حکم تکلیفی انجام کارهای منزل توسط زوجه از منظر فقه امامیه

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه شهید مطهری ره

چکیده

یکی از مباحث فقه و حقوق خانواده دربارۀ کارهایی مانند غذا پختن، لباس شستن، تمیز و مرتب کردن خانه است. دیدگاه مشهور فقیهان واجب نبودن انجام این کارها بر زوجه است، اما توجه هم‌زمان به این مباحث در دو باب نفقه و نشوز،‌ این دیدگاه را با مشکلات علمی و عملی مواجه می‌سازد. دیدگاه غیرمشهور بر مبنای شرط ارتکازی، آن‌ها را وظیفۀ زوجه می‌داند که‌ این مبنا با نقدهای جدّی فقیهان روبه‌رو شده‌است، ازاین‌رو تبیین حکم در این مسئله و استدلال موجه بر آن ضروری می‌نماید. این نوشته به روش تحلیلی و استدلالی صورت گرفته،‌ تلاش کرده‌ است به مبنای لزوم معاشرت به معروف توجه نماید. براساسِ این مبنا، انجام این امور بر زوجه واجب خواهد بود‌. این نتیجه،‌ عدم استحقاق دریافت اجرت بر انجام کارهای منزل برای زوجه و ناشز نبودن او درصورتِ انجام ندادن این امور را درپی خواهد داشت. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Obligatory Ruling on Doing Household Chores by the Wife from the Perspective of Imamī Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Bibirahimeh Ebrahimi
Department of Jurisprudence and Law, Shahid Mottahari Univeristy
چکیده [English]

One of the issues of jurisprudence and family law is about work such as cooking, washing clothes, cleaning and tidying the house. The opinion of the renowned majority of the jurists is that it is not wājib (obligatory) for the wife to do these things. However, paying attention to these topics in two chapters, nafaqah (alimony) and nushūz (material disobedience), makes this view face academic and practical problems. The unpopular opinion based on the irtikāzī (fixed way) condition considers them as the duty of the wife, which has faced serious criticism from the jurists. Therefore, it is necessary to explain the ḥukm (ruling) and give a reasonable argument on this issue. This paper, which is presented in an analytical and reasoning method, tried to pay attention to the basis of the necessity of Consorting in an honourable manner. According to this result, the wife is not entitled to wages for doing household chores, and she is also not nāshiz if she does not do these chores.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Doing Household Chores
  • Working at Home
  • Consort in an Honourable Manner
  • Nushūz (Material Disobedience)
  • Wages for Doing Household Chores

عنوان مقاله [العربیة]

الحکم التکلیفی لقیام الزوجة بأعمال المنزل من وجهة نظر فقه الإمامیة

چکیده [العربیة]

یعد حکم قیام الزوجة بالأعمال المنزلیة من موضوعات الفقه وحقوق الأسرة؛ من قبیل إعداد الطعام، وغسل الثیاب، وتنظیف البیت وترتیبه.


والمشهور بین الفقهاء عدم وجوب هذه الأعمال على الزوجة، ولکن الاهتمام بهذا الموضوع بشکل متزامن فی کل من بابی النفقة والنشوز، أدى إلى أن یواجه هذا الرأی بمشاکل علمیة وعملیة.


ویقول الرأی غیر المشهور، استنادا إلى مبنى الشرط الارتکازی، أنّه یجب على الزوجة القیام بهذه الأعمال، وقد قوبل هذا الرأی بنقد جدی من الفقهاء. وبناء علیه یغدو من الضروری بیان الحکم فی هذه المسألة وإقامة الاستدلال الموجه علیه.


اهتمت هذه الدراسة المعدّة وفق المنهج التحلیلی الاستدلالی بمبنى لزوم المعاشرة بالمعروف، ووفقا لهذا المبنى سیکون القیام بهذه الأعمال واجباً على الزوجة، وسوف یستتبع هذا الحکم عدم استحقاق الزوجة للأجرة مقابل قیامها بهذه الأعمال، وعدم انطباق حکم النشوز علیها فی حال ترکها للقیام بأعمال المنزل.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • القیام بأعمال المنزل
  • خدمة البیت
  • المعاشرة بالمعروف
  • النشوز
  • أجرة أعمال المنزل

در دست اقدام...

  1. قرآن
    1. ابن‌بابویه، محمدبن على. (۱۴۱۳ق). من لا یحضره الفقیه.‌ دوم، قم: بی‌نا.
    2. ابن‌براج، عبدالعزیز. (۱۴۰۶ق). المهذب. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    3. ابن‌زهره، حمزة‌بن على. (۱۴۱۷ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع. قم: مؤسسۀ امام صادقA.
    4. اراکى، محمد على. (۱۴۱۴ق). المسائل الواضحة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
    5. اصفهانى، سید ابو الحسن. (۱۴۲۲ق). وسیلة النجاة. (مع حواشی الإمام الخمینی). قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
    6. انصاری،‌ مرتضى. (۱۴۱۵ق). کتاب النکاح . قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
    7. بحرانى آل‌عصفور، حسین. (بی‌تا). الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع. قم: مجمع البحوث العلمیة.
    8. بحرانى آل‌عصفور، یوسف. (۱۴۰۵ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    9. بروجردى، حسین. (۱۳۸۶ش). جامع أحادیث الشیعة.‌تهران:‌ بی‌نا.
    10. تبریزى، جواد. (۱۴۲۷ق). صراط النجاة. قم: دار الصدیقة الشهیدة.
    11. حر عاملى، محمد. (1409). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسة آلالبیتb لإحیاء التراث.
    12. حسینى شیرازى، سید محمد. (۱۴۲۵ق). المال، أخذا و عطاء و صرفا. لبنان: مؤسسة الوعی الاسلامی.
    13. حکیم، سید محمدسعید. (۱۴۱۵ق). منهاج الصالحین.‌ لبنان: دار الصفوة.
    14. حلى، حسین. (۱۴۱۵ق). بحوث فقهیة.‌ چاپ چهارم.‌ قم: مؤسسة المنار.
    15. خمینى، سید روح‌اللّه. (بی‌تا). تحریر الوسیلة. قم: مؤسسۀ مطبوعات دار العلم.
    16. خویى، سید ابوالقاسم. (۱۴۱۶ق). صراط النجاة. قم: مکتب نشر المنتخب.
    17. روحانی،‌ سید محمد. (۱۴۱۷ق). المسائل المنتخبة.‌کویت: شرکة مکتبة الألفین.
    18. سبحانی تبریزى، جعفر. (بی‌تا). الاعتصام بالکتاب و السنة. قم: بی‌نا
    19. سبزوارى، سید عبد الأعلى. (۱۴۱۳ق). مهذّب الأحکام،‌ چهارم. قم: مؤسسة المنار.
    20. سیوری حلى، مقداد‌. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى.
    21. سیستانى، سید على. (۱۴۱۷). منهاج الصالحین.‌ چاپ پنجم. قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانى.
    22. شعیری، محمد. (بی‌تا). جامع الأخبار.نجف: مطبعة حیدریة.
    23. شهید ثانى، زین‌الدین‌. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم:‌ مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    24. شیخ طوسى، محمدبن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیة. چاپ سوم.‌ تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    25. طباطبایى، سید محمدحسین. (۱۴۱۷). المیزان فى تفسیر القرآن.‌ قم: مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    26. علامه حلى، حسن. (۱۴۱۰ق). إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان. مؤسسة النشر الاسلامی، التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
    27. علامه حلى، حسن. (1420). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. قم: مؤسسه امام صادقA.
    28. فاضل لنکرانى، محمد. (۱۴۲۱ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة – النکاح. قم: مرکز فقهى ائمۀ اطهارA.
    29. فاضل ‌لنکرانى، محمد. (بی‌تا). جامع المسائل.‌ چاپ یازدهم. قم: انتشارات امیر قلم.
    30. قمى، على‌بن ابراهیم. (۱۳۶۷). تفسیر قمى.‌ قم: دار الکتاب.
    31. کلینى، محمدبن یعقوب. (1407). الکافی. چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    32. گلپایگانى، سید محمدرضا. (۱۴۱۳ق). هدایة العباد. قم: دار القرآن الکریم.
    33. محقق حلى، نجم‌الدین. (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چاپ دوم.‌ قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    34. محقق سبزوارى، محمدباقر. (بی‌تا). کفایة الأحکام.اصفهان: انتشارات مهدوى.
    35. مراغى، احمد. (بی‌تا). تفسیر المراغى.‌ بیروت: داراحیاء التراث العربى.
    36. مکارم شیرازی، ناصر. (1424). کتاب النکاح. قم: مدرسۀ امام على‌بن ابى‌طالبA.
    37. منتظری، حسینعلى. (۱۴۱۳ق). الأحکام الشرعیة على مذهب أهل البیت علیهم السلام. قم: نشر تفکر.
    38. نجفى، محمدحسن. (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. هفتم،‌ لبنان: دار إحیاء التراث العربی.