روش بهره گیری از عمومات و مطلقات در حلّ مسائل مستحدثه

نوع مقاله : مقالات فراخوان روش شناسی علوم اسلامی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم- ایران

چکیده

کاربرد عمومات و مطلقات کتاب و سنت در حلّ مسائل فقهی اجمالاً از اصول مفروض نزد دانشیان فقه و اصول است، اما شیوه مواجهه با مسائل مستحدثه در استفاده از عمومات و مطلقات و ضوابط به کارگیری آن­ها از مباحث مورد نیاز در فقه مسائل جدید و مورد مطالبه پژوهشگران فقهی در این زمینه است.
این مقاله عهده ­دار تبیین یک مرحله اساسی در بهره ­گیری از عمومات و مطلقات برای حل مسائل مستحدثه است؛ یعنی شناخت کامل گونه ­های عمومات و مطلقات در مواجهه با مسائل مستحدثه و روش استفاده از آن­ها در حالت­های مختلف.
نوآوری این مقاله ضمن ارائه و تبیین دو روش عرفی و عقلی، ارائه همه صورت­های مختلف عمومات و مطلقات در مواجهه با مسائل مستحدثه در یک ساختار منطقی و بیان روش مناسب در هر کدام از آن صورت­هاست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Method of Applying Generalities & Absolutes in Resolving New Issues

نویسنده [English]

  • Mohammad Ali Khademi Kosha
Assistant professor in Islamic Sciences and Culture Academy, Qum-Iran. khademi.50@gmail.com.
چکیده [English]

The function of Generalities and Absolutes of the Qur’an and the Sunna in resolving jurisprudential matters is among the common principles used by the jurists. However, the method of applying them with the new issues and conditions of their usage is among the high demand topics within the modern jurisprudence matters.
This article is responsible to elucidate a primary step in using the Generalities and the Absolutes in resolving new issues; meaning learning various types of the Generalities and the Absolutes completely when faced with new issues and the method of using them in various situations.
The innovation of this article, aside from using two methods of rational and common knowledge, is providing all of the various forms of the Generalities and the Absolutes in regards to the new issues within a logical structure along with proper method to apply in every case.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Generalities
  • Absolutes
  • New Issues
  • Absoluteness
  • Generality

عنوان مقاله [العربیة]

طریقة استخدام العمومات والمطلقات فی حل المسائل المستحدثة

چکیده [العربیة]

من المبادئ المسلمة عند الفقهاء والأصولیین تطبیق عمومات الکتاب والسنة ومطلقاتهما فی حل القضایا الفقهیة.

لکن طریقة التعامل مع المسائل المستحدثة فی استخدام العمومات والمطلقات ومعاییر تطبیقها، هی من متطلبات المسائل المستحدثة التی یطالب بها الباحثون فی هذا المجال.


ما تتناوله هذه المقالة هو تبیین مرحلة أساسیة فی استخدام العمومات والمطلقات لحل المسائل المستحدثة؛ أی المعرفة الکاملة لأنواع العمومات والمطلقات فی المواجهة مع المسائل المستحدثة وطریقة استخدامها فی المواقف المختلفة.

أما الجدید فی هذه المقالة فهو تقدیم جمیع الصور المختلفة للعمومات والمطلقات فی المواجهة مع المسائل المستحدثة فی نسیج منطقی وبیان الأسلوب المناسب فی کلّ واحدة من تلک الحالات.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العمومات
  • المطلقات
  • المسائل المستحدثة
  • الإطلاق
  • العموم

به فایل PDF مراجعه کنید.

  1. ابن ­منظور، محمد بن مکرم، 1414 ه‍ ق ، لسان العرب، 15 جلد، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، بیروت - لبنان، سوم
  2. اصفهانى نجفى (ایوان کیفی)، محمدتقى بن­عبدالرحیم، بی­تا، هدایة المسترشدین (طبع قدیم)، قم: مؤسسة آل البیت :
  3. اصفهانى، سید ابوالحسن، 1422 ه‍ ق، وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، در یک جلد، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى
  4. انصارى، شیخ مرتضى بن محمد امین، 1415 ه‍ ق، کتاب المکاسب (للشیخ الأنصاری، ط - الحدیثة)، 6 جلد، قم: کنگرة جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  5. انصارى، شیخ مرتضى بن محمدامین، 1383، مطارح الأنظار ( طبع جدید ) چاپ: دوم، قم: مؤسسه آل البیت.
  6. بحرالعلوم بروجردى، سید مهدى، 1427 ه‍ ق، مصابیح الأحکام، دو جلد، قم: منشورات میثم التمار.
  7. سند بحرانى، محمد، 1428 ه‍ ق ، فقه المصارف و النقود، در یک جلد،قم: مکتبة فدک. 
  8. بهجت گیلانى فومنى، محمد تقى ، 1428 ه‍ ق ، استفتاءات، 4 جلد، قم: دفتر حضرت آیة الله بهجت.
  9. تبریزى، جواد بن على، بی­تا، استفتاءات جدید (تبریزى)، دو جلد، قم : بی­نا، ایران
  10. تونى، عبدالله بن محمد، 1415 ه‍ ق ، الوافیة فی أصول الفقه – قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ: دوم
  11. جوهرى، اسماعیل بن حماد، 1410 ه‍ ق، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، 6 جلد، لبنان: دار العلم للملایین، بیروت - لبنان، اول
  12. حائرى، سید على بن محمد طباطبایى، 1418 ه‍ ق، ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، 16 جلد، قم: مؤسسه آل البیت :، قم ـ ایران
  13. حلبى، ابن زهره، حمزة بن على حسینى، 1417 ه‍ ق، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، در یک جلد، قم: مؤسسه امام صادق 7.
  14. حلی، حسن بن یوسف، 1425 ه‍ ق ، نهایة الوصول الى علم الأصول – قم: موسسه الامام الصادق7.
  15. حلّى علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، 1419 ه‍ ق ، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، 2 جلد، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  16. خمینى امام، سید روح اللّٰه موسوى، 1422 ه‍ ق ، استفتاءات (امام خمینى)، 3 جلد، چاپ پنجم ، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  17. خوانسارى، آقا حسین بن محمد، بی­تا، مشارق الشموس فی شرح الدروس، 4 جلد، بی­جا: بی­نا.
  18. سیورى ، مقداد بن عبد اللّٰه حلّى ، 1404 ه‍ ق ، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، 4 جلد، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى - ره، قم - ایران، اول
  19. سیورى حلّى، مقداد بن عبد اللّٰه ، 1425 ه‍ ق ، کنز العرفان فی فقه القرآن، 2 جلد، انتشارات مرتضوى، قم - ایران، اول
  20. طوسى شیخ ابو جعفر، محمد بن حسن، 1400 ه‍ ق ، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، در یک جلد، دار الکتاب العربی، بیروت - لبنان، دوم
  21. عاملی، حسن بن زین الدین  شهید ثانى، (بی­تا)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین - قم، چاپ: نهم،
  22. عاملى، (شهید اول)، محمد بن مکى، 1414 ه‍ ق، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، 4 جلد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، ایران.
  23. عاملى، (شهید ثانى)، زین الدین بن على، 1420 ه‍ ق ، المقاصد العلیة فی شرح الرسالة الألفیة، در یک جلد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم – ایران.
  24. عاملى، (شهید ثانى)، زین الدین بن على، 1421 ه‍ ق، رسائل الشهید الثانی (ط - الحدیثة)، 2 جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول
  25. عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، 1413 ه‍ ق ، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، 15 جلد، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم - ایران، اول
  26. عاملى، محمد بن على موسوى، 1411 ه‍ ق، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، 8 جلد، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، بیروت - لبنان، اول
  27. علم الهدی شریف مرتضى، على بن حسین موسوى، 1417 ه‍ ق، المسائل الناصریات، در یک جلد، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیة، تهران - ایران، اول 
  28. فاضل لنکرانى، محمد، (بی­ تا)، جامع المسائل، دو جلد،چاپ یازدهم ، قم: انتشارات امیر قلم.
  29. فخر المحققین، حلّى، محمد بن حسن بن یوسف، 1387 ه‍ ق، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، 4 جلد، مؤسسه اسماعیلیان، قم - ایران، اول
  30. فیَّاض کابلى، محمد اسحاق، (بی­ تا)،  تعالیق مبسوطة على مناسک الحج، در یک جلد، انتشارات محلاتى، قم - ایران، اول، ه‍ ق
  31. قائینی ، محمد ، 1424 هـ ق، المبسوط فی فقه المسائل المعاصره، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، ایران.
  32. قمّى طباطبایى ، سید تقى، 1426 ه‍ ق، مبانی منهاج الصالحین، 10 جلد، قم: منشورات قلم الشرق، قم - ایران، اول 
  33. قمى میرزا  ابوالقاسم بن محمدحسن، 1430 هـ ق، القوانین المحکمة فی الأصول (طبع جدید) - قم، چاپ: اول
  34. گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى، 1409 ه‍ ق ، مجمع المسائل (للگلبایگانی)، 5 جلد، دار القرآن الکریم، قم - ایران، دوم
  35. مجاهد حائرى، سید محمد طباطبایى، (بی­ تا)، کتاب المناهل، در یک جلد، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  36. مجلسى دوم اصفهانى، ، محمد باقر بن محمد تقى، 1406 ه‍ ق، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، 16 جلد، قم: انتشارات کتابخانه آیة­الله مرعشى نجفى.
  37. مکارم شیرازى، ناصر ، 1427 ه‍ ق ، دائرة المعارف فقه مقارن، در یک جلد، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى­طالب ع، قم - ایران، اول
  38. مکارم شیرازى، ناصر ، 1422 ه‍ ق ، بحوث فقهیة هامة (لمکارم)، در یک جلد، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام، قم - ایران، اول
  39. موسوى عاملى، محمد بن على، 1411 ه‍ ق، نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول
  40. نائینى، محمد حسین، 1376، فوائد الاُصول، قم، چاپ: اول
  41. نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى، 1417 ه‍ ق، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، در یک جلد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  42. نراقى، مولى محمد مهدى بن ابى­ذر، ‌(بی­تا)، لوامع الأحکام فی فقه شریعة الإسلام، در یک جلد، قم: بی­ نا.
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 19
مقالات علمی پژوهشی
شماره ویژه روش شناسی فقه و اصول(با حمایت میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی (دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
شهریور 1399
صفحه 7-32
  • تاریخ دریافت: 10 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 27 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 20 فروردین 1399