ابهام‌ها و چالش‌های قانونی کیفر معاونت در قتل عمدی و تبیین راهکارهای فقهی و حقوقی

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

دانشیار گروه آموزشی حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه- ایران

چکیده

مواد قانونی ناظر بر معاونت در قتل عمد به‌گونه‌ای تنظیم‌ شده که به‌طور جامع کیفر همه صور آن را پوشش نمی­دهد؛ لذا با تمسک به راهکارهای فقهی و حقوقی باید نسبت به این چالش، پاسخ مناسبی یافت. هدف این مقاله این است که در یک پرونده قتل عمد که معاونی هم در آن نقش داشته است، دقیقاً تکلیف قاضی رسیدگی‌کننده را روشن و معین کند که در فرض‌های مختلف، چه تصمیم قضایی را می‌تواند نسبت به معاون قتل عمد اتخاذ نماید. تحقیق حاضر بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و بر پایه اسناد و منابع کتابخانه‌ای نگاشته شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از این است که قضات با موادّ قانونی متعدّد و استنباطات فقهی متفاوت در خصوص تعیین کیفر معاونت در قتل عمد مواجه هستند و به ‌درستی به تعیین مجازات قادر نیستند. این امر، چالشی است که باعث ایجاد نوعی تشتت آرا می‌گردد. قواعد عمومی معاونت در جنایت مانند سایر جرایم در مواد 126، 127، 128 و 129 قانون مجازات اسلامی1392ش. مندرج است. کیفر معاونت در قتل عمد، از یک­سو برحسب قصاص یا عدم قصاص قاتل نظیر قتل عمدی در مقام دفاع فاقد جمیع شرایط مشروعیت و از سوی دیگر، انطباق رفتار معاون با معاونت شرعی یا قانونی متفاوت هست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ambiguities and Statutory Challenges of Penalty of Assistance in Murder & Explaining Jurisprudential and Legal Strategies

نویسنده [English]

  • Jamal Beygi
Associate Professor Department of Criminal Law & Criminology ;Maragheh Branch; Islamic Azad University, Maragheh- Iran
چکیده [English]

Statutory articles of assistance in murder is set that not warrant comprehensive about penalty of all forms its and therefore, by resorting to jurisprudence and legal strategies to these challenges must be answered. The purpose of this paper is a murder case that the ssistant involved in it, exactly what the judge dealing on and given that different assumptions, what can the judicial decision to adopt assistant murder. The current research is using description-analytic method as well as digital-library sources. The findings of the present study indicates that judges with numerous statutory articles and different jurisprudential inferences sentencing penalty of assistance in murder occurred and rightly able to determine not allowed and the challenges caused some votes to be dispersed. Basic rules of assisting in crime, like other crimes referred to in articles 126, 127, 128 and 129 of Islamic Penal Code is 1392. Penalty of assistance in murder by retaliation or no retaliation as murder murderer Such as murder as a defense lacks all legitimacy conditions on the one hand, and compliance assistant behavior with assistant shariah or legal is different.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assistant Murder
  • Statutory Assistance
  • Shariah Assistance
  • Statutory Punishment
  • Jurisprudential Strategy

عنوان مقاله [العربیة]

الغموض والتحدیات القانونیة لعقوبة الاشتراک فی القتل العمد وشرح الحلول الفقهیة والقانونیة

چکیده [العربیة]

تم تنظیم المواد القانونیة التی تختص بالمعاونة فی القتل العمد بحیث لا یوجد حکم شامل بالعقوبة بجمیع أشکالها، وبالتالی یجب الرد على هذا الطعن بالاعتماد على الحلول الفقهیة والقانونیة.


الهدف من هذه المقالة هو توضیح مهمة قاضی التحقیق بشکل دقیق فی قضیة القتل العمد والتی تورط فیها المعاون أیضاً، والحکم القضائی الذی یمکنه اتخاذه ضد المعاون بتهمة القتل العمد فی قضایا مختلفة.


تمت کتابة البحث الحالی المکتوب بمنهج وصفی- تحلیلی والذی یعتمد على وثائق المکتبة ومصادرها. تشیر نتائج البحث إلى أنّ القضاة یواجهون مواداً قانونیة عدیدة واستنباطات فقهیة مختلفة فیما یتعلق بعقوبة الاشترام فی القتل العمد، وعدم قدرتهم على تحدید العقوبة بشکل صحیح، وهذا التحدّی یسبب نوعاً من التشتت فی الآراء.


ترد القواعد العامة للمعاونة فی جریمة مثل الجرائم الواردة فی المواد 126، 127، 128، 129 من قانون العقوبات الإسلامی للعام 2013. تختلف عقوبة المعاون فی القتل العمد بحسب قصاص القاتل أو عدم قصاصه، مثل القتل العمد فی حالة الدفاع الذی یفتقد إلى جمیع عناصر شروط الشرعیة من جهة، وانطباق سلوک المعاون مع المعاون الشرعی أو القانونی.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الاشتراک فی القتل العمد
  • المعاونة القانونیة
  • المعاونة الشرعیة
  • العقوبة القانونیة
  • الحلول الفقهیة

اصل مقاله

به فایل Pdf مراجعه کنید.

مراجع

  1. آبی، فاضل. (1408ق). کشف­ الرموز. قم: اسلامی.
  2. ابن­ ابی­ جمهور. (1410ق). الأقطاب ­الفقهیه علی مذهب­ الامامیه. تحقیق محمد حسون و سیدمحمود مرعشی. قم: مکتبة آیت­الله­ العظمی­ المرعشی­ النجفی.
  3. ابن­ ادریس حلی، احمد­. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. الطبعه­ الثانیه. قم: اسلامی.
  4. ابن­ برّاج. (1406ق). المهذب. جعفر سبحانی. الطبعه­ الاولی. قم: اسلامی.
  5. ابن­ عابدین، محمدامین. (1415ق). حاشیة علی ­الدرال مختار شرح­ تنویر الأبصار فی­ فقه­ مذهب­ امام ابی­ حنیفه. الطبعة­الاولی. بیروت: دارالفکر.
  6. ابن­ قدامه، احمد ­بن ­محمود. (بی­ تا). الشرح­ الکبیر. الطبعه­ الاولی. بیروت: دارالکتاب­ العربی.
  7. ابن­ نجیم­ حنفی، زین ­الدین. (بی­ تا). البحر الرائق شرح کنز­الدقائق. الطبعه­ الاولی. بیروت: دارالمعرفه.
  8. اردبیلی، احمد ­بن­ محمد. (1416ق). مجمع­ الفائدة و البرهان فی شرح ­إرشاد ­الاذهان. مجتبی عراقی، علی­ پناه اشتهاردی و حسین یزدی. الطبعه ­الاولی. قم: اسلامی.
  9. انصاری، زکریا­ بن­ محمد و سنیکی، زین­ الدین­ ابویحیی. (1422ق). اسنی­ المطالب شرح روض­ الطالب. الطبعه­ الاولی. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
  10. انصاری، محمدعلی. (1422ق). الموسوعه­ الفقهیه­ المیسره. الطبعه­ الاولی. قم: مجمع­ الفکر­الاسلامی.
  11. انصاری­ شافعی، زکریا ­بن­ محمد. (بی­ تا). الغرر البهیه شرح البهجه­الوردیه. بی­جا: مطعبه­المیمنیه.
  12. تبریزی، جواد. (1416ق). صراط­النجاه. الطبعه­الاولی. بی­جا: برگزیده.
  13. جبعی­ عاملی(شهید ثانی)، زین­الدین­بن­علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه. الطبعه­الاولی. قم: اسماعیلیان.
  14. جزیری، عبدالرحمن. (1406ق). الفقه علی مذاهب الأربعه. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
  15. حر عاملی، محمد بن حسن. (1414ق). وسائل الشیعه. الطبعه الثانیه. قم: مؤسسه آل­البیت ع
  16. حلبی، ابن­ زهره. (1417ق). غنیه ­النزوع الی علمی­ الاصول و الفروع. ابراهیم بهادری. جعفر سبحانی. الطبعه­الاولی. قم: مؤسسه امام­ صادق ع
  17. حلی، ابن ­فهد. (1407ق). المهذب­ البارع فی شرح­المختصر النافع. مجتبی عراقی. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
  18. حلی، یحیی­ بن ­سعید. (1386). نزهه­الناظر فی الجمع بین­الاشباه والنظائر. الطبعه­الاولی. نجف: الآداب.
  19. خرشی­مالکی، محمد. (بی­تا). شرح­مختصر خلیل­للخرشی. بی­جا: بی­نا.
  20. خوانساری، سیداحمد. (1405ق). جامع­المدارک فی شرح­المختصر النافع. الطبعه­الثانیه. تهران: صدوق.
  21. دسوقی، شمس ­الدین. (1373). حاشیه­الدسوقی علی الشرح­الکبیر. الطبعه­الاولی. قاهره: مکتبه­التجاریه.
  22. دهخدا، علی­اکبر. (1377). لغت­نامه دهخدا. چاپ­دوم. تهران: دانشگاه تهران.
  23. رملی، شمس­الدین­. (1004ق). نهایه­المحتاج الی شرح­المنهاج. بی­جا: المکتبه­الاسلامیه.
  24. روحانی، سیدمحمد. (1414ق). منهاج­الصالحین. الطبعه­الثانیه. کویت: مکتبه­الألفین.
  25. روحانی، سیدمحمدصادق. (1377). استفتائات قوه­قضائیه. الطبعه­الاولی. تهران: سپهر.
  26. _______. (1404ق) منهاج ­الصالحین. الطبعه­الثانیه. بی­جا: مهر.
  27. _______. (1414ق) فقه­ الصادق علیه السلام. الطبعه­الثانیه. قم: دارالکتاب.
  28. _______. (1417ق) المسائل­المنتخبه. الطبعه­الثانیه. بیروت: مکتبه­الأیمان.
  29. سابق، سید. (1397ق). فقه­السنه. الطبعه­الثالثه. بیروت: دارالکتاب­العربی.
  30. سرخسی، أبوبکر محمد بن­أحمد. (1406ق). المبسوط. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالمعرفه.
  31. شافعی، محمد­ بن­ادریس. (1403ق). الأم. الطبعه­الثانیه. بیروت: دارالفکر.
  32. شربینی، شمس­الدین­محمد­بن­احمد. (1377). مغنی­المحتاج الی معرفه معانی­الفاظ­المنهاج. الطبعه­الاولی. بیروت: دارإحیاء­التراث­العربی.
  33. صافی­ گلپایگانی، لطف‌الله. (1404ق). التعزیر انواعه و ملحقاته. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین.
  34. صفی­پور، عبدالرحیم­بن­عبدالکریم. (بی­تا). منتهی­الأرب فی لغه­العرب. بی­جا: کتابخانه­سنانی.
  35. طباطبایی، سیدعلی. (1422ق). ریاض­المسائل. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
  36. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1341). بحثی­درباره مرجعیت و روحانیت. چاپ اول. تهران: شرکت­سهامی­انتشار.
  37. طوسی . (بی ­تا). الرسائل العشر. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
  38. _______ (1407ق). الخلاف. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
  39. _______ (الف). (بی­تا). المبسوط. محمدباقر بهبودی. الطبعه­الثانیه. بی­جا: المکتبه­المرتضویه.
  40. ­­­­_______(ج). (بی­تا). النهایه­فی مجرد الفقه و الفتاوی. قم: قدس­محمدی.
  41. _______. (1400ق). الاقتصاد. الطبعه­الاولی. قم: خیام.
  42. طوسی، ابن­ حمزه. (1408ق). الوسیله. الطبعه­الاولی. محمد حسون. قم: خیام.
  43. طوسی، محمد­بن­حسن. (1365). تهذیب الاحکام. سیدحسن موسوی. الطبعه­الرابعه، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 
  44. ­­­­­­عاملی، محمد­بن­مکی. (1411ق). اللمعه­الدمشقیه فی فقه­ الامامیه. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
  45. ________. (1414ق). الدروس. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین حوزه علمیه قم.
  46. علامّۀ حلی، حسن بن یوسف (الف). (بی­تا). تذکره­الفقهاء. بی­جا: منشورات­المکتبه­المرتضویه.
  47. ________ . (بی­تا). تبصرة ­المتعلمین. سیداحمد حسینی و هادی یوسفی. الطبعه­الاولی. تهران: فقیه.
  48. _________. (1419ق). مختلف­الشیعه فی احکام­الشریعه. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین.
  49. _________. (1422ق). تحریر الأحکام. جعفر سبحانی، الطبعه­الاولی. قم: مؤسسه امام صادق7.
  50. علیش مصری، محمدبن­احمد. (1409ق). منح­الجلیل­شرح مختصر­خلیل. بیروت: دارالفکر.
  51. عوده، عبدالقادر. (1993م). التشریع­الجنائی­الاسلامی. چاپ­دوازدهم. بیروت: مؤسسه­رسالت.
  52. فتح­ الله، احمد. (1415ق). معجم­الفاظ الفقه­الجعفری. الطبعه­الاولی. بی­جا: مطابع­المدوخل.
  53. فخرالمحققین حلّی، فخرالدین. (1389). ایضاح­الفوائد فی شرح اشکالات­القواعد. سیدحسین موسوی­کرمانی، علی­پناه اشتهاردی، عبدالرحیم بروجردی. الطبعه­الاولی. قم: اسماعیلیان.
  54. فقعانی، ابن­طی. (1418ق). الدرالمنضود. محمد برکت. الطبعه­الاولی. شیراز: مکتبه­العلمیه­مدرسه­امام العصر.
  55. فیاض، محمداسحاق. (بی­تا). منهاج­الصالحین. الطبعه­الاولی. بی­جا: مکتب­سماحه­الشیخ­محمد­اسحاق فیاض.
  56.  قلیوبی، احمدبن­سلامه و احمد برلسی­عمیره. (بی­تا). حاشیتا قلیوبی و عمیره. قاهره: عیسی­الحلبی.
  57. کحلانی، محمدبن­اسماعیل. (1379). سبل­الاسلام. الطبعه­الرابعه. مصر: شرکه­مکتبه­و­مطبعه­مصطفی البابی­الحلبی­و­أولاده.
  58. کلینی رازی، محمد بن یعقوب. (1401ق) الکافی. الطبعه الرابعه. بیروت: دارصعب و دارالتعارف.
  59. گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (1414ق) در المنضود. الطبعه­الاولی. قم: دارالقرآن­الکریم.
  60. مجیدی، محمود. «آسیب­شناسی سیاست کیفری ایران درقبال مهدورالدم». مطالعات فقه و حقوق اسلامی،  1397، دوره 10، شماره 18، 331-356.
  61. محقق حلّی، جعفربن­حسن. (1403ق). شرایع­الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. الطبعه­الاولی. قم: امیر.
  62. محقق قمی، علی ­بن­محمد. (بی­تا). جامع ­الخلاف و الوفاق. حسین حسینی­بیرجندی. الطبعه­الاولی. قم: پاسداراسلام.
  63. ________. (1409ق). شرایع­الاسلام فی مسائل­الحلال و الحرام. سیدصادق شیرازی. الطبعه­الثانیه. قم: امیر.
  64. محقق ­داماد، سیدمصطفی. (1394) قواعد فقه. چاپ سی­ویکم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  65. مصری، ابن­نجیم. (1418ق). البحر­الرائق­شرح­کنز­الدقائق. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
  66. مقدس اردبیلی، احمد. (1416ق). مجمع­الفائده­و­البرهان­فی­شرح­ارشاد­الاذهان. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
  67. مقدسی، ابن­مفلح. (بی­تا). الفروع. بی­جا: بی­نا.
  68. منتظری، حسینعلی. (1380). نظام­الحکم­فی­الاسلام. الطبعه­الاولی. قم: هاشمیون.
  69. موسوی­خمینی، سید­روح­الله. (1390). تحریر­الوسیله. الطبعه­الثانیه. نجف: دارالکتب­العلمیه.
  70. موسوی­خویی، سیدابوالقاسم (الف). (1410ق). تکمله­منهاج­الصالحین. الطبعه­الثامنه­و­العشرون. قم: مدینه­العلم.
  71. ________ . (1410ق). منهاج­الصالحین. الطبعه­الثامنه­والعشرون. قم: مدینه­العلم.
  72. ________. (1411ق). مبانی­تکمله­المنهاج. الطبعه­الثانیه. قم: العلمیه.
  73. ________. (بی­ تا). مصباح­الفقاهه. الطبعه­الاولی. قم: مکتبه­الداوری.
  74. موسوی­گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (بی ­تا). تقریرات­الحدود و­التعزیرات. چاپ­سنگی.
  75. نجفی، محمدحسن. (1367). جواهرالکلام­فی­شرح­شرایع­الاسلام. تحقیق محمود قوچانی. الطبعة ­الثالثه. تهران: الاسلامیه.
  76. نووی، محی­الدین. (بی­ تا). روضه­الطالبین و عمده­المفتین. تحقیق عادل­احمدعبدالموجود و علی­محمد معوض. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  77. _________. (بی­ تا). المجموع ­شرح ­المهذب. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
  78. وحید خراسانی، حسین. (بی ­تا). منهاج­ الصالحین. بی­جا: بی­نا.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار