیخ جعفر علی قواعد العلامة، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء ـ دار الذخائر.
36. کاشف الغطاء، حسن، ( 1422 ق)، انوار الفقاهة­ـ­کتاب المکاسب، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء­.
37. کرکی، علی، (1414 ق)، جامع المقاصد، قم، مؤسسه ال البیت(7).
38. کیدری، محمد، ( 1416 ق)، اصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، مؤسسه امام صادق(7).
39. مامقانی، محمد حسن، ( 1316 ق)، غایة الامال، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه.
40. مفید، محمد، ( 1413 ق)، المقنعة، قم، گنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
41. نایینی، محمد حسین، ( 1413 ق)، المکاسب و البیع، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
42. ــــــــــــــــــــــــ ، ( 1413 ق)، منیة الطالب، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
43. نراقی، احمد، ( 1415 ق)، مستند الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت(:).
44. نراقی، محمد مهدی، ( 1425 ق)، انیس التجار (محشی)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
45. یزدی، سید محمد کاظم، ( 1429 ق)، حاشیة کتاب المکاسب، قم، طلیعه نور.
جستارهای فقهی و اصولی
دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 7
تابستان 96
شهریور 1396
صفحه 57-79

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 تیر 1396
  • تاریخ بازنگری: 07 دی 1396
  • تاریخ پذیرش: 09 دی 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار