جستاری درباب ضوابط وهن دین براساس تحلیل فتاوای مستند به وهن

نوع مقاله : پژوهشی (داوری سریع)

نویسندگان

1 استاد تمام گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد؛ مشهد-ایران

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد - ایران

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد- ایران

چکیده

وهن دین از جمله عناوینی است که در بسیاری از مسائل مبنا و مدرک فتاوای معاصر واقع شده است، به گونه‌ای که می‌توان از حرمت وهن به عنوان یک قاعده فقهی نام برد. لیکن به دلیل فقر بحث‌های نظری، ابعاد این قاعده به درستی تبیین نشده، ضوابط وهن تعیین نشده و ابهاماتی وجود دارد. این امر سبب شده است شرایط لازم برای استفاده ضابطه‌مند از وهن دین در فرآیند استنباط فقهی فراهم نشود و یا در متن برخی فتاوا اضطراب و تشویش پدیدآید. عدم توضیح دقیق معنای وهن دین، عدم تبیین تفاوت این اصطلاح با اصطلاحات مشابه و نیز عدم گونه‌شناسی وهن دین از جهت حکم شرعی، موجب شده استناد به وهن دین در بیشتر فتاوا به مناسک عزاداری محدود شود. نوشتار حاضر بر آن است که از رهگذر توصیف، نقد و تحلیل تعدادی از فتاوای مستند به وهن، ایده‌های روشنی در زمینه ضابطه‌مند سازی وهن، تأثیر وهن به عنوان اولی و ثانوی، مرجع تشخیص وهن و غیره ارائه کند، مسیر استناد به وهن را کمی هموار کند و نگرانی‌های ناشی از به‌کارگیری غیرضابطه مند وهن را فروکاهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Research on the Criteria of Weakness of Religion based on the Analysis of Documented Fatwās on Weakness

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Fakhlaee 1
  • Hassan Hoseiniyar 2
  • Alireza Abedi sarasia 3
1 Professor Department of Jurisprudence and Principles of Law, Ferdowsi University of Mashhad
2 Student P. HD Ferdowsi University of Mashhad .
3 Assistant Professor, Department of Education, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad;
چکیده [English]

The weakening (wahn) of religion is one of the topics that are found in many basic issues and evidence of contemporary fatwās so the prohibition of weakening (wahn) the religion can be mentioned as a principle of jurisprudence. However due to the lack of theoretical discussions, the dimensions of this principle have not been properly explained, the criteria of weakening have not been determined, and there are ambiguities in this principle. This has caused the necessary conditions for the disciplined use of weakening the religion not to be provided in the process of jurisprudential inference, or the anxiety and worry to appear in the text of some fatwās. The lack of a detailed explanation of the meaning of weakness, the lack of explanation of the difference between this term and similar terms, and the lack of the typology of weakness in the religious decree (ḥukm al-sharʻī) has caused the reference to weakness in most fatwās to be limited to mourning rituals. This study aims to provide clear ideas in the field of regulation of weakness, the effect of weakness as primary and secondary, the reference for diagnosing weakness, and others, in order to make the path of reference to weakness a little smoother and reduce the concerns caused by the unregulated use of weakness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Weakness of Religion
  • Weakness School of Thought
  • Primary Ruling
  • Secondary Ruling
  • Criteria of Weakness

عنوان مقاله [العربیة]

بحث فی باب ضوابط وهن الدین على أساس الفتاوى المستندة بالوهن

چکیده [العربیة]

وهن الدین من العناوین التی توجد فی کثیر من القضایا أسس وأدلة الفتاوى المعاصرة، بحیث یمکن ذکر حرمة وهن الدین قاعدة من القواعد الفقهیة.إلا أنه وبسبب قلة المناقشات النظریة ، لم یتم شرح أبعاد هذه القاعدة بشکل صحیح ، ولم یتم تحدید المعاییر، وهناک غموض وشکوک فیه.

وقد تسبب ذلک فی عدم توفیر الشروط اللازمة للاستخدام المنضبط من وهن الدین فی عملیة الاستنباط الفقهی، أو یظهر الاضطراب وعدم الاستقرار فی نص بعض الفتاوى.

ومن المشاکل عدم وجود شرح دقیق لمعنى وهن الدین، وکذلک عدم وجود تصنیف لوهن الدین من حیث الحکم الشرعی، وعدم الاتفاق على معیار محدد فی تعیین وهن الدین.

تهدف هذه المقالة إلى تقدیم أفکار واضحة فی مجال تنظیم الوهن، تأثیره بالعنوان الأولی والثانوی، مرجع تشخیص الوهن وغیره، من خلال الوصف والنقد والتحلیل لعدد من الفتاوى المستندة بالوهن وأن یسهل الاستناد إلى الوهن و أن یقلل المخاوف الناجمة عن الاستخدام غیر المنظم للوهن.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • وهن الدین
  • وهن المذهب
  • العنوان الأولی
  • العنوان الثانوی
  • الحکم الأولی
  • الحکم الثانوی

به Pdf مراجعه نمایید.

  1. قرآن کریم؛ ترجمه­ مکارم شیرازی

    1. ابن اثیر جزرى، مبارک بن محمد. (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. چاپ 4، قم: بی‌نا.
    2. اب‍ن‌ ب‍اب‍وی‍ه‌، م‍ح‍م‍دب‍ن‌ ع‍ل‍ی‌.(1376) الأمالی. تهران: بی‌نا.
    3. ابن بابویه، محمد بن على. (1385 ش). علل الشرائع. قم: بی‌نا.
    4. ابن سیده، على بن اسماعیل. (بی‌تا). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: بی‌نا.
    5. ابن شعبه حرانى، حسن بن على. (1363 ق). تحف العقول. چاپ 2، قم: بی‌نا.
    6. ابن فارس، احمد بن فارس. (بی‌تا). معجم مقاییس اللغه. قم: بی‌نا.
    7. ابن منظور، محمد بن مکرم. (بی‌تا). لسان العرب. چاپ 3، بیروت: بی‌نا.
    8. ازهرى، محمد بن احمد. (بی‌تا). تهذیب اللغة. بیروت: بی‌نا.
    9. بستانى، فواد افرام. (1375). فرهنگ ابجدى. چاپ 2، تهران: بی‌نا.
    10. بهجت، محمدتقی. (1424 ق). مناسک حج و عمره. چاپ 3، قم: انتشارات شفق.
    11. جوهرى، اسماعیل بن حماد. (بی‌تا). الصحاح. بیروت: بی‌نا.
    12. حمیرى، نشوان بن سعید. (بی‌تا). شمس العلوم. دمشق: بی‌نا.
    13. خامنه‌اى، سید على بن جواد حسینى. (1420 ق). أجوبة الاستفتاءات. چاپ 3، بیروت: الدار الإسلامیة.
    14. خمینى، سید روح‌الله موسوى. (بی‌تا). تحریر الوسیلة. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
    15. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (بی‌تا). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: بی‌نا.
    16. زمخشرى، محمود بن عمر. (1386). مقدمة الأدب. تهران: بی‌نا.
    17. شبیری زنجانى، سید موسى. (1427 ق). مناسک زائر. قم: شهاب‌الدین.
    18. سیفی مازندرانى، علی‌اکبر. (1428 ق). دلیل تحریر الوسیلة. چاپ 2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
    19. سیفى مازندرانى، علی‌اکبر. (1425 ق). مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الأساسیة. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    20. شاهرودى، سید مرتضى موسوى. (1428 ق). جامع الفتاوى. قم: نشر مشعر.
    21. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد. (بی‌تا). المحیط فی اللغة. بیروت: بی‌نا.
    22. طریحى، فخرالدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین. چاپ 3، تهران: بی‌نا.
    23. فاضل لنکرانى، محمد. (1425 ق). جامع المسائل. قم: انتشارات امیر قلم.
    24. فاضل مقداد. (1373). کنز العرفان فى فقه القرآن. چاپ 2، تهران: مرتضوی.
    25. فراهیدى، خلیل بن احمد. (بی‌تا). کتاب العین. چاپ 2، قم: بی‌نا.
    26. فیومى، احمد بن محمد. (بی‌تا). المصباح المنیر. چاپ 2، قم: بی‌نا.
    27. زبیدى، محمد بن محمد. (بی‌تا). تاج العروس. بیروت: بی‌نا.
    28. مکارم، ناصر. (1426 ق). مناسک جامع حج. قم: انتشارات مدرسه الإمام علی بن أبی طالب علیه‌السلام.
    29. مکارم، ناصر. (1427 ق). الفتاوى الجدیدة. چاپ 2، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابی‌طالب علیه‌السلام.
    30. منتظری، حسین على. (بی‌تا). رساله استفتاءات. قم: بی‌نا.
    31. موسوى اردبیلى، سید عبدالکریم. (1423 ق). فقه القضاء. چاپ 2، قم: بی‌نا.
    32. موسوى قزوینى، سید على. (1424 ق). ینابیع الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    33. موسى، حسین یوسف. (بی‌تا).الإفصاح. چاپ 4، قم: بی‌نا.
    34. مهنا، عبدالله على. (بی‌تا). لسان اللسان. بیروت: بی‌نا.