بررسی جواز و عدم جواز لمس و دست دادن با زن مسلمان و غیرمسلمان از منظر فقه امامیه

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد نائین و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم

2 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه مشهد

چکیده

مسئله دست‌دادن مردان و زنان نامحرم از دیر زمان مورد توجه بوده است؛ به‌گونه‌ای که این مسئله مورد سؤال اصحاب ائمه: نیز واقع شده است. فقهای عظام نیز به این مسئله پرداخته‌ و دیدگاه‌های مختلفی را دراین‌باره بیان کرده‌اند. در نوشتار حاضر با بررسی و تحلیل منابع مکتوب فقهی و روایی و با استفاده از قواعد و مبانی مختلف اصولی، به تحلیل این فرع فقهی پرداخته شده است. این مسئله از سه جهت احکام اولیه، احکام ثانویه و اصول عملیه مورد مداقّه قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده است که دست‌دادن مرد با زن مسلمان جایز نیست، مگر با رعایت سه شرطِ وجود حائل؛ فشار ندادن دست و نداشتن قصد ریبه و لذت. اما نسبت به دست دادن به زنان غیرمسلمان، حکم مسئله بر اساس مبانی و قواعد مختلف اصولی متفاوت می‌شود. بر اساس برخی مبانی و قواعد، دست دادن به ایشان جایز و بر اساس برخی دیگر همانند دست دادن به زن مسلمان حرام است مگر با سه شرط ذکر شده. در نهایت، اگر نسبت به حرمت یا جواز دست دادن به زنان غیرمسلمان شک شود، با توجه به اینکه مسئله از مصادیق شبهه حکمیه تحریمیه است، اصل برائت جاری می­گردد و حکم به جواز دست دادن به ایشان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the (non-)Permission of Touching Hands and Shaking Hands with (non-)Muslim Women from the Viewpoint of Imamiyah Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mohammad Moshki ghandeshtani 1
  • Belall Shakeri 2
1 Faculty
2
چکیده [English]

   The issue of shaking hands with non-mahram men and women has long been noteworthy, as it has been questioned by infallible Imams' (a.s) companions. Grand jurisprudents have also mentioned this issue and different viewpoints have been mentioned by them in this regards. Having studied and analyzed the written jurisprudential and narrative sources and having used different Osuli principles, the authors of this paper have investigated this secondary jurisprudential issue. This issue has been focused on from three angles of primary rules, secondary rules, and practical principles. It is concluded that a Muslim man's shaking hands with a Muslim woman is not permissible unless the following three conditions are satisfied: the presence of a veil, not shaking the hands tightly, and shaking the hands with no seductive intention. Nevertheless, regarding shaking hands with non-Muslim women, the rule is issued based on different Osuli principles. Some rules deem shaking hands with them permissible while other do not like shaking hands with a Muslim woman unless the three above-mentioned conditions are met.  Eventually, if there are doubts regarding the permissibility or illegality of shaking hands with non-Muslim women, as this issue falls under the category of shobhe-ye hokmiyeh tahrimiyeh, presumption of innocence is ruled and shaking hands with them would be permissible.
 


[2] Faculty Member of Naeen Islamic Azad University and Seminary Instructor; E-mail:mohammad.moshki@yahoo.com


[3] PhD Candidate of Islamic Law and Jurisprudence at Ferdowsi University of Mashhad and Mashhad Seminary High Level Courses Instructor; E-mail: b.shakeri@iran.ir 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illegality of opinion
  • shaking hands
  • touching
  • foreigner
  • shaking hands with non-mahram
  1. اشتهاردی، علی پناه، (1417هـ ق)، مدارک العروه، چاپ اول، تهران: الاسوة للطباعه و النشر.
  2. تبریزی، جواد بن علی، (1427هـ ق)، صراط النجاه، چاپ اول، قم: دار الصدیقة الشهیده.
  3. حر عاملی، محمد بن حسن، (1409هـ ق)، وسائل الشیعه، گروه پژوهش مؤسسه آل‌البیت:، چاپ اول، قم: مؤسسه آل‌البیت:.
  4. حر عاملی، محمد بن حسن، (1412هـ ق)، هدایة الامة إلی احکام الائمه:، بخش حدیث پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
  5. حکیم، سید محسن (طباطبایی)، (1416هـ ق)، مستمسک العروه الوثقی، چاپ اول، قم: مؤسسه دار التفسیر.
  6. حلی، یوسف بن مطهر، (علامه)، (1420هـ ق)،  تذکرة الفقهاء (ط- الحدیثه)، گروه پژوهشی مؤسسه آل‌البیت:، چاپ اول قم: مؤسسه آل‌البیت:.
  7. خراسانی، محمدکاظم (آخوند)، (1409ق)، کفایۀ الأصول، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت:.
  8. خویی، سیدابوالقاسم، (1410ق)، معجم رجال الحدیث، بی‌چا، قم: مرکز نشر آثار شیعه.
  9. ـــــــــــــــــــــــــ، (1418هـ ق)، موسوعه الامام الخوئی، پژوهشگران مؤسسه آثار آیت الله العظمی خوئی، چاپ اول، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی;.
  10. سبزواری، سید عبدالاعلی، (1413هـ ق)، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، پژوهشگران مؤسسه المنار مؤسسه المنار، چاپ چهارم، قم: دفتر حضرت آیت الله.
  11. سبزواری، سید عبدالاعلی، (بی‌تا)، جامع الاحکام الشرعیه، چاپ نهم، قم: مؤسسه المنار.
  12. شاکری، بلال، (1395)، «بازخوانی نقش اجمال خاص در تمسک به عام»، جستارهای فقهی و اصولی، شماره 5، صص 33-44.
  13. شاکری، بلال، (1396)، «ضابطه‌مندسازی نظریه انقلاب نسبت»، جستارهای فقهی و اصولی، شماره 6، صص 29-44.
  14. شاکری، بلال، (1397)، «ضابطه‌مندسازی قاعده اباء از تخصیص»، جستارهای فقهی و اصولی، شماره 10، صص 13-40.
  15. صدوق، محمد، (1362)، الخصال، مصحح: علی‌اکبر غفاری، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  16. صدوق، محمد، (1378هـ ق)، عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، مصحح: مهدی لاجوردی، چاپ اول، تهران: نشر جهان.
  17. صدوق، محمد، (1385)، علل الشرایع، چاپ اول، قم: کتاب­فروشی داوری.
  18. صدوق، محمد، (1406هـ ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، چاپ دوم، قم: دار الشریف الرضی للنشر.
  19. صدوق، محمد، (1413هـ ق)، من لا یحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  20. طاهرنیا، احمد، (1388)، «دست دادن به نامحرم از نگاه آیات و روایات»، کاوشی نو در فقه، شماره 59-60، صص 214-243.
  21. عاملی، کرکی، محقق ثانی، علی بن الحسین، (1414هـ ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، گروه پژوهشی مؤسسه آل‌البیت:، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل‌البیت:.
  22. کلینی، محمد، (1407هـ ق)، الکافی، علی اکبر غفاری، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  23. گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی، (1409هـ ق)، مجمع المسائل، علی کریمی جهرمی، علی ثابتی همدانی، علی نیّری همدانی، چاپ دوم، قم: نشر دار القرآن الکریم.
  24. محقق داماد، سید محمد، (1416هـ ق)، کتاب الصلاه، محمد مؤمن و عبدالله جوادی طبری آملی، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  25. مرعشی نجفی، سید شهاب­الدین، (1406هـ ق)، منهاج المؤمنین، سید عادل علوی، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی;
  26. مطهری، شهید مرتضی، (بی‌تا)،  فقه و حقوق (مجموعه آثار)، چاپ اول، قم: بی‌نا.
  27. مکارم شیرازی، ناصر، (1426هـ ق)، احکام النساء، چاپ اول، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب7
  28. المناوی القاهری، زین‌الدین، (1356ق)، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، چاپ اول، مصر: المکتبة التجاریة الکبرى.
  29. منتظری، حسینعلی، (بی‌تا)، دیدگاه‌ها، نسخه الکترونیک.
  30. منتظری، حسینعلی، (بی‌تا)، رساله استفتائات، نسخه الکترونیک.
  31. نجفی، محمد حسین، (صاحب­جواهر)، (1404هـ ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، عباس قوچانی و علی آخوندی، چاپ هفتم، بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
  32. هیثمی، أبو الحسن نور الدین علی بن أبی­بکر بن سلیمان، (1414ق)، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، بی‌چا، قاهره: مکتبۀ القدسی.
  33. یزدی­ طباطبایی، سید محمد کاظم، (1419هـ ق)، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، احمد محسنی، (المحشی)، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.