موقعیت توبه در نظام حقوقی کیفر تعزیرات

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

2 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان

چکیده

توبه، فراتر از یک آموزه دینی، فقهی و اخلاقی به صورت قاعده نظام­مند در سیاست حقوق کیفری ایران برای اولین بار وارد شده است و هم اکنون به عنوان یک نهاد تأسیسی ارفاقی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مطرح است. این ‌رویکرد بدیع‌و تحسین برانگیز مقنن در بازگشت داوطلبانه مجرم به اصلاح خود و ترویج عدالت ترمیمی و اصلاحی و کیفرزدایی به جای عدالت تنبیهی با بهره گیری از این آموزه قرآنی قابل تقدیر است. بررسی مبانی فقهی ونظری راجع به این نهاد ارزشی وتبیین موضع سیاست کیفری ایران بعد از سالیان طولانی راجع به تاثیر توبه در تمامی تعزیرات که بیشترین سهم را بین جرائم دارد، مشخص گردیده است. قانونگذار در جرائم تعزیری با یک رویکرد افتراقی بین انواع و درجات جرائم تعزیری، سه سیستم جداگانه ای را برحسب نوع و درجه جرائم مورد پذیرش قرار داده است و تاثیر توبه در سقوط یا تخفیف مجازات را منوط به درجه جرم تعزیری از جهت شدت و ضعف مجازات و منصوص شرعی یا غیرمنصوص بودن تعزیر قرار داده است. بررسی موقعیت هشت ماده درقانون مجازات اسلامی راجع به این نهاد ارزشی با تکیه به مبانی و منابع غنی فقهی به جهت رفع بعضی ابهامات نظیر محدوده تاثیر سقوط مجازات در تعزیرات منصوص شرعی  و بیان ایرادات و آسیب شناسی نظیرشرط احراز اصلاح و ندامت توبه کننده برای پذیرش بدون تعیین ضابطه و روشی برای احراز آن و پیشنهادات کاربردی اصلاحی در جهت تکامل این نهاد، ضرورت این مقاله پیش رو را ایجاب می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Position of Repentance in Legal System of Ta'zirāt Penalty

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Zojaji 1
  • Mahmoud Malmir 2
1 Islamic Azad University- Khorasgan Branch
2 Islamic Azad University- Khorasgan Branch
چکیده [English]

Beyond a religious, jurisprudential and ethical teaching, repentance has been systematically inserted to the penal law policy of Iran for the first time. Currently, it has been proposed as a lenient institution in the Islamic Penal Code ratified in 2012. The lawmaker's such a novel and admirable approach is appreciable as it helps the criminals repent voluntarily to improve themselves, and such a decision promotes remedial and corrective justice and stopping crimes instead of punitive justice using Qur'anic teachings. Investigating jurisprudential and theoretical principles about this valuable and ethical institution and stating penal policy of Iran after a long period of time regarding the effect of repentance on tazirat which devotes the highest amount of shares to itself has been specified with this action. The legislator has approved three systems based on the type and degree of the crime in ta'ziri crimes using a differential approach between the types and degree of ta'ziri crimes.  The lawmaker believes that the influence of repentance in crime amputation or commutation is subject to the degree of ta'ziri crime with respect to the strength and weakness of crimes and clear textual or non-textual identity of ta'zirat.  Investigating the position of eight articles in the Islamic Penal Code about this ethical institution relying on jurisprudential principles and resources to disambiguate the ambiguities such as the realm of influence of crime blockage in texted clear religious taziart and stating the shortcomings and pathology such as the condition for making sure for the correction and repentance of the repenter, so that his repentance is accepted without determining criterion and adopting a method for its certainty and offering applied corrective suggestions to improve this institution all form the significance of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Repentance
  • texted religious ta'zir
  • non- texted religious ta'zir
  • crime blockage
  • commutation
  1. قرآن کریم
  2. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392،به کوشش دکتر هوشنگ شامبیاتی، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
  3. ابن ادریس. (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی ، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین  بقم.
  4. ابن زکریا، احـمدبن فـارس. (1404 ق). معجم مقاییس اللغّة، 6 مجلد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  5. الجبعی العاملی، زین الدین. (1403 ق). الروضة البهیة (شرح لمعه)، 10 مجلد، با تصحیح‌ محمد کلانتر، بیروت: داراحیاء التراث
  6. المکی العاملی، محمد. (بی تا). القواعد و الفوائد، 2 مجلد، با تحقیق دکتر سید عبدالهادی الحکیم، قم‌: مکتبة‌ المفیدة.
  7. توجهی،عبدالعلی. (1393). آسیب شناسی قانون مجازات اسلامی، تهران: مرکز مطبوعات‌وانتشارات قوه قضائیه.
  8. حسینی، سید علی. «توبه و سقوط تعزیر». مجله دین و ارتباطات، زمستان 1394، شماره 2
  9. حرّ‌ عاملی‌، محمد. (1413 ق). وسایل الشیعة، 20 مجلد‌، با‌ تـصحیح‌ ربانی شیرازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  10. حلبی. ابوالصلاح(1362). الکافی فی الفقه، ترجمه رضا استادی، اصفهان: کتابخانه امیرالمومنین(ع).
  11. حلی، جعفر بن حسن. (1389). شرایع الاسلام، نجف اشرف، مطبعه المعارف.
  12. خمینی، روح الله. (1413 ق). چهل حدیث، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  13. شهری، غلامرضا، ستوده (سروش). (1375). نظرهای اداره حقوقی قوه قضائیه در مسائل کیفری، جلد دوم، تهران: انتشارات روزنامه رسمی.
  14. طوسی، محمدبن الحسن. (1410 ق). النهایة، قم: انتشارات قدس محمدی.
  15. غزالی(1319). احیاءالعلوم، بیروت، موسسه الرساله.
  16. کلینی، محمدبن یعقوب. (1401 ق). الکافی، بیروت: دارصعب و دار التعارف‌.
  17. مجلسی، محمدباقر. (1368). حدود و قصاص و دیات، قم: موسسه نشر آثار اسلامی.
  18. محمد بن نعمان(شیخ مفید). (1410  ق). المقنعه، قم: موسسه النشر الاسلامی.
  19. محقق اردبیلی، احمد. (1416 ق). مجمع الفائد و البرهان، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  20. محقق‌ حلّی. (بی تا). شرایع الاسلام، کتاب الحدود و التعزیرات، 4 مجلد، قم: دارالهدی.
  21. منتظری، حسینعلی. (1409 ق). الحدود، قم: انتشارات‌ دارالفکر.
  22. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم. (1413 ق). فقه‌ الحدود‌ و التعزیرات، قـم: انـتشارات کتابخانه امیرالمؤمنین.
  23. نجفی، محمد حسن. (1981 م). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام‌،43‌ مجلد‌، بیروت: داراحیاء التراث العربی.