تداعی آزاد در روان تحلیلگری و حکم تکلیفی بازگویی گناه

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

چکیده

روان‌تحلیلگری یکی از رویکردهای مطرح در روان‌درمانی است. از عناصر مهم درمان در این رویکرد، تداعی آزاد بیمار است. در این روش، فرد با واگویی هر آن‌چه از ذهنش می‌گذرد، زمینه را برای شناخت بخش‌های ناخودآگاه و به­دنبال آن درمان فراهم می‌کند. در این فرآیند، گاه فرد رفتارهای مجرمانه یا معصیت‌کارانه خود را نیز بازمی‌گوید. پرسش این‌جاست که آیا تداعی آزاد با حکم فقهی بازگویی گناه سازگارست؟ به ­منظور پاسخ به این پرسش، در گام نخست، مبنا و محدودۀ حکم بازگویی گناه بر اساس منابع فقه شیعه تبیین شده و سپس کیفیت تطبیق این حکم در فرآیند روان‌تحلیلگری بررسی شده است.
بررسی‌های فقهی بیانگر آن است که عنوان بازگویی گناه به‌صورت جداگانه مورد تحریم شرعی قرار نگرفته است. تنها در صورتی­ که این عمل مصداق  یکی از عناوین اذلال نفس، اشاعه فحشا یا اعانه بر اثم قرار گیرد، حرام خواهد بود. نتیجه آنکه بازگویی گناه در جلسات روان‌تحلیلگری مصداق هیچ­یک از سه عنوان یادشده نبوده، از این ­رو، فاقد حرمت به حکم اولی است. به‌علاوه در شرایطی که بدون انجام روان‌تحلیلگری ادامه زندگی برای بیمار موجب ضرر یا حرج باشد، ورود در این فرآیند و بازگویی رفتارهای مجرمانه و معصیت‌کارانه نزد روان‌تحلیلگر به­ موجب حکم ثانوی جایز خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Free Association in Psychoanalysis and the Legal Injunction of Relating Sin

نویسندگان [English]

  • Ahmad Morvarid 1
  • Mohammadsadeq Elmi Sola 2
  • Morteza Modarres e Gharavi 3
1 Theology and Islamic Studies - Jurisprudence(Figh) and principles of Islamic Law
2 Mashhad Un
3 Mashhad Un
چکیده [English]

Psychoanalysis is a common method in psychotherapy, and one of the important therapy techniques in this method is free association. In this technique, the patient relates whatever comes into his mind during the analytic session to help the therapist to discover his unconscious and prepare the way for treatment. Sometimes the patient also relates his criminal or sinful actions in this process. The question is that, is free association in compliance with the legal injunction of relating sin? To answer the question, first the ground and scope of the decree of relating sin are explored through Shia jurisprudential sources, then the decree’s applicability to psychoanalysis process is examined.
Jurisprudential studies show that relating sin is not prohibited as an independent title in jurisprudence but rather is considered as haram only when it is the instance of self-degrading, disseminating sinful deeds, or assisting in sins. So, as primary ruling, relating sin in psychoanalysis sessions is not prohibited because it is not subjected to any of these titles. In addition, relating criminal or sinful actions is permitted in psychoanalysis process, as secondary ruling, in the cases that refusing psychoanalysis treatment causes considerable difficulty or harm for the patient. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • psychoanalysis
  • free association
  • relating sin
  • self-degrading
  • disseminating sinful deeds
  • assisting in sins