امکان سنجی تطبیق روایات ناظر به استهلاک بر مواد افزودنی حرام

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، (نویسنده مسئول)

2 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امروز به ­جهت ازدیاد جمعیت و رشد تکنولوژی تولید مواد غذایی از حالت سنتی خارج و به­ صورت گسترده و صنعتی انجام می­ گیرد. شرکت­های بزرگ مواد غذایی در کنار تولید محصول نهایی به تولید افزودنی­های خوراکی به ­عنوان رنگ­ها، چربی­ ها، نگه­دارنده­ ها و... تحت عنوان (e-number) اقدام می­کنند. برخی از این افزودنی­ ها از حیوانات حرامی چون خوک یا اجزای حیوان غیر تذکیه شده و ... تهیه می­شود که امکان استفاده آن طبق فقه اسلامی مجاز نیست. در فقه گزاره­ هایی وجود دارد که قابلیت آن را دارد به­ سان یک قاعده در جهت حل بخشی از مشکلات در این زمینه استفاده گردد؛ از جمله این گزاره­ها مسئله­ ای است با نام استهلاک. استهلاک به ­معنای انعدام عرفی یک افزودنی در شیء ممزوج است به گونه ­ای که دیگر اسم آن افزودنی بر آن فرآورده صادق نباشد. این مقاله برآن است تا با نشان دادن موارد متعدد استفاده از گزاره استهلاک در فقه آن را در زمره قواعد نوپای فقهی قرار دهد و با استناد فقهی به روایات متعدد آن را استحکام بخشد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Feasibility of the Adjusting the Traditions regarding Depreciation

نویسندگان [English]

  • Seyyed mahmoud Tabatabaei 1
  • Ayyoob Akrami 2
  • Mohmmad Javad Enayati rad 2
1 Ferdowsi university of mashhad
2 Ferdowsi university of mashhad
چکیده [English]

Sayid Mahmud Tabātabāyee [2]
Ayoub Karami [3]
Muhammad Javād Enāyati Rād [4]
Abstract
Nowadays, due to the overpopulation and technology development, producing the edibles is carried out in a large scale and is industrialized. However, food is no longer in production using traditional methods. In addition of producing the edibles, huge food companies produce edible additives as colors, fats, preservatives, and so on and so forth under the name of e-number. Some of such additives are taken from unlawful animals like pig or the limbs of a non-slaughtered animal according to shariah laws which are considered unlawful according to Islamic jurisprudence. There are some propositions in jurisprudence which could act as a rule in solving parts of the problem in this respect, such as the depreciation rule. Depreciation means customary extinction of an additive in the mixed object so as to the name of the additive is not used for the product. Showing different cases of using the depreciation proposition in jurisprudence, this paper is to prove that this rule is among newly developed jurisprudential rules and to enrich it based on different traditions with respect to jurisprudence.

[1] Received in 2018-08-23                                                  Accepted in 2019-05-02
[2] Assistant Professor of Mashhad University of Medical Sciences ; E-mail: tabanet@um.ac.ir
[3] Assistant Professor of Islamic Knowledge Department at Ferdowsi University of Mashhad;
E-mail: akrami-a@um.ac.ir
[4] Assistant Professor of Islamic Knowledge Department at Ferdowsi University of Mashhad;
E-mail: enayati-m@um.ac.ir

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudential rule
  • depreciation
  • unlawful food
  • lawful food
  • unlawful additives
  1. آملی، میرزا هاشم، (1406 ق). المعالم المأثورة. اول. قم: مولف الکتاب.
  2. ابن­ منظور، ابوالفضل، (1414 ق). لسان العرب. سوم. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر.
  3. اختراعی­ طوسی، سیدمصطفی؛ ناصری­ مقدم، حسین، (1396 ش) امکان­ سنجی فقهی تولید فرآورده­ های حلال از اجزای حرام؛ بررسی موردی خون، دوفصلنامه علمی­ پژوهشی فقه پزشکی، دوره نهم، شماره 32و 33، پاییز و زمستان 1396.
  4. اشتهاردی، علی پناه، (1417 ق). مدارک العروه. اول. تهران: دار الأسوة للطباعة و النشر.
  5. ایروانی، باقر، (1426 ق). دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیة. سوم. قم: دار الفقه للطباعة و النشر.
  6. بحرانی، آل­عصفور، (1405 ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. اول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  7. جمعی از پژوهشگران، زیر نظر آیت الله شاهرودی، (1426 ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت :. اول. قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت
  8. حر عاملی، محمد بن حسن، (1409 ق). تفصیل وسائل الشیعة. اول. قم: موسسه آل البیت:
  9. خمینی، سید روح الله، (بی­تا). تحریر الوسیلة. اول. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
  10. خویی، سید ابوالقاسم. (1418 ق). موسوعه الامام الخوئی. اول. قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  11. ـــــــــــــــــــــــــ ، (1422 ق). محاضرات فی أصول الفقه. اول. قم: موسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  12. رضایی طاویرانی، مصطفی، (1384 ش)، افزودنی های غذایی، اول، تهران: اندیشه ظهور.
  13. روحانی، سیدصادق، (بی­تا). المسائل المستحدثة.
  14. سبزواری، سید عبد الأعلی، (1413 ق) مهذب الأحکام، چهارم، قم، مؤسسه المنار.
  15. ­سیستانی، سید علی، استفتائات، (1398 ش)، https://www.sistani.org/persian/qa/0799
  16. عاملی (شهید ثانی)، زین الدین، (1421 ق). رسائل الشهید الثانی. اول. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  17. شیخ طوسی، ابوجعفر، (1400 ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتوی. دوم. بیروت: دار الکتاب العربی.
  18. ـــــــــــــــــــــــــ ، (1407 ق). تهذیب الأحکام، چهارم. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  19. شیخ مفید، محمد بن محمد، (1413 ق). الإختصاص. اول. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  20. ـــــــــــــــــــــــ ، (1413 ق). المقنعة. اول. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  21. صدر، سید محمدباقر، (1408 ق). بحوث فی شرح العروة الوثقی. دوم. قم: مجمع الشهید آیة الله الصدر العاملی.
  22. عاملی، میرسید احمد علوی. (بیتا). مناهج الأخیار فی شرح الإستبصار. اول. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  23. عسکری، حسن بن عبد الله، (1400 ق). الفروق فی اللغة. اول. بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
  24. علامه حلی، نجم الدین، (1407 ق). المعتبر فی شرح المختصر. اول. قم: موسسة سید الشهداء علیه السلام.
  25. علامه مجلسی، محمدباقر، (1410 ق). بحار الأنوار. اول. بیروت: موسسة الطبع و النشر.
  26. قائینی، محمد. درس شفاهی استاد با عنوان قاعده استهلاک در تاریخ 5 خرداد 1397
  27. فاضل لنکرانی، محمد، (1429 ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة. اول. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار :
  28. فرحناک، علیرضا، (1392 ش). نقش انتقال، انقلاب و استهلاک در تبدل موضوع، مجله کاوشی نو در فقه اسلامی، سال بیستم، شماره 4، زمستان 1392.
  29. فیومی، احمد. (۱۴۱۴ ق). المصباح المنیر. دوم. قم: موسسه دار الهجره.
  30. کلینی، محمد بن یعقوب. (1429 ق). الکافی، اول. قم: موسسه دار الحدیث.
  31. مراغی، سید میر عبدالفتاح. (1417 ق). العناوین الفقهیة. اول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  32. مصطفوی، حسن. (1402 ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. اول. تهران: مرکز الکتاب للترجمه و النشر.
  33. مصطفوی، سید محمد کاظم. (1421 ق). مائه قاعده فقهیه. چهارم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  34. مکارم شیرازی، ناصر.( 1411 ق). القواعد الفقهیة. سوم. قم: مدرسه امام أمیر المومنین :.
  35. نجفی، محمد حسن. (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. هفتم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  36. نراقی، ملا مهدی. (1415 ق). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة. اول. قم: موسسة آل البیت:.
  37. یزدی، سید محمدکاظم. (1409 ق). العروة الوثقى. دوم. بیروت: موسسة الأعلمی للمطبوعات.