ماهیت احکام امضایی با تاکید بر نقد نظر برخی از معاصران

نوع مقاله : پژوهشی (داوری عادی)

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم

چکیده

بخشی از آموزه‌های اسلام در غیر حوزۀ عبادیات را امضائیات تشکیل می‌دهند؛ یعنی آن دسته از آموزه‌هایی که شارع دین نای جدیدی در آنها تأسیس نکرده و مطابق مشی عقلا رفتار کرده است. مقاله حاضر پس از تعریف حکم امضائی به طرح مباحثی در پیرامون ماهیت حکم امضائی در سه بخش پرداخته است؛ یکم تفاوت امضائیات با اوامر و نواهی ارشادی که در کلمات برخی از معاصرین به اشتباه یکی دانسته شده؛ دوم این که آیا امضائیات هم قسمی از احکام شرعی حساب می‌شوند یا صرفاً اموری عقلائی‌اند که نسبتی به شارع بماهوشارع ندارند؛ اثار هریک از دو قول کدام است؛ در این قسمت ضمن بررسی آثار دو دیدگاه نظر برخی دیگر از معاصران که احکام امضائی را صرفا امور عرفی عقلائی می دانند مورد نقد قرار گرفته است و سوم مسئله تقسیم امضائیات در دامنه شریعت به مطلوب و تحمیلی که از سوی برخی از محققین حقوقدان معاصر ادعا شده است؛ این دیدگاه نیز مورد مداقه و نقد قرار گرفته است. بطور خلاصه دستاورد این پژوهش نقد سه دیدگاه معاصر مرتبط با احکام امضائی است که دو مورد آن مسبوق به سابقه نبوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Nature of Signatory Rulings with Focus on Criticism of some Contemporary Scholars’ Opinions

نویسنده [English]

  • mohammad arabsahehi
Academic member of Qom Islamic Culture and Thought Council
چکیده [English]

The Nature of Signatory Rulings with Focus on Criticism of some Contemporary Scholars’ Opinions[1]
Muhammad Arab Salehi[2]
Abstract
A portion of Islamic teachings apart from devotions and obligatory deeds are signatory rulings, i.e. the rulings in which the sharia legislator has not made any new adjustments and has acted upon the conduct of the intellectuals.  Having defined the signatory rulings, the present research has discussed issues on the nature of signatory ruling in three sections: the first section is dedicated to the difference of signatory rulings to recommendatory commands and prohibitions, the issue which has been mistakenly considered as the same; the second section is to answer this question that if signatory rulings are regarded as a category of sharia rulings or they are merely about intellectual affairs which have nothing to do with the sharia legislator per se. The third issue deals with the division of signatory rulings into the desired and imposed as claimed by some contemporary legal researchers. The results of this research prove the criticism of these three contemporary opinions with respect to signatory rulings that has not been conducted earlier.

[1]  Received in: 27/8/2017                                             Accepted in:  28/2/2018

[2] Associate Professor at Islamic Culture and Thought Research Center. E-mail: salehnasrabad@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • signatory
  • recommendatory
  • timely
  • the desired signatory rulings
  • the imposed signatory rulings
  1. قرآن کریم
  2.   اصفهانی، محمدحسین، 1429ق، نهایة الدرایه فی شرح الکفایه، بیروت، مؤسسه آل البیت: لاحیاء التراث، چاپ دوم.
  3. بدرى، تحسین، 1428 ق. معجم مفردات أصول الفقه المقارن،  تهران، چاپ: اول،
  4. بروجردی، محمدتقی، 1417ق، نهایةالافکار فی مباحث الالفاظ، تقریرات خارج اصول آقا ضیاءالدین عراقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم.
  5. جمعی از پژوهشگران، 1426ق، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت زیر نظر آیت الله هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی بر طبق مذهب اهل بیت :، چاپ اول.
  6. جمعی از پژوهشگران، 1423ق، موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت :، قم، مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی بر طبق مذهب اهل بیت :، چاپ اول.
  7. خرازی، سید‌محسن، 1422ق، عمدة الاصول، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ اول.
  8. خمینی، امام سیدروح‌الله، 1415ق، انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، چاپ دوم.
  9. ــــــــــــــــــــــــــ ‌،1420ق، الرسائل العشرة، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ;، چاپ اول.
  10. خمینی، سید مصطفی، 1418ق، الخیارات، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ;، چاپ اول.
  11. ــــــــــــــــــــــــــ ‌،کتاب البیع، 1418ق، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ;، چاپ اول.
  12. ــــــــــــــــــــــــــ ‌، کتاب الطهارة، 1418ق، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ;، چاپ، اول.
  13. ــــــــــــــــــــــــــ ‌،تحریرات فی‌الاصول، 1418ق، قم، چاپ اول.
  14. روحانی، سید‌محمد،1413ق، منتقی‌الاصول، قم، دفتر آیت‌الله سید‌محمد حسینی روحانی، چاپ اول.
  15. سبزواری، سید عبدالاعلی، 1413ق، مهذب الاحکام، قم، مؤسسه المنار، چاپ چهارم.
  16. سبحانی­تبریزى، جعفر، بی­تا، نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم، چاپ اول.
  17. سیفی مازندرانى، على اکبر، 1429ق، دلیل تحریر الوسیلة ـ أحکام الأسرة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ;، چاپ  اول.
  18. طباطبایی بروجردی ، سیدحسین، 1412ق، الحاشیة علی کفایة الاصول، قم، انتشارات انصاریان، چاپ اول.
  19. عرب‌صالحی، محمد، 1391، تاریخی‌نگری و دین، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
  20. ---------------، 1394، روش­شناسی حکم،  تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
  21. فاضل لنکرانی، محمد، 1420ق، معتمد الاصول، تقریرات درس امام خمینی;، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
  22. فیاضی، مسعود، ماهیت احکام امضایی، فصلنامه فقه و اصول، دانشگاه فردوسی مشهد، پائیز 1394، ش102، ص109-129.
  23. کاظمی، محمد‌علی، 1417ق، فوائد‌الاصول، تقریرات درس محقق نائینی، تعلیقات محقق عراقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم.
  24. محقق داماد، سید‌مصطفی، 1406ق، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
  25. مشکینی اردبیلی، ابوالحسن،1413ق، حاشیة کفایة الاصول، ، قم، لقمان، چاپ اول.
  26. مکارم شیرازی، ناصر، 1427ق، دائرة المعارف فقه مقارن، قم، انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابیطالب7، چاپ اول.
  27. موسوی بجنوردی، محمد، نقش قبض در رهن، مجله فقه اهل بیت:، شماره 3، ص189-206
  28. موسوی نجفی اردبیلی، احمد، 1407ق، الذخر فی علم الاصول، قم، مؤلف، چاپ اول.