ترجیح روایت به سبب احدثیت

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم و استادیار معارف دانشگاه ارومیه

2 دانش پژوه سطح سه مرکز تخصصی فقهی ائمه اطهار قم

چکیده

پسین بودن صدور یک روایت نسبت به روایت دیگر یا همان احدثیت، مسئله ­ای است که عدّه ای از فقیهان و اصولیان در باب تعارض به آن پرداخته اند. برخی آن را از مرجّحات تعبدی باب تعارض اخبار می­ شمارند و استدلال آن­ها به پنج روایت است که مشهور دانشیان علم اصول در این روایات مناقشه کرده و دلالت آن­ها را نپذیرفته ­اند. از این دسته، برخی قائل به مرجح عقلایی بودن شده ­اند و در مقابل، اغلب مرجح بودن آن را مطلقاً انکار کرده­ اند.
در پژوهش حاضر با رویکرد انتقادی ضمن یاد کرد از وجوه محتمل در مدلول این روایات و نیز تقسیم مناقشات به سندی، دلالی و موردی و سپس تقسیم دلالی به خاص (مفهوم متنی) و عام (مفهوم مشترک)، برخی از مناقشات رد شده و از برخی وجوه دلالت دفاع شده است، ولی با وجود قرائن و شواهد درون متنی و برون متنی و نیز قابل رد نبودن اکثر مناقشات، مدلول این روایات مغایر با ترجیح احدث برای کشف حکم واقعی در باب تعارض دانسته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Preference of Narration based on Ahdathiyat

نویسندگان [English]

  • Aboalghasem Valizadeh 1
  • mohammadmahdy valizadeh 2
1 urmia univercity
2 hozeh qom
چکیده [English]

The current research is to validate the preference of tradition based on ahdathiyat. Posteriority of the issuance of a narration to another, as it is called ahdathiyat, is an issue that has been focused on by some jurisprudents and osūli scholars regarding the contradiction of traditions. Some scholars contend that such a matter is categorized under the issue of devoted preferences of the hadith whose argument relies on the five traditions, although the majority of osūli scholars have criticized such a basis and do not confirm its indication. Among such scholars, some believe in the intellectual basis for preference while on the contrary, most of such scholars have absolutely denied and rejected its being preferable. The research method is descriptive-analytical with a critical approach. Having mentioned the tentative countenances of the effect of these traditions and classifying the contradictions into document-related, implication-related, and cases-related, the researchers have classified the implication-related one to specific (textual concept) and general (common concept). Thus, some of the contradictions are resolved and some of the countenances of indication are supported, while due to some of the in-text and out-text indications and evidences and due to the infeasibility of resolving some contradictions, the effect of these traditions is in contradiction with the preference of ahdath toreach the true ruling regarding the issue of contradiction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tradition contradiction
  • textual preferences
  • ahdathiyat
  • preferring the ahdath
  • reservation
  • abrogation

عنوان مقاله [العربیة]

ترجیح الروایة بسبب الأحدثیة

چکیده [العربیة]

تهدف هذه الدراسة إلى البحث حول أحد المرجحات عند تعارض الروایات، وهو ترجیح الروایة لأحدث تاریخاً. وقد أشار بعض الفقهاء والأصولیون فی باب التعارض إلى مسألة تأخّر صدور روایة عن روایة أخرى؛ أو الترجیح بالأحدثیة؛ فعدّها البعض من المرجحات التعبدیة فی باب تعارض الأخبار، مستدلاً بروایاتٍ خمس. والمشهور بین علماء الأصول أنّهم ناقشوا هذه الروایات الخمس، ولم یقبلوا دلالتها، فمنهم من عدّ الترجیح بالأحدثیة واحداً من المرجّحات العقلیة؛ وفی المقابل نفى أکثر العلماء هذ النوع من الترجیح مطلقاً.

یذکُر الباحث ضمن بحثه؛ الذی أعدّه وفق الأسلوب الوصفی التحلیلی وبمنهج نقدی؛ الوجوه المحتملة فی دلالة الروایات الخمسة، وکذلک تقسیم المناقشات فیها إلى سندیة ودلالیة وحالیة، ومن ثمّ تقسیم الدلالیة إلى الخاص (مفهوم النص) والعام (المفهوم المشترک)، حیث نقض بعض الإشکالات الواردة على دلالة الروایات، وأیّد بعض وجوه دلالتها على أرجحیة الأحدث من الروایات.

ولکن مع وجود القرائن والشواهد ضمن متن الروایات وخارجه، مضافاً إلى عدم إمکانیة ردّ أکثر الإشکالات؛ وجد الباحث أنّ هذه الطائفة من الروایات لا دلالة فیها على أرجحیة الروایة الأحدث تاریخاً؛ فلا یفید هذا المعیار فی کشف الحکم الواقعی فی باب التعارض.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • تعارض الأخبار
  • المرجحات المنصوصة – الأحدثیة – ترجیح الأحدث – التقیّة
  • النسخ
  1. آملى، میرزا هاشم، (1386ق)، تحریر الأصول (چاپ اول)، قم، مکتبة الداوری.
  2. اردبیلی، محمد بن علی، (1403ق)، جامع الرواة (چاپ اول)، بیروت، دار الاضواء.
  3. اصفهانى، محمد حسین، (1374ش)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (چاپ اول)، قم، سیدالشهداء علیه السلام.
  4. انصاری، مرتضی بن محمدامین،(1383ش)، مطارح الأنظار(چاپ دوم)، قم، مجمع الفکرالاسلامی.
  5. انصارى، مرتضى بن محمدامین، (1416ق)، فرائد الاُصول (چاپ پنجم)، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  6. بحرانی، یوسف، (1380ش)، الحدائق الناضرة (چاپ اول)، قم، دفترانتشارات اسلامی.
  7. بسام، مرتضی، (1426ق)، زبدة المقال من معجم الرجال (چاپ اول)، بیروت، دار المحجة البیضاء.
  8. حرعاملی، محمدبن حسن،(1409ق)، وسائل الشیعة (چاپ اول)، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
  9. حسینی حلی، حسین،(1428ق)، زبدة الاقوال فی خلاصة الرجال (چاپ اول)، قم، مؤسسه دارالحدیث.
  10. حلی، تقی الدین، (1342ش)، الرجال (چاپ اول)، تهران، دانشگاه تهران.
  11. خمینی، سید روح الله،(1375ش)، التعادل و التراجیح (چاپ اول)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  12. خویى، سید ابوالقاسم،(1417ق)، مصباح الأصول (چاپ پنجم)، قم، مکتبة الداوری.
  13. روحانی،سید محمد،(1413ق)، منتقی الاصول (چاپ اول)، قم، دفتر آیت الله روحانی.
  14. سیستانی، سید علی،(بی­تا)، تعارض الادلة و اختلاف الحدیث، بی­جا.
  15. شوشتری، محمدتقی، (1410ق)، قاموس الرجال (چاپ دوم)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
  16. صدر، سید محمد باقر،(1417ق)، بحوث فی علم الأصول (چاپ سوم)، قم، موسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی.
  17. صدر، سید محمدباقر،(1408ق)، مباحث الاصول (چاپ اول)، قم، مرکزالإعلام الاسلامی.
  18. صدوق، محمد بن علی، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه (چاپ دوم)، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  19. صنقور، محمد، (1428ق)، المعجم الأصولى (چاپ دوم)، قم، منشورات الطیار.
  20. طباطبایى حکیم، سید محمدسعید، (1414ق)، المحکم فی أصول الفقه (چاپ اول)، قم، موسسة المنار.
  21. طباطبایى قمى، سید تقى،(1371ش)، آراؤنا فی أصول الفقه (چاپ اول)، قم، نشر محلاتی.
  22. طباطبایى قمى، سید تقى،(1381ش)، الأنوار البهیة فی القواعد الفقهیة (چاپ اول)، قم، نشر محلاتی.
  23. فیض­ کاشانی، محمدمحسن، (1349ش)، الاصول الاصیلة (چاپ اول)، تهران، سازمان چاپ دانشگاه.
  24. کلینی، محمدبن یعقوب، (1407ق)، الکافی (چاپ چهارم)، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
  25. مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، (1416ق)، منتهی المقال فی احوال الرجال (چاپ اول)، قم، مؤسسة آل البیت:.
  26. مامقانی، عبدالله، (بی­تا)، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی­جا.
  27. مجلسى، محمد باقر، (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (چاپ دوم)، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
  28. محقق داماد، سیدمصطفی،(1362ش). مباحثی از اصول فقه(چاپ اول)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
  29. مروجى، على، (1410ق)، تمهید الوسائل فی شرح الرسائل (چاپ اول)، قم، مکتب النشرالاسلامی.
  30. مغنیه، محمد جواد،(1975م)، علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید (چاپ اول)، بیروت، دارالعلم للملایین.
  31. مکارم شیرازی، ناصر،(1428ق)، انوارالاصول(چاپ دوم)، قم، مدرسة الامام علی بن ابی­طالب7.
  32. موسوى قزوینى، على،(1427ق)، تعلیقة على معالم الأصول (چاپ اول)، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  33. مؤمن قمی، محمد،(1419ق)، تسدیدالاصول(چاپ اول)، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  34. نجاشی، احمد بن علی، (1365ش)، رجال النجاشی (چاپ اول)، قم ، مؤسسة النشر الاسلامی.
  35. نراقی، احمد،(1415ق)، مستندالشیعة(چاپ اول)، قم، مؤسسة آل البیت:.
  36. همدانی، رضا،(1377ق)، الفوائدالرضویة علی الفرائدالمرتضویة(چاپ اول)، تهران، کتابفروشی جعفری.
  37. یزدی، سید محمدکاظم، (1426ق)، التعارض (چاپ اول)، قم، مدین.
    1. گنجی، مهدی. درس خارج اصول(جلسه 87) ، 95/11/27، قابل دسترسی در http://www.ganjee.ir/index.php?option=com_content&view=category&id=46&Itemid=185&limitstart=50
    2. فاضل، لنکرانی، محمدجواد، درس خارج فقه، کتاب الحج (جلسه 47). 95/10/12، قابل دسترسی در http://fazellankarani.com/persian/lessons/20007
    3. شب زنده دار،محمدمهدی، درس خارج اصول، (جلسه1 تا 16). 92/7/1 تا 92/7/30، قابل دسترسی در
    4. http://mfeb.ir/pajoo/oldtaghmenu/tagh9293/88-shbzndo.html