درنگی در تأثیر کثرت سفر در اتمام نماز و روزه مسافر

نوع مقاله: پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

دانش‌آموخته رشته فلسفه اسلامی و مدرس جامعة المصطفی العالمیة قم، ایران؛ رایانامه: ms.muhseni@yahoo.com (زیر نظر مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی).

چکیده

این پژوهش چیستی کثرت و شغل را از نظر موضوع‌شناسی بررسی کرده است. برخی از مسافران مانند رانندگان و تجار از حکم قصر نماز و روزه خارج شده و موضوع اتمام قرار گرفته‌اند. در اینجا بحث این است که آنچه موجب خروج آنان از حکم قصر شده، چیست؟ روایات مربوط به موضوع صرفاً به بیان برخی عنوان‌های شغلی از قبیل مُکاری، جمّال، ملّاح و تاجر اکتفا کرده و در نهایت، عمل سفر را به ­عنوان علت حکم یاد کرده است، اما نگارنده از بیان فقیهان، دو نظریه کثرت سفر و شغل سفر را استنباط نموده و معیارهای تحقق آن را تبیین کرده است که در این میان، نظریه شغل سفر با مضمون روایات نزدیک‌تر به ­نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Reflection upon the influence of Frequent Traveling on the Termination of Travelers' Prayers and Fasts

نویسنده [English]

  • Mohammad Salem Mohseni
***********
چکیده [English]

This research investigated the nature of abundance and occupations from the view point of topicality. Some travelers such as drivers and merchants are excluded from the rule of curtail ritual prayers and fasts. However, the discussion raised here is that what is the reason behind such a curtail worship rule? The related traditions have merely mentioned the occupations such as carrier, beautician, navigator, and merchant and finally have mentioned the cause of travelling as the cause of issuing the rule. The author of the present paper has deduced two issues of frequent travelling and travelling occupation from jurisprudents' opinions and has stated the criteria for its fulfillment. It is concluded that the theory of travelling occupation is closer to the contents of traditions.  


[1]  Received in: 23/9/2018                                                                                  Accepted in: 2/5/2019


[2] PhD Graduate from Al-Mustafa University of Qom, Iran; E-mail:safidabb@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Frequent traveler
  • perpetual traveler
  • traveling occupation
  • curtail
  • Termination

مراجع

  1. ابن ­ادریس حلی، محمد، (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  2. ابن ­براج طرابلسی، قاضی عبد‌العزیز، (1406ق)، المهذب، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  3. ابن­ زهره حلبی، حمزة بن علی، (1417ق)، غنیة‌ النزوع الی علمی الاصول و الفروع، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق7.
  4. ابوالصلاح حلبی، تقی‌الدین، (1403ق)، الکافی فی الفقه، تصحیح: رضا استادی، چاپ اول، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین7.
  5. اراکی، محمدعلی، (1414ق)، المسائل الواضحة، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  6. اشتهاردی، علی پناه، (1417ق)، مدارک العروة، چاپ اول، تهران: دار الأسوة للطباعة و النشر.
  7. اصفهانی کمپانی، محمدحسین، (1409ق)، صلاة المسافر، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
  8. اصفهانی، سید ابوالحسن، (1415ق)، صلاة المسافر، تقریر: سید حسین علوی خوانساری، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  9. انصاری، مرتضی، (1415ق)، کتاب الصلاة، چاپ اول، قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری;.
  10. بحرانی، یوسف، (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  11. بها‌ء‌‌الدین عاملی، محمد و ساوجی، نظام بن حسین، (1429ق)، جامع عباسی و تکمیل آن، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  12. بهجت،‌ محمدتقی، (1428ق)، استفتائات، چاپ اول، قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت،.
  13. بهجت،‌ محمدتقی، (1426ق)، جامع المسائل، چاپ دوم، قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت.
  14. تبریزی، جواد، (1427ق)، صراط النجاة، چاپ اول، قم: دارالصدیقة الشهیدة.
  15. تبریزی، جواد، (1426ق)، منهاج الصالحین، چاپ اول، قم: مجمع الامام المهدی.
  16. جمال‌الدین حلی اسدی، احمد، (1407ق)، المهذّب البارع فی شرح المختصر النافع، تصحیح: مجتبی عراقی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  17. حائری طباطبایی، سید علی، (1418ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت:.
  18. حر عاملی،‌ محمد بن حسن، (1409ق)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت:.
  19. حسینی­خامنه‌(خامنه­ای)، سید علی، (1420ق)، أجوبة الاستفتائات (عربی)، چاپ سوم، بیروت: الدار الاسلامیة.
  20. حسینی شیرازی، سید محمد، (بی‌تا )، الأسئلة و الأجوبة (اثنا عشر رسالة)، چاپ اول، بی‌نا.
  21. حسینی شیرازی، سید محمد، (بی‌تا )، منتخب المسائل الاسلامیة، بی‌نا.
  22. حسینی میلانی، سید محمدهادی، (1395ش)، محاضرات فی فقه الامامیة (صلاة المسافر و قاعدتی الصحة و الید)،‌ چاپ اول، مشهد: مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه فردوسی.
  23. حکیم طباطبایی، سید محسن، (1416ق)، مستمسک العروة الوثقی، چاپ اول، قم: مؤسسه دارالتفسیر.
  24. حکیم طباطبایی، سید محسن، (1410ق)، منهاج الصالحین، تعلیقه: سید محمدباقر صدر، چاپ اول، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  25. حکیم طباطبایی، سید محمدسعید، (1415ق)، منهاج الصالحین، چاپ اول، بیروت: دارالصفوة.
  26. حلبی، ابن ابی المجد علی، (1414ق)، إشارة السبق الی معرفة الحق، تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه امام صادق7، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  27. حلی، شمس‌الدین محمد، (1424ق)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، تصحیح: ابراهیم بهادری، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق7.
  28. خمینی، سید روح‌الله، (1380ش)، استفتائات، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  29. خمینی، سید روح‌الله، (بی‌تا)، تحریر الوسیلة، چاپ اول، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
  30. خویی، سید ابوالقاسم، (1416ق)، صراة النجاة (المحشی)، تصحیح: موسی مفیدالدین عاصی عاملی، چاپ اول، قم: مکتب نشر المنتخب.
  31. خویی، سید ابوالقاسم، (1410ق)، منهاج الصالحین،‌ چاپ بیست و هشتم، قم: مدینة العلم.
  32. خویی، سید ابوالقاسم، (1418ق)، موسوعة الامام الخویی، تقریر: میرزا علی غروی، مرتضی بروجردی، سید محمدرضا خلخالی و سید محمدتقی خویی، چاپ اول، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی.
  33. سبحانی، جعفر، (1429ق)، رساله توضیح المسائل، چاپ سوم، قم: مؤسسه امام صادق7.
  34. سبحانی، جعفر، (1418ق)، ضیاء الناظر فی أحکام صلاة المسافر، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق7.
  35. سبزواری، سید عبدالاعلی، (1413ق)، مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، قم: مؤسسه المنار.
  36. سبزواری، محمدباقر، (1247ق)، ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت7.
  37. سلار دیلمی، حمزة، (1404ق)، المراسم العلویة والأحکام النبویة فی الفقه الامامیة، تصحیح: محمود بستانی، چاپ اول، قم: منشورات الحرمین.
  38. سیستانى، سید على، (1422ق)، المسائل المنتخبة، چاپ نهم، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی.
  39. سیستانى، سید على، (1417ق)، منهاج الصالحین، چاپ پنجم، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی.
  40. شبیری زنجانی، سید موسی، (1428ق)، المسائل الشرعیة، چاپ اول، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
  41. شریف مرتضی، علی بن حسین، (1415ق)، الانتصار فی انفرادات الامامیة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  42. شریف مرتضی، علی بن حسین، (1387ق)، جمل العلم و العمل، چاپ اول، نجف: مطبعة الآداب.
  43. شهید اول، محمد بن مکی، (1412ق)، البیان،‌ تصحیح: محمد حسون، چاپ اول، قم: ناشر محقق.
  44. شهید اول، محمد بن مکی، (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الامیة، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  45. شهید اول، محمد بن مکی، (1419ق)، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت:.
  46. شهید ثانی، زین‌الدین، (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تصحیح: سیدمحمد کلانتر، چاپ اول، قم: کتابفروشی داوری.
  47. شهید ثانی، زین‌الدین، (1420ق)، المقاصد العلیة فی شرح الرسالة الالفیة، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  48. شهید ثانی، زین‌الدین، (1422ق‌)، حاشیة المختصر النافع، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  49. شهید ثانی، زین‌الدین، (1422ق‌)، حاشیة شرائع الاسلام، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  50. شهید ثانی، زین‌الدین، (1402ق)، روض الجنان فی شرح إرشاد الاذهان،‌ چاپ اول، قم:‌ انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  51. شهید ثانی، زین‌الدین، (1413ق)، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، چاپ اول،‌‌ قم:‌ مؤسسه معارف اسلامی.
  52. صافی گلپایگانی، علی، (1426ق)، تبیان الصلاة، تقریرات درس سید حسین طباطبایی بروجردی، چاپ اول، قم: گنج عرفان للطباعة و النشر.
  53. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، (1431ق)، القول الفاخر فی صلاة المسافر، چاپ اول، قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله صافی.
  54. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، (1385ش)، جامع الأحکام، چاپ چهارم، قم:‌ مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله صافی.
  55. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، (1416ق)، هدایة العباد، چاپ اول، قم: دارالقرآن الکریم.
  56. صافی گلپایگانی، لطف‌الله، (1428ق) هدایة المسائل، چاپ اول، قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله صافی.
  57. صدر، سید محمدباقر، (1403ق)، الفتاوی الواضحة وفقا لمذهب أهل البیت، چاپ هشتم، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  58. ضیاءالدین عراقی، علی، (1414ق)، شرح تبصرة المتعلمین، تصحیح: محمد حسون، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  59. طوسی، محمد بن حسن، (1387ق‌)، الجمل و العقود فی العبادات، چاپ اول، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه فردوسی.
  60. طوسی، محمد بن حسن، (1387ق‌)، المبسوط فی فقه الامامیة، تصحیح: سید محمدتقی کشفی، چاپ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
  61. طوسی، محمد بن حسن، (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چاپ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
  62. عاملی حسینی، سیدجواد، (1419ق)،‌ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، تصحیح: محمدباقر خالصی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  63. عاملی کرکی، علی، (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت:.
  64. علامه حلی، حسن بن یوسف، (1410ق)، إرشاد الأذهان الی أحکام الایمان، تصحیح: فارس حسون، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  65. علامه حلی، حسن بن یوسف، (1414ق)، تذکرة الفقهاء، تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت:.
  66. علامه حلی، حسن بن یوسف، (1413ق‌)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  67. علامه حلی، حسن بن یوسف، (1413ق‌)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ دوم، قم: دفتر انشارات اسلامی.
  68. علامه حلی، حسن بن یوسف، (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، چاپ اول، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
  69. علامه حلی، حسن بن یوسف، (1419ق)، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت.
  70. فاضل لنکرانی، محمد، (1422ق)، الأحکام الواضحة، چاپ چهارم، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
  71. فاضل لنکرانی، محمد، (1425ق)، جامع المسائل (عربی)، چاپ اول، قم:‌ انتشارات امیر قلم.
  72. فاضل لنکرانی، محمد، (بی‌تا)، جامع المسائل (فارسی)، چاپ یازدهم، قم: انتشارات امیر قلم.
  73. فضل‌الله، سید محمدحسین، (1422ق)، فقه الشریعة، چاپ هشتم، قم: المکتب الاعلامی.
  74. فیاض، محمد اسحاق، (بی‌تا)، تعالیق مبسوطة علی الروة الوثقی، چاپ اول، قم: انتشارات محلاتی.
  75. فیاض، محمد اسحاق، (بی‌تا)، منهاج الصالحین، بی‌نا، بی­جا.
  76. فیض کاشانی، محمدمحسن، (بی‌تا)، مفاتیح الشرائع،‌ چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  77. قمی، میرزا ابوالقاسم، (1417ق)، غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ اول،قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  78. قمی، میرزا ابوالقاسم، (1420ق)، مناهج الأحکام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  79. کاشف الغطاء، حسن، (1422ق)، انوار الفقاهة (کتاب الصلاة)، چاپ اول، نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  80. قطب‌الدین کیدری، محمد، (1416ق)، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، تصحیح: ابراهیم بهادری مراغی، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق.
  81. گلپایگانی، سید محمدرضا، (1390ق)، مختصر الأحکام، قم: دارالقرآن الکریم.
  82. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن، (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الامامیة، چاپ ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
  83. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن، (1407ق)، المعتبر فی شرح المختصر، تصحیح: محمدعلی حیدری و دیگران، چاپ اول، قم: مؤسسه سید الشهداء.
  84. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن، (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تصحیح: عبدالحسین محمدعلی بقال، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  85. محقق کابلی،‌ قربان‌علی، (1388ش)،‌ توضیح المسائل، چاپ دوازدهم، قم: مرکز انتشارات دارالنشر اسلام.
  86. مظاهری، حسین، (1384ش)، رساله توضیح المسائل، چاپ هشتم، قم: مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهراء.
  87. مغنیه،‌ محمدجواد، (1421ق)،‌ فقه الامام الصادق، چاپ دوم، قم: مؤسسه انصاریان.
  88. مفید، محمد بن نعمان، (1413ق)، المقنعة، چاپ اول، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  89. مقدس اردبیلی، احمد، (1403ق)،‌ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  90. مکارم شیرازی، ناصر، (1381ش)، استفتائات جدید،، ج2، چاپ سوم، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی­طالب7.
  91. مکارم شیرازی، ناصر، (1424ق)، رسالة توضیح المسائل، چاپ دوم، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی­طالب7.
  92. منتظری، حسینعلی، (1431ق)، رساله استفتائات،‌ چاپ اول، قم: بی‌نا.
  93. موسوی عاملی، محمد بن علی، (1411ق)، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام،‌ چاپ اول، بیروت: مؤسسه آل البیت:.
  94. نجفی، محمدحسن، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  95. نراقی، ملا احمد، (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت:.
  96. وحید بهبهانی، محمدباقر، (1424ق)، مصابیح الظلام، چاپ اول، قم: مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانی.
  97. وحید خراسانی، حسین، (1428ق)، منهاج الصالحین، چاپ پنجم، قم: مدرسه امام باقر7.
  98. یزدی، سید محمدکاظم، (1409ق)، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی، چاپ دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 مهر 1397
  • تاریخ بازنگری: 21 اسفند 1397
  • تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1398

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار