امکان سنجی ابطال «شروط تعسفی» بر اساس منابع فقه امامیه

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسندگان

1 گروه حقوق،واحد مشهد،دانشگاه آزاد اسلامی،مشهد، ایران

2 حقوق،دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد

3 دانشیار گروه حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

10.22034/jrj.98659

چکیده

در دهه‏ های اخیر چند اصطلاح جدید در حقوق و قوانین کشورهای عربی به طور فزاینده‏ای مورد کاربرد قرار گرفته است که همگی به نوعی بر ناعادلانگی قرارداد (چه در ذات قرارداد و چه در شروط قرارداد) دلالت دارند. یکی از این مفاهیم «شرط تعسفی» است. مهم‏ترین ویژگی شروط تعسفی، استغلال و سوء استفاده از ضعف بیرونی یا درونی طرف ضعیف است. حقوق ایران با تأخیر و به صورت محدودتر به شروط تحمیلی یا غیر منصفانه پرداخته است. در هیچ منبع فقهی، اشاره‏ای به شرط تعسفی نشده است ولی امکان تحلیل آن بر اساس منابع فقهی وجود دارد. دو احتمال، در بطلان و لزوم تعدیل شرط تعسفی وجود دارد: رویکرد صحت و رویکرد بطلان. آزادی قراردادی و اعتبار قراردادها، اصل صحت و عدم اندراج شرط تعسفی در زمره شروط باطل، ادلۀ احتمال اول است  و دخول در شروط مخالف کتاب و سنت، قاعده عدل و انصاف، حرمت اختلال نظام، نهی از غرر، نهی از اکل مال به باطل،  و وحدت ملاک با موضوعات مشابه مانند البیع علی البیع، السوم علی السوم، نجش و تلقی الرکبان، ادله احتمال دوم است. در صورت قول به بطلان شرط تعسفی، می‏توان به امکان فسخ یا تعدیل قرارداد به نفع طرف ضعیف، حکم کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

L

نویسندگان [English]

  • Mahdi Moftakhari 1
  • mojtaba zahedian 2
  • Sayyed Mohammad Mahdi Ghabooli Dorafshan 3
1 Department of law/Mashhad branch/Islamic Azad university/Mashhad/Iran
2 Assistant professor of azad university of mashhad
3 Department of Law, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

L

کلیدواژه‌ها [English]

  • L
جستارهای فقهی و اصولی
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 34
مقالات علمی پژوهشی
خرداد 1403
صفحه 1-1

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 خرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 27 خرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار