اعتبارسنجی مدلول‌های التزامی غیر بیّن با تأکید بر عکس مستوی و عکس نقیض

سلطانی, عباسعلی; نوروزی, مرتضی; ناصری مقدم, حسین

doi:10.22034/jrj.2021.61737.2335

اعتبارسنجی مدلول‌های التزامی غیر بیّن با تأکید بر عکس مستوی و عکس نقیض

نوع مقاله : پژوهشی (داوری سریع)

نویسندگان

¹ دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد.مشهد- ایران (نویسنده مسئول)

² دانش آموخته دکتری فقه و حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد (مقاله متخذ از رساله)

³ استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد؛ مشهد - ایران

10.22034/jrj.2021.61737.2335

چکیده

کاربستِ مدلول التزامیِ کلام خبری و انشایی، از دیرباز مورد توجه اصولیان و فقها بوده است. در دانش اصول فقه مدلول التزامی بیّن به معنای اخصّ در مبحثی چون مفاهیم و بیّن به معنای اعمّ در موارد غیرمستقلات عقلیّه مطرح گردیده و اعتبار و حجیّت این نوع از مدلول‌های التزامی مورد مداقّه جدی بوده است. امّا نوع دیگرش که مدلولهای التزامی غیر بیّن باشد، با وجود کاربرد آن در برخی اقسامش مانند عکس مستوی و عکس نقیض، به اعتبار و حجیّت آنها کمتر توجه شده است؛ پاسخ به این سؤال که آیا اعتبار و حجیّت لوازم غیر بیّن کلام آن هم با تأکید بر بعضی از اقسامش یعنی عکس‌ها، قابل اثبات می باشد یا خیر، هدف این تحقیق بوده و با روش تحلیلی ـ توصیفی ضمن ارائه نمونه های استناد به عکس مستوی و عکس نقیض، در صدد رفع چالش‌های اعتبار آنها برآمده و با بررسی راههای اثبات حجیّت در نهایت، با تبیین ثبوت ملازمه قطعیّه، اعتبار این لوازم را در بعضی از صورتها به اثبات رسانده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.24767565.1401.8.4.2.6

موضوعات

اصول فقه

عنوان مقاله [English]

Assessment Validation of Non-Obvious Obligatory Significations with Emphasis on Aks al-Mustawwī and Aks al-Naqīḍ

نویسندگان [English]

Abbasali Soltani ¹
Morteza Noroozi ²
Hossein Naseri Moghadam ³

¹ Department of Jurisprudence and Principles of Law, Ferdowsi University of Mashhad

² Department of Jurisprudence, Al-mostafa International Univeristy

³ Professor of Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

The usage of the madlūlāt al-iltizāmī (obligatory significations) of declarative and imperative sentences has long been the focus of the uṣūlīs and jurists. In Uṣūl al-Fiqh (principles of jurisprudence), obvious obligatory significations in its specific sense in a topic such as concepts and obvious in its general sense in ghayr al-mustaqilāt al-‘aqlīyyah (non-independent rational) has been proposed, and the validity and authenticity of this type of obligatory significations have been seriously discussed. But the other type, which is the non-obvious obligatory significations, despite its use in some of its types such as aks al-mustawwī and aks al-naqīḍ, less attention has been paid to their validity and authenticity. The purpose of this study is to answer the question of whether the validity and authenticity of non-obvious materials of sentences can be proven by emphasizing some of its types, i.e. aks. By using the analytical-descriptive method and presenting examples of reference to aks al-mustawwī and aks al-naqīḍ, this study aims to solve the challenges of their validity. In conclusion, by examining the ways of proving its authenticity and explaining the definite correlation, it has proved the validity of these items in some cases.

کلیدواژه‌ها [English]

Obligatory Significations
Aks al-Mustawwī
Aks al-Naqīḍ
Validity

عنوان مقاله [العربیة]

تقییم المدالیل الإلتزامیة غیر البیّنة مع التأکید على العکس المستوی وعکس النقیض

چکیده [العربیة]

کان تطبیق المدلول الإلتزامی للکلام الخبری والإنشائی موضع اهتمام علماء الأصول والفقهاء منذ زمن بعید.

لقد تم طرح المدلول الإلتزامی للبین بالمعنى الأخص فی مبحث المفاهیم فی علم الأصول، کما أن البیّن بالمعنى الأعمّ تم مناقشته وطرحه فی غیر المستقلات العقلیّة فی هذا العلم، وحظی اعتبار وحجیة هذا النوع من المدالیل الإلتزامیة بمناقشات ودراسات جدیة.

أما النوع الآخر وهی المدالیل الإلتزامیة غیر البیّنة، على الرغم من استخدامها فی بعض أنواعه کالعکس المستوى وعکس النقیض، فقد تم إیلاء اهتمام أقل لاعتبارها وحجیتها.

تهدف هذه المقالة الإجابة عن السؤال التالی: هل یمکن إثبات حجیة اللوازم غیر البیّنة للکلام من خلال التأکید على بعض أقسامه أی: العکس أم لا؟

ومن خلال المنهج التحلیلی - الوصفی وتقدیم أمثلة من الاستناد بالعکس المستوی و عکس النقیض، تهدف إلى حل تحدیات حجیتها واعتبارها، ومن خلال دراسة طرق إثبات الحجیة فی النهایة، قد أثبت اعتبار هذه اللوازم فی بعض الصور وذلک بتبیین ثبوت الملازمة القطعیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

المدلول الإلتزامی
العکس المستوى
عکس النقیض
الحجیة

اصل مقاله

در دست اقدام ...

مراجع

قرآن کریم
1. آملی لاریجانی، صادق، 1394، فلسفه علم اصول، چاپ اول، قم: مدرسه علمیه ولی عصر (عج)
2. ابن سینا، حسین بن عبدالله، 1375، الاشارات و التنبیهات، چاپ اول، قم: نشر البلاغه
3. ابن کمونه، سعدبن منصور، 1403ق، الجدید فی الحکمه، تحقیق حمید مزعید الکبیسی، بغداد: جامعه بغداد
4. ابن منظور، محمدبن مکرم، 1414ق، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر
5. اصفهانی، محمدحسین، 1429ق، نهایة الدرایة فی شرح الکفایه، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
6. بروجردی، محمد تقی، 1422ق، نهایة الافکار تقریراً لابحاث الشیخ آغا ضیاءالدین عراقی، چاپ چهارم، قم: موسسه النشر الاسلامی
7. حائری، محمد حسین، 1406ق، الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه، چاپ دوم، قم دار احیاء العلوم الاسلامیه
8. حکیم، عبد الصاحب، 1416ق، منتقی الاصول تقریرا لابحاث السید محمد حسین روحانی، چاپ دوم، قم: الهادی
9. حلی، شیخ حسین، بی تا، اصول الفقه، چاپ اول، قم: مکتبه آیه الله السید السیستانی
10. حلی، جمال الدین حسن بن یوسف، 1423ق، الجوهرالنضید فی شرح منطق التجرید، چاپ اول، قم: بیدار
11. حلّی، جمال‌الدین حسن بن یوسف، 1412ق، القواعد الجلیّه فی شرح الرساله الشمسیه، چاپ اول، قم: مؤسسه النشر الاسلامی
12. خراسانی، محمدکاظم، 1412ق، کفایة الاصول، چاپ اول، قم: مؤسسه النشر الاسلامی
13. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، 1430ق، اجودالتقریرات تقریراً لأبحاث المیرزا محمدحسین النائینی، چاپ دوم، قم: مؤسسه صاحب الأمر
14. رازی، قطب الدین، 1426ق، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح الرساله الشمسیه، چاپ دوم، قم: انتشارات بیدار
15. رشتی، میرزا حبیب ا...، (بیتا)، بدایع الافکار، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث
16. ساوی، زین‌الدین عمر، 1383ق، البصائر النصیریه فی علم المنطق، چاپ اول، تهران: شمس تبریزی
17. طوسی، نصیرالدین محمد، 1376ق، اساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
18. غروی، علی، 1428ق، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، تقریراً لابحاث السید ابولقاسم الخوئی، قم: مؤسسه احیاءآثار امام خوئی
19. قطیفی، السید منیر، 1414ق، الرافد فی علم الاصول تقریراً لابحاث السید علی السیستانی، چاپ اول، قم: مهر
20. فیاض، محمداسحاق، 1417ق، محاضرات فی اصول الفقه تقریراً لبحث السید ابوالقاسم الخوئی، چاپ چهارم، قم: صدر
21. کاشف الغطاء، محمد رضا، 1381ق ، النورالساطع فی الفقه النافع، چاپ اول، نجف: بی جا
22. کاظمی خراسانی، محمد علی، 1417ق، فوائد الاصول تقریرا لابحاث محمد حسین النائینی، چاپ ششم، قم: موسسه النشرالاسلامی
23. مطهری، مرتضی، 1389، اصول فلسفه وروش رئالیسم، چاپ سوم، تهران: صدرا
24. مظفر، محمدرضا، 1424ق، المنطق، چاپ سوم، قم: مؤسسه النشر الاسلامی
25. واعظ حسینی، سید محمد‌سرور، 1417ق، مصباح الاصول تقریراً لابحاث السید ابوالقاسم الخوئی، چاپ اول، قم: مکتبه داوری
26. هاشمی (شاهرودی)، سید محمود، 1417ق، بحوث فی علم الاصول تقریراً لابحاث السید محمدباقر الصدر، چاپ سوم، قم: مؤسسه دائره معارف الفقه الاسلامی
27. هاشمی گلپایگانی، سیدهاشم،1441ق، تعارض الادله واختلاف الحدیث تقریراً لابحاث السید علی السیستانی، قم: انتشارات اسماعیلیان
28. یزدی، مولی عبدالله بن شهاب‌الدین، 1405ق، الحاشیة علی تهذیب المنطق، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.