اقدامِ غیر در قتل مهدورالدم در موارد مختصّ به حاکم در مذاهب خمسه با نگاهی به عملکرد مقنن در قانون مجازات اسلامی 1392

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران ـ ایران؛ Tavajohi@shahed.ac.ir

2 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین- ایران

چکیده

مهدورالدم از مباحث فقهی است که تطوّر بحث درباره آن، در مذاهب اسلامی متفاوت است. فقهای اهل­ سنت، موارد اجرای حکم قتل مهدورالدمِ مختصِّ به حاکم را، تنها کافر حربی، باغی و محارب می­دانند و در مورد قتل کافر حربی و باغی به دست غیر حاکم، قصاص را ثابت ندانسته و تنها در خصوص حدود، قائل به اجرای آن به دست حاکم هستند و در غیر این­صورت، قصاص و دیه ثابت است. فقهای امامیه دامنۀ این اختصاص را علاوه بر مواردِ مورد نظر فقهای اهل­ سنت، به مسئله عامل منکر، سابّ­ النبی و ائمه، مدعی نبوت و فجور اهل ذمّه توسعه داده­اند و اکثر فقهای امامیه در تمامی موارد، به‌جز ساب­ النبی و ائمه، قتل افراد فوق­ الذکر را بدون اذن امام جایز ندانسته و فرد خاطی را گناهکار و مستحق تعزیر دانسته­ اند. قانونگذار نیز در مادۀ 302 و 303 ق.م.ا. 1392 از نظریه مذکور تبعیت نموده و علاوه بر ثبوت دیه، تعزیر را در صورت عدم اجازه دادگاه مقرر کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The killing of the deserving death toward the Imam by another in the five sects of Islam with emphasis on criminal law (1392)

نویسندگان [English]

  • AbdulAli Tavajjohi 1
  • Mohaddeseh Moeinifar 2
1 Law Faculty of Humanity Sciences Shahed University Tehran Iran
2 Theology and Islamic thought (Islamic jurisprudence and fundamentals of Islamic law) Faculty of Islamic Sciences and Researches Imam Khomeini International University (IKIU) Qazvin Iran
چکیده [English]

The deserving death is a jurisprudential debate in which the evolution of discussion about it is different in Islamic sects. Sunni jurisprudents believe that the deserving death toward Imam are only the warlike, the rebel and the belligerent, and in their view, in the killing of the warlike and the rebel by the non-Imams, the retaliation are not pronounced and only in fixed legal punishment, they are obliged to execute it by the Imam; Otherwise, retaliation and blood-price are pronounced. In addition to the cases of the Sunni jurisprudents referred before, the shia jurists have developed the domain of the deserving death to reprehensible act, insulting the Prophet, and the Imams, the pretender of the Prophecy and the reprehensible act of tributary, and most of the shia jurists in all cases, except insulting the Prophet, and the Imams believe that it is not permissible to kill the aforementioned individuals without the permission of the Imam and condemn the perpetrator to be guilty and must be received discretionary punishment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam
  • legal authourity
  • deserving death
  • the belligerent
  • the warlike
  • the rebel
  • insulting the Prophet

عنوان مقاله [العربیة]

إقدام الغیر فی قتل مهدور الدم فی الحالات المختصة بالحاکم فی المذاهب الخمسة مع إلقاء نظرة على عمل المشرّع فی قانون العقوبات الإسلامی 2013 ایران

چکیده [العربیة]

مهدور الدم هی إحدى المباحث الفقهیة الهامة التی یختلف تطور البحث فیها فی المذاهب الإسلامیة. یعتبر الفقهاء السنّة أنّ تنفیذ حکم قتل مهدور الدم المختص بالحاکم، یشمل فقط الکافر الحربی والباغی والمحارب، وفیما یخص قتل الکافر الحربی والباغی على ید شخص غیر الحاکم، لا یثبت القصاص، وفقط فی تنفیذ الحدود یکون تنفیذه بید الحاکم، وفی غیر هذه الحالة ثبت القصاص والدیّة.
وقد وسّع فقهاء الإمامیة من نطاق هذا الاختصاص بالإضافة إلى العناصر المعنیة لفقهاء السنة إلى مسألة العامل المنکر، سابّ النبی والأئمة، مدّعی النبوة وفجور أهل الذمّة، وقد اعتبر معظم فقهاء الإمامیة أنّ قتل الاشخاص المذکورین أعلاه غیر جائز إلا بإذن الإمام فی جمیع الحالات ما عدا سبّ النبی والأئمة، ویعتبر من یقوم بهذا العمل ظالماً مذنباً ویستحق العقوبة.
کما اتّبع المشرّع النظریة المذکورة فی المادتین 302 و 303 من قانون العقوبات الإسلامی للعام 2013، وإضافة إلى ثبوت الدیّة فقد قرر التعزیر إذا لم تسمح المحکمة بذلک.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الإمام
  • الحاکم الإسلامی
  • مهدور الدم
  • الکافر الحربی
  • الباغی
  • ساب النبی

اصل مقاله

به فایل PDf مراجعه کنید.

مراجع

آبی، فاضل. (1408ق). کشف­الرموز. قم: اسلامی.
ابن­ ابی­ جمهور. (1410ق). الأقطاب ­الفقهیه علی مذهب­ الامامیه. تحقیق محمد حسون و سیدمحمود مرعشی. قم: مکتبة آیت­الله­العظمی­المرعشی­النجفی.
ابن­ادریس حلی، احمد­. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. الطبعه­الثانیه. قم: اسلامی.
ابن­ برّاج. (1406ق). المهذب. جعفر سبحانی. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
ابن ­عابدین، محمدامین. (1415ق). حاشیة علی ­الدرال مختار شرح­ تنویر الأبصار فی­ فقه­ مذهب­ امام ابی­حنیفه. الطبعة­الاولی. بیروت: دارالفکر.
ابن­قدامه، احمد ­بن­محمود. (بی­تا). الشرح­الکبیر. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتاب­العربی.
ابن­نجیم­حنفی، زین­الدین. (بی­تا). البحر الرائق شرح کنز­الدقائق. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالمعرفه.
اردبیلی، احمد­بن­محمد. (1416ق). مجمع­الفائدة و البرهان فی شرح ­إرشاد ­الاذهان. مجتبی عراقی، علی­پناه اشتهاردی و حسین یزدی. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
انصاری، زکریا­بن­محمد و سنیکی، زین­الدین­ابویحیی. (1422ق). اسنی­المطالب شرح روض­الطالب. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
انصاری، محمدعلی. (1422ق). الموسوعه­الفقهیه­المیسره. الطبعه­الاولی. قم: مجمع­الفکر­الاسلامی.
انصاری­شافعی، زکریا­بن­محمد. (بی­تا). الغرر البهیه شرح البهجه­الوردیه. بی­جا: مطعبه­المیمنیه.
تبریزی، جواد. (1416ق). صراط­النجاه. الطبعه­الاولی. بی­جا: برگزیده.
جبعی­عاملی(شهید ثانی)، زین­الدین­بن­علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه. الطبعه­الاولی. قم: اسماعیلیان.
جزیری، عبدالرحمن. (1406ق). الفقه علی مذاهب الأربعه. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1414ق). وسائل الشیعه. الطبعه الثانیه. قم: مؤسسه آل­البیت:.
حلبی، ابن­زهره. (1417ق). غنیه­النزوع الی علمی­الاصول و الفروع. ابراهیم بهادری. جعفر سبحانی. الطبعه­الاولی. قم: مؤسسه امام­صادق7.
حلی، ابن­فهد. (1407ق). المهذب­البارع فی شرح­المختصر النافع. مجتبی عراقی. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
حلی، یحیی­بن­سعید. (1386). نزهه­الناظر فی الجمع بین­الاشباه والنظائر. الطبعه­الاولی. نجف: الآداب.
خرشی­مالکی، محمد. (بی­تا). شرح­مختصر خلیل­للخرشی. بی­جا: بی­نا.
خوانساری، سیداحمد. (1405ق). جامع­المدارک فی شرح­المختصر النافع. الطبعه­الثانیه. تهران: صدوق.
دسوقی، شمس­الدین. (1373). حاشیه­الدسوقی علی الشرح­الکبیر. الطبعه­الاولی. قاهره: مکتبه­التجاریه.
دهخدا، علی­اکبر. (1377). لغت­نامه دهخدا. چاپ­دوم. تهران: دانشگاه تهران.
رملی، شمس­الدین­. (1004ق). نهایه­المحتاج الی شرح­المنهاج. بی­جا: المکتبه­الاسلامیه.
روحانی، سیدمحمد. (1414ق). منهاج­الصالحین. الطبعه­الثانیه. کویت: مکتبه­الألفین.
روحانی، سیدمحمدصادق. (1377). استفتائات قوه­قضائیه. الطبعه­الاولی. تهران: سپهر.
روحا_______. (1404ق) منهاج­الصالحین. الطبعه­الثانیه. بی­جا: مهر.
روحا_______. (1414ق) فقه­الصادق7. الطبعه­الثانیه. قم: دارالکتاب.
روحا_______. (1417ق) المسائل­المنتخبه. الطبعه­الثانیه. بیروت: مکتبه­الأیمان.
سابق، سید. (1397ق). فقه­السنه. الطبعه­الثالثه. بیروت: دارالکتاب­العربی.
سرخسی، أبوبکر محمد بن­أحمد. (1406ق). المبسوط. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالمعرفه.
شافعی، محمد­ بن­ادریس. (1403ق). الأم. الطبعه­الثانیه. بیروت: دارالفکر.
شربینی، شمس­الدین­محمد­بن­احمد. (1377). مغنی­المحتاج الی معرفه معانی­الفاظ­المنهاج. الطبعه­الاولی. بیروت: دارإحیاء­التراث­العربی.
صافی­گلپایگانی، لطف‌الله. (1404ق). التعزیر انواعه و ملحقاته. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین.
صفی­پور، عبدالرحیم­بن­عبدالکریم. (بی­تا). منتهی­الأرب فی لغه­العرب. بی­جا: کتابخانه­سنانی.
طباطبایی، سیدعلی. (1422ق). ریاض­المسائل. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1341). بحثی­درباره مرجعیت و روحانیت. چاپ اول. تهران: شرکت­سهامی­انتشار.
طوسی (ب). (بی­تا). الرسائل العشر. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
طوسی_______ (1407ق). الخلاف. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
طوسی_______ (الف). (بی­تا). المبسوط. محمدباقر بهبودی. الطبعه­الثانیه. بی­جا: المکتبه­المرتضویه.
­­­­طوسی_______(ج). (بی­تا). النهایه­فی مجرد الفقه و الفتاوی. قم: قدس­محمدی.
طوسی_______. (1400ق). الاقتصاد. الطبعه­الاولی. قم: خیام.
طوسی، ابن­حمزه. (1408ق). الوسیله. الطبعه­الاولی. محمد حسون. قم: خیام.
طوسی، محمد­بن­حسن. (1365). تهذیب الاحکام. سیدحسن موسوی. الطبعه­الرابعه، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 
­­­­­­عاملی، محمد­بن­مکی. (1411ق). اللمعه­الدمشقیه فی فقه­ الامامیه. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
________. (1414ق). الدروس. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین حوزه علمیه قم.
علا________ . (بی­تا). تبصرة ­المتعلمین. سیداحمد حسینی و هادی یوسفی. الطبعه­الاولی. تهران: فقیه.
علا_________. (1419ق). مختلف­الشیعه فی احکام­الشریعه. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین.
علا_________. (1422ق). تحریر الأحکام. جعفر سبحانی، الطبعه­الاولی. قم: مؤسسه امام صادق7.
علامّۀ حلی، حسن بن یوسف (الف). (بی­تا). تذکره­الفقهاء. بی­جا: منشورات­المکتبه­المرتضویه.
علیش مصری، محمدبن­احمد. (1409ق). منح­الجلیل­شرح مختصر­خلیل. بیروت: دارالفکر.
عوده، عبدالقادر. (1993م). التشریع­الجنائی­الاسلامی. چاپ­دوازدهم. بیروت: مؤسسه­رسالت.
فتح­الله، احمد. (1415ق). معجم­الفاظ الفقه­الجعفری. الطبعه­الاولی. بی­جا: مطابع­المدوخل.
فخرالمحققین حلّی، فخرالدین. (1389). ایضاح­الفوائد فی شرح اشکالات­القواعد. سیدحسین موسوی­کرمانی، علی­پناه اشتهاردی، عبدالرحیم بروجردی. الطبعه­الاولی. قم: اسماعیلیان.
فقعانی، ابن­طی. (1418ق). الدرالمنضود. محمد برکت. الطبعه­الاولی. شیراز: مکتبه­العلمیه­مدرسه­امام العصر.
فیاض، محمداسحاق. (بی­تا). منهاج­الصالحین. الطبعه­الاولی. بی­جا: مکتب­سماحه­الشیخ­محمد­اسحاق فیاض.
 قلیوبی، احمدبن­سلامه و احمد برلسی­عمیره. (بی­تا). حاشیتا قلیوبی و عمیره. قاهره: عیسی­الحلبی.
کحلانی، محمدبن­اسماعیل. (1379). سبل­الاسلام. الطبعه­الرابعه. مصر: شرکه­مکتبه­و­مطبعه­مصطفی البابی­الحلبی­و­أولاده.
کلینی رازی، محمد بن یعقوب. (1401ق) الکافی. الطبعه الرابعه. بیروت: دارصعب و دارالتعارف.
گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (1414ق) در المنضود. الطبعه­الاولی. قم: دارالقرآن­الکریم.
مجیدی، محمود. «آسیب­شناسی سیاست کیفری ایران درقبال مهدورالدم». مطالعات فقه و حقوق اسلامی،  1397، دوره 10، شماره 18، 331-356.
محقق حلّی، جعفربن­حسن. (1403ق). شرایع­الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. الطبعه­الاولی. قم: امیر.
محقق قمی، علی ­بن­محمد. (بی­تا). جامع ­الخلاف و الوفاق. حسین حسینی­بیرجندی. الطبعه­الاولی. قم: پاسداراسلام.
محقق_________. (1409ق). شرایع­الاسلام فی مسائل­الحلال و الحرام. سیدصادق شیرازی. الطبعه­الثانیه. قم: امیر.
محقق­داماد، سیدمصطفی. (1394) قواعد فقه. چاپ سی­ویکم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مصری، ابن­نجیم. (1418ق). البحر­الرائق­شرح­کنز­الدقائق. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
مقدس اردبیلی، احمد. (1416ق). مجمع­الفائده­و­البرهان­فی­شرح­ارشاد­الاذهان. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
مقدسی، ابن­مفلح. (بی­تا). الفروع. بی­جا: بی­نا.
منتظری، حسینعلی. (1380). نظام­الحکم­فی­الاسلام. الطبعه­الاولی. قم: هاشمیون.
موسوی­خمینی، سید­روح­الله. (1390). تحریر­الوسیله. الطبعه­الثانیه. نجف: دارالکتب­العلمیه.
موسوی­خویی، سیدابوالقاسم (الف). (1410ق). تکمله­منهاج­الصالحین. الطبعه­الثامنه­و­العشرون. قم: مدینه­العلم.
موسو________ (ب). (1410ق). منهاج­الصالحین. الطبعه­الثامنه­والعشرون. قم: مدینه­العلم.
موسو________. (1411ق). مبانی­تکمله­المنهاج. الطبعه­الثانیه. قم: العلمیه.
موسو________. (بی­تا). مصباح­الفقاهه. الطبعه­الاولی. قم: مکتبه­الداوری.
موسوی­گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (بی­تا). تقریرات­الحدود و­التعزیرات. چاپ­سنگی.
نجفی، محمدحسن. (1367). جواهرالکلام­فی­شرح­شرایع­الاسلام. تحقیق محمود قوچانی. الطبعة ­الثالثه. تهران: الاسلامیه.
نووی_________. (بی­تا). المجموع­شرح­المهذب. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
نووی، محی­الدین. (بی­تا). روضه­الطالبین و عمده­المفتین. تحقیق عادل­احمدعبدالموجود و علی­محمد معوض. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
وحید خراسانی، حسین. (بی­تا). منهاج­الصالحین. بی­جا: بی­نا.
آبی، فاضل. (1408ق). کشف­الرموز. قم: اسلامی.
ابن­ ابی­جمهور. (1410ق). الأقطاب ­الفقهیه علی مذهب­ الامامیه. تحقیق محمد حسون و سیدمحمود مرعشی. قم: مکتبة آیت­الله­العظمی­المرعشی­النجفی.
ابن­ادریس حلی، احمد­. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. الطبعه­الثانیه. قم: اسلامی.
ابن­برّاج. (1406ق). المهذب. جعفر سبحانی. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
ابن­عابدین، محمدامین. (1415ق). حاشیة علی ­الدرال مختار شرح­ تنویر الأبصار فی­ فقه­ مذهب­ امام ابی­حنیفه. الطبعة­الاولی. بیروت: دارالفکر.
ابن­قدامه، احمد ­بن­محمود. (بی­تا). الشرح­الکبیر. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتاب­العربی.
ابن­نجیم­حنفی، زین­الدین. (بی­تا). البحر الرائق شرح کنز­الدقائق. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالمعرفه.
اردبیلی، احمد­بن­محمد. (1416ق). مجمع­الفائدة و البرهان فی شرح ­إرشاد ­الاذهان. مجتبی عراقی، علی­پناه اشتهاردی و حسین یزدی. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
انصاری، زکریا­بن­محمد و سنیکی، زین­الدین­ابویحیی. (1422ق). اسنی­المطالب شرح روض­الطالب. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
انصاری، محمدعلی. (1422ق). الموسوعه­الفقهیه­المیسره. الطبعه­الاولی. قم: مجمع­الفکر­الاسلامی.
انصاری­شافعی، زکریا­بن­محمد. (بی­تا). الغرر البهیه شرح البهجه­الوردیه. بی­جا: مطعبه­المیمنیه.
تبریزی، جواد. (1416ق).صراط­النجاه. الطبعه­الاولی. بی­جا: برگزیده.
جبعی­عاملی(شهید ثانی)، زین­الدین­بن­علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه. الطبعه­الاولی. قم: اسماعیلیان.
جزیری، عبدالرحمن. (1406ق). الفقه علی مذاهب الأربعه. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1414ق). وسائل الشیعه. الطبعه الثانیه. قم: مؤسسه آل­البیت:.
حلبی، ابن­زهره. (1417ق). غنیه­النزوع الی علمی­الاصول و الفروع. ابراهیم بهادری. جعفر سبحانی. الطبعه­الاولی. قم: مؤسسه امام­صادق7.
حلی، ابن­فهد. (1407ق). المهذب­البارع فی شرح­المختصر النافع. مجتبی عراقی. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
حلی، یحیی­بن­سعید. (1386). نزهه­الناظر فی الجمع بین­الاشباه والنظائر. الطبعه­الاولی. نجف: الآداب.
خرشی­مالکی، محمد. (بی­تا). شرح­مختصر خلیل­للخرشی. بی­جا: بی­نا.
خوانساری، سیداحمد. (1405ق). جامع­المدارک فی شرح­المختصر النافع. الطبعه­الثانیه. تهران: صدوق.
دسوقی، شمس­الدین. (1373). حاشیه­الدسوقی علی الشرح­الکبیر. الطبعه­الاولی. قاهره: مکتبه­التجاریه.
دهخدا، علی­اکبر. (1377). لغت­نامه دهخدا. چاپ­دوم. تهران: دانشگاه تهران.
رملی، شمس­الدین­. (1004ق). نهایه­المحتاج الی شرح­المنهاج. بی­جا: المکتبه­الاسلامیه.
روحانی، سیدمحمد. (1414ق). منهاج­الصالحین. الطبعه­الثانیه. کویت: مکتبه­الألفین.
روحانی، سیدمحمدصادق. (1377). استفتائات قوه­قضائیه. الطبعه­الاولی. تهران: سپهر.
روحا_______. (1404ق) منهاج­الصالحین. الطبعه­الثانیه. بی­جا: مهر.
روحا_______. (1414ق) فقه­الصادق7. الطبعه­الثانیه. قم: دارالکتاب.
روحا_______. (1417ق) المسائل­المنتخبه. الطبعه­الثانیه. بیروت: مکتبه­الأیمان.
سابق، سید. (1397ق). فقه­السنه. الطبعه­الثالثه. بیروت: دارالکتاب­العربی.
سرخسی، أبوبکر محمد بن­أحمد. (1406ق). المبسوط. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالمعرفه.
شافعی، محمد­ بن­ادریس. (1403ق). الأم. الطبعه­الثانیه. بیروت: دارالفکر.
شربینی، شمس­الدین­محمد­بن­احمد. (1377). مغنی­المحتاج الی معرفه معانی­الفاظ­المنهاج. الطبعه­الاولی. بیروت: دارإحیاء­التراث­العربی.
صافی­گلپایگانی، لطف‌الله. (1404ق). التعزیر انواعه و ملحقاته. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین.
صفی­پور، عبدالرحیم­بن­عبدالکریم. (بی­تا). منتهی­الأرب فی لغه­العرب. بی­جا: کتابخانه­سنانی.
طباطبایی، سیدعلی. (1422ق). ریاض­المسائل. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1341). بحثی­درباره مرجعیت و روحانیت. چاپ اول. تهران: شرکت­سهامی­انتشار.
طوسی (ب). (بی­تا). الرسائل العشر. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
طوسی_______ (1407ق). الخلاف. الطبعه­الاولی. قم: اسلامی.
طوسی_______ (الف). (بی­تا). المبسوط. محمدباقر بهبودی. الطبعه­الثانیه. بی­جا: المکتبه­المرتضویه.
­­­­طوسی_______(ج). (بی­تا). النهایه­فی مجرد الفقه و الفتاوی. قم: قدس­محمدی.
طوسی_______. (1400ق). الاقتصاد. الطبعه­الاولی. قم: خیام.
طوسی، ابن­حمزه. (1408ق). الوسیله. الطبعه­الاولی. محمد حسون. قم: خیام.
طوسی، محمد­بن­حسن. (1365). تهذیب الاحکام. سیدحسن موسوی. الطبعه­الرابعه، تهران: دارالکتب الاسلامیه. 
­­­­­­عاملی، محمد­بن­مکی. (1411ق). اللمعه­الدمشقیه فی فقه­ الامامیه. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
________. (1414ق). الدروس. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین حوزه علمیه قم.
علا________ . (بی­تا). تبصرة ­المتعلمین. سیداحمد حسینی و هادی یوسفی. الطبعه­الاولی. تهران: فقیه.
علا_________. (1419ق). مختلف­الشیعه فی احکام­الشریعه. الطبعه­الاولی. قم: جامعه­مدرسین.
علا_________. (1422ق). تحریر الأحکام. جعفر سبحانی، الطبعه­الاولی. قم: مؤسسه امام صادق7.
علامّۀ حلی، حسن بن یوسف (الف). (بی­تا). تذکره­الفقهاء. بی­جا: منشورات­المکتبه­المرتضویه.
علیش مصری، محمدبن­احمد. (1409ق). منح­الجلیل­شرح مختصر­خلیل. بیروت: دارالفکر.
عوده، عبدالقادر. (1993م). التشریع­الجنائی­الاسلامی. چاپ­دوازدهم. بیروت: مؤسسه­رسالت.
فتح­الله، احمد. (1415ق). معجم­الفاظ الفقه­الجعفری. الطبعه­الاولی. بی­جا: مطابع­المدوخل.
فخرالمحققین حلّی، فخرالدین. (1389). ایضاح­الفوائد فی شرح اشکالات­القواعد. سیدحسین موسوی­کرمانی، علی­پناه اشتهاردی، عبدالرحیم بروجردی. الطبعه­الاولی. قم: اسماعیلیان.
فقعانی، ابن­طی. (1418ق). الدرالمنضود. محمد برکت. الطبعه­الاولی. شیراز: مکتبه­العلمیه­مدرسه­امام العصر.
فیاض، محمداسحاق. (بی­تا). منهاج­الصالحین. الطبعه­الاولی. بی­جا: مکتب­سماحه­الشیخ­محمد­اسحاق فیاض.
 قلیوبی، احمدبن­سلامه و احمد برلسی­عمیره. (بی­تا). حاشیتا قلیوبی و عمیره. قاهره: عیسی­الحلبی.
کحلانی، محمدبن­اسماعیل. (1379). سبل­الاسلام. الطبعه­الرابعه. مصر: شرکه­مکتبه­و­مطبعه­مصطفی البابی­الحلبی­و­أولاده.
کلینی رازی، محمد بن یعقوب. (1401ق) الکافی. الطبعه الرابعه. بیروت: دارصعب و دارالتعارف.
گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (1414ق) در المنضود. الطبعه­الاولی. قم: دارالقرآن­الکریم.
مجیدی، محمود. «آسیب­شناسی سیاست کیفری ایران درقبال مهدورالدم». مطالعات فقه و حقوق اسلامی،  1397، دوره 10، شماره 18، 331-356.
محقق حلّی، جعفربن­حسن. (1403ق). شرایع­الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. الطبعه­الاولی. قم: امیر.
محقق قمی، علی ­بن­محمد. (بی­تا). جامع ­الخلاف و الوفاق. حسین حسینی­بیرجندی. الطبعه­الاولی. قم: پاسداراسلام.
محقق_________. (1409ق). شرایع­الاسلام فی مسائل­الحلال و الحرام. سیدصادق شیرازی. الطبعه­الثانیه. قم: امیر.
محقق­داماد، سیدمصطفی. (1394) قواعد فقه. چاپ سی­ویکم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مصری، ابن­نجیم. (1418ق). البحر­الرائق­شرح­کنز­الدقائق. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
مقدس اردبیلی، احمد. (1416ق). مجمع­الفائده­و­البرهان­فی­شرح­ارشاد­الاذهان. الطبعه­الاولی.قم: اسلامی.
مقدسی، ابن­مفلح. (بی­تا). الفروع. بی­جا: بی­نا.
منتظری، حسینعلی. (1380). نظام­الحکم­فی­الاسلام. الطبعه­الاولی. قم: هاشمیون.
موسوی­خمینی، سید­روح­الله. (1390). تحریر­الوسیله. الطبعه­الثانیه. نجف: دارالکتب­العلمیه.
موسوی­خویی، سیدابوالقاسم (الف). (1410ق). تکمله­منهاج­الصالحین. الطبعه­الثامنه­و­العشرون. قم: مدینه­العلم.
موسو________ (ب). (1410ق). منهاج­الصالحین. الطبعه­الثامنه­والعشرون. قم: مدینه­العلم.
موسو________. (1411ق). مبانی­تکمله­المنهاج. الطبعه­الثانیه. قم: العلمیه.
موسو________. (بی­تا). مصباح­الفقاهه. الطبعه­الاولی. قم: مکتبه­الداوری.
موسوی­گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (بی­تا). تقریرات­الحدود و­التعزیرات. چاپ­سنگی.
نجفی، محمدحسن. (1367). جواهرالکلام­فی­شرح­شرایع­الاسلام. تحقیق محمود قوچانی. الطبعة ­الثالثه. تهران: الاسلامیه.
نووی_________. (بی­تا). المجموع­شرح­المهذب. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالفکر.
نووی، محی­الدین. (بی­تا). روضه­الطالبین و عمده­المفتین. تحقیق عادل­احمدعبدالموجود و علی­محمد معوض. الطبعه­الاولی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
وحید خراسانی، حسین. (بی­تا). منهاج­الصالحین. بی­جا: بی­نا.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 02 خرداد 1398
  • تاریخ پذیرش: 10 تیر 1399

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار